Monitoring kwelder Terp van de Toekomst
Om de kwaliteit van kwelders te verbeteren heeft Rijkswaterstaat in de zomer van 2021 een bijzondere pilot opgezet bij de Terp van de Toekomst bij Blije. De kwelder ten noorden van de terp werd een flink stuk afgegraven en staat nu regelmatig compleet onder water. Met een monitoringsprogramma wordt gekeken welke effecten dit heeft op de vissen, opslibbing en vegetatie.
Met de kwaliteit van kwelders in de Waddenzee is het niet altijd even goed gesteld. Omdat veel kwelders zijn verouderd en door menselijk ingrijpen zijn veranderd staat hun natuurwaarde onder druk. Omdat ze minder vaak overstromen zijn ze minder geschikt als kraam- en kinderkamer voor vissen. Ook de hoeveelheid opslibbing en het aantal plantensoorten gaan achteruit.
Natuurlijke dynamiek
De komst van de Terp van de Toekomst bij het Friese Blije gaf ons de kans om een pilot te starten. De afgegraven kwelderklei is gebruikt voor de aanleg van de terp die buiten het broedseizoen toegankelijk is voor het publiek. De afgegraven kwelder stroomt nu regelmatig vol met zeewater. De natuurlijke dynamiek wordt daarmee hersteld en dat kan positief uitpakken voor de natuurwaarde.
Vismonitoring
De vismonitoring is gestart in juli 2021. Dit was kort voordat de kwelder werd afgegraven met een nulmeting. Dit onderzoek is aanvullend op het vismonitoringsproject Swimway Waddenzee en wordt op dezelfde manier en door dezelfde onderzoekers (RUG) uitgevoerd.
Er is weinig bekend over de functie van kwelders als opgroeigebied voor jonge vissen. Door middel van fuiken in de geulen bij de kwelder worden de hoeveelheid vis, de soorten en de lengte bijgehouden. Verondersteld wordt dat er meer vissen verder de ondergelopen kwelder kunnen opzwemmen. Mogelijk zijn ze dan wel kwetsbaar voor roofvogels. Daarnaast kan het ontbreken van vegetatie in de afgegraven kwelder zorgen voor minder insecten, en daarmee voor minder voedselaanbod voor de vissen.
Vegetatie en opslibbing
Ook de opslibbing en de vestiging van vegetatie worden gemonitord. Hoe snel de kwelder opslibt wordt jaarlijks gemeten. Bij de vegetatie wordt er gekeken welke soorten er verschijnen en in welke volgorde. Ook het percentage bedekking van de kwelderbodem wordt in kaart gebracht.
Oude geulen
De opzet was om de kwelder zodanig af te graven dat de oude structuur van greppels, die niet natuurlijk is, zou verdwijnen. Vervolgens kan de kwelder langzaam weer opslibben en ontstaat er een nieuw patroon van meanderende, natuurlijke geulen die het water aan- en afvoeren.
Toekomstig kwelderbeheer
De pilot met de kwelder loopt over meerdere jaren. We zijn één van de natuurbeheerders van de Waddenzee. Afhankelijk van de resultaten, kan het afgraven van kwelders daarom voor ons een maatregel zijn om in de toekomst de kwaliteit van kwelders in het Waddengebied te verbeteren.
Opening
De Terp van de Toekomst wordt op 16 juli 2022 officieel geopend en is buiten het broedseizoen toegankelijk voor het publiek. Hij ligt 1,2 km buitendijks en is alleen via een wandelpad bereikbaar. De terp en de wandelgang zijn volledig circulair gebouwd.