Bescherming tegen het water

Een groot deel van ons land ligt onder de zeespiegel en dat maakt ons kwetsbaar voor overstromingen. Bescherming tegen hoogwater is en blijft van levensbelang.

Rijkswaterstaat monitort waterstanden langs de kust, rivieren en meren. We waarschuwen tijdig voor stormen en hoge waterstanden, zodat waterbeheerders actie kunnen ondernemen voordat er echt gevaar dreigt. Als het nodig is, sluiten we de stormvloedkeringen.

Waterkeringen

Dijken, sluizen, dammen en andere waterkeringen houden water tegen en beschermen ons land zo tegen overstromingen. De bekendste waterkeringen zijn de 13 Deltawerken. Ze zijn Nederlands grootste verdedigingssysteem tegen hoogwater langs de kust.

  • De Oosterscheldekering is het grootste en beroemdste Deltawerk. De 9 km lange stormvloedkering sluit de Oosterschelde af bij dreigend hoogwater.

  • Geen enkele waterkering ter wereld heeft grotere beweegbare onderdelen dan de Maeslantkering. Dit Deltawerk kan een vloedgolf van 5 m boven NAP aan.

  • De Hollandsche IJsselkering beschermt het laagstgelegen deel van Nederland, 6,76 m onder NAP. Dit Deltawerk was als eerste van de 13 klaar.

  • De Hartelkering vormt samen met de Maeslantkering en de dijkverbreding Rozenburg de Europoortkering. De kering functioneert volledig automatisch.

  • De Brouwersdam beschermt ons tegen hoogwater en krachtige golven vanuit de zee. De dam is na de Oosterscheldekering het grootste Deltawerk.

  • De Grevelingendam vermindert de stroming in de Grevelingen, het Haringvliet en het Volkerak. Zo staat er minder druk op andere dammen.

  • De Oesterdam is de langste dam van alle Deltawerken. Hij beschermt de natuur en scheepvaart door de Oosterschelde van de Schelde-Rijnverbinding te scheiden.

  • De Veerse Gatdam sluit samen met de Zandkreekdam het Veerse Meer af. Beide dammen beschermen de Zeeuwse kustlijn tegen het geweld van de zee.

  • De Zandkreekdam is het eerste Deltawerk in Zeeland waarvan de bouw voltooid was. Hij sluit samen met de Veerse Gatdam het Veerse Meer af.

  • De Philipsdam scheidt het zoete Volkerak-Zoommeer en de zoute Oosterschelde. De Krammersluizen in de dam zorgen ervoor dat schepen kunnen blijven passeren.

  • De Haringvlietsluizen liggen tussen de Noordzee en de monding van het Haringvliet. Ze regelen het waterpeil en staan bekend als de kraan van Europa.

  • De Volkeraksluizen vormen Europa’s grootste en drukst bevaren binnenvaartsluizencomplex. Dit Deltawerk is van groot economisch belang voor de scheepvaart.

  • De Bathse Spuisluis ververst het water in het Zoommeer door overtollig zoet water af te voeren naar de Westerschelde. Hierdoor verbetert de waterkwaliteit.

Maatregelen

Nederland krijgt steeds meer water te verwerken: het regent vaker, de zeespiegel stijgt en rivieren moeten steeds meer water afvoeren. Daarom neemt Rijkswaterstaat verschillende maatregelen om overstromingen te voorkomen. Zo beschermen we het land tegen hoogwater.

  • Rijkswaterstaat controleert de waterkeringen. De keringen die niet in orde zijn, verstevigen we. Dit staat in het Hoogwaterbeschermingspgrogramma.

  • Op 30 plekken in Nederland geeft Rijkswaterstaat rivieren meer ruimte. Zo verkleinen we de kans op overstromingen.

  • In het Deltaprogramma staat hoe we ons tegen hoogwater kunnen beschermen en hoe we zorgen voor voldoende zoetwater.

  • Over een lengte van 222 km werkt Rijkswaterstaat aan een veiligere, beter bevaarbare en meer natuurlijker Maas.

  • We snoeien 2% van de begroeiing in de uiterwaarden. Zo kan het water in de rivier goed blijven doorstromen.

  • We onderhouden de kustlijn van Nederland door nieuw zand te storten op stranden en op de zeebodem.

  • Voor de kust ten zuiden van Den Haag hebben we 21,5 miljoen m3 zand gestort: de Zandmotor. Door wind en stroming verspreidt het zand zich langs de kustlijn.

  • Vooroevers zijn delen van een dijk die onder water liggen. Door deze vooroeververdedigingen te verstevigen, verkleinen we de kans op overstromingen.

Eén van die maatregelen is zandsuppletie: het opspuiten van zand bij de kust. 12 miljoen m3 zand, oftewel 8 keer voetbalstadion De Kuip vol. Jaarlijks brengen we deze hoeveelheid zand aan voor de Nederlandse kust om ons land te beschermen tegen hoogwater. Eén van de taken van contractbegeleider kustlijnzorg Gert-Jan is het uitvoeren van controles aan boord van de schepen die ervoor zorgen dat onze kustlijn op zijn plaats blijft.

(De pier aan het strand van Scheveningen. Verslaggever:) LEVENDIGE MUZIEK VERSLAGGEVER: Weet u wat een contractbegeleider kustlijnzorg doet? Nee, ik heb echt geen idee. Dat het strand niet helemaal wordt afgekalfd. Lijkt het u leuk om een keertje mee te kijken bij een zandsuppletie? Een zandsuppletie? Wat moet ik me daarbij voorstellen? Het opspuiten van het zand bij de kust. -Ja, dat lijkt me wel interessant. U kan gewoon mee. -Nu? Nou, dat lijkt me leuk. (Aldus een man. Mannen staan op een boot die op zee vaart. Een schip spuit zand. Beeldtitel: Achter de schermen bij Rijkswaterstaat. De contractbegeleider Kustlijnzorg. De man loopt naar een sleepboot.) DE LEVENDIGE MUZIEK SPEELT VERDER Hoi. Tom. -Gert-Jan, contractbegeleider RWS. Kom gauw aan boord, dan kun je een rondje meevaren. TOM: Leuk! (Tom klimt aan boord en de boot vertrekt.) GERT-JAN: Tom, welkom aan boord. We zitten nu aan boord van een sleepboot. Deze boot brengt ons van de haven van Scheveningen naar het baggerschip dat aan het zand winnen is en daar zullen we overstappen. TOM: Oké. Wat doet een contractbegeleider bij Rijkswaterstaat? Ik zit voornamelijk op kantoor om op afstand de werken en de projecten aan te sturen. En een aantal keer per jaar maak ik tripjes om controle uit te voeren aan boord van de schepen. (De sleepboot vaart naar het baggerschip. Tom trekt stevige schoenen en een oranje fluorescerende jas aan en zet een witte helm op. Samen met Gert-Jan klimt hij aan boord van het schip.) SPANNENDE MUZIEK GERT-JAN: We staan hier nu aan boord van de sleephopperzuiger. We zijn nu richting het zandwinvak aan het varen waar hij, zodra hij daar aangekomen is, het zand zal opzuigen. Dus je ziet, het is net een stofzuiger. -Een hele grote. Een hele grote stofzuiger, ja. Je ziet het, daar gaat hij. De stofzuigerkop is naar beneden en gaat al het zand opzuigen, op de bodem. Achter mij kun je zien dat het water en zand naar binnen wordt geperst en hier in deze grote zandbak wordt neergelegd. (Ze lopen de stuurhut in.) We zijn klaar met zuigen. Dat is een mooi bakje zand om naar de kust te brengen. En hoeveel zand is dit? -Dat moeten we even gaan kijken. Ga je mee? Daarvoor hebben we hier een systeem aan boord staan en hier zie je dat hij bijna drieduizend kuub zand heeft meegebracht. Een van mijn taken als contractbegeleider want deze gegevens worden naar m'n kantoor toe gezonden en daar kan ik precies per week zien wat hij heeft uitgevoerd. We zijn nu vlak bij de kust en we gaan het nu 'rainbowen' noemen ze dat vanuit het ruim naar voren, naar het schip. (Een dikke straal zand spuit uit het schip. Tom en Gert-Jan kijken toe.) Hier zie je dus dat het zand wordt weggespoten. Zo zorgen we dat de kust op z'n plaats blijft, dus dat we droge voeten houden. Hoeveel van deze vrachten zand brengen jullie hiernaartoe? Iets meer dan negenhonderd vrachten. In totaal 2,2 miljoen kuub zand hier maar we doen het op verschillende plaatsen langs de hele Nederlandse kust. In totaal twaalf miljoen kuub zand per jaar en dat is ter vergelijking acht Rotterdamse Kuipen vol met zand. GERT-JAN: Bedankt! (Ze nemen afscheid van het baggerschip en stappen weer in de sleepboot, die hen terug naar de haven brengt.) RUSTIGE MUZIEK Zo Tom, dit is het einde van het bezoek aan de sleephopperzuiger. Ik heb een leuke en interessante dag gehad. Dank je wel! Wat vond je ervan? -Hartstikke leuk. Leuke dag. Veel gezien. Bedankt. (Het Nederlandse wapenschild op een blauwe achtergrond. Beeldtekst: Een productie van Rijkswaterstaat, 2014.) AFSLUITENDE MUZIEK

Overstroom ik?

Meer dan de helft van de Nederlanders woont in een gebied dat kan overstromen. Samen met andere waterbeheerders doet Rijkswaterstaat er alles aan om dit te voorkomen. Toch kan het een keer misgaan. Om het aantal slachtoffers en schade te beperken, is het belangrijk dat bedrijven en inwoners op zo’n moment weten hen te doen staat. Kijk daarom op de website van Overstroom ik? en voer uw postcode in. U ziet dan hoe hoog het water in uw buurt kan komen en wat u bij een dreigende overstroming zelf kunt doen: blijven, een droge plek in de buurt zoeken of het gebied verlaten?

Podcast waterhuishouding

In deze podcast wandelt journalist, radio- en podcastmaker Botte Jellema over het strand met Harold van Waveren, waterexpert bij Rijkswaterstaat. Het ene moment zuchten we onder de droogte en een paar maanden later kan het water tegen de dijken op klotsen. Deze uitersten lijken onder invloed van het klimaat alleen maar groter te worden. Wat doet Rijkswaterstaat hieraan? onze waterhuishouding. Luister hieronder naar de podcast.

Podcast Water: onze eeuwige strijd

Jellema en Van Waveren praten over de extreme uitersten in onze waterhuishouding.