Op reis met digitale productpaspoorten
Digitale product- en materialenpaspoorten zijn in opkomst. Een van de oorzaken is de groeiende vraag naar transparantie en duurzaamheid in de keten.
Nieuwe technologieën dragen hier ook aan bij. De inzet van deze technologieën bij de productie van dergelijke paspoorten stond centraal tijdens de inspiratiesessie van het programma Strategische Verkenningen (Rijkswaterstaat) en TNO.
Belangrijke aandachtspunten daarbij waren de mogelijke implicaties voor Rijkswaterstaat.
European Green Deal
Er is steeds meer behoefte aan transparantie over de herleidbaarheid van producten. Het is vaak onduidelijk welke ‘reis’ deze producten hebben afgelegd.
‘Productpaspoorten zijn digitale documenten die aan rechtmatige belanghebbenden omschrijven wat de producten zijn en waar ze vandaan komen. Ze worden gezien als een cruciale stap naar een duurzame economie’, vertelt Sjoerd Rongen, consultant smart industry bij TNO.
In het kader van de European Green Deal worden productpaspoorten wettelijk verplicht gesteld voor organisaties die in Europa producten op de markt willen brengen. De Europese Unie heeft immers als doel Europa voor 2050 klimaatneutraal te maken en de Europese economie te verduurzamen.
Het productpaspoort helpt om hergebruik, reparatie en recycling te faciliteren. Doordat het verplicht wordt gesteld, verschuift het gebruik van dergelijke paspoorten van nice to have naar need to have.
Productpaspoorten: set van afspraken
Productpaspoorten zijn een set van afspraken zodat partijen over hetzelfde product kunnen praten. Dit zijn afspraken over het koppelen van het fysieke product aan de digitale wereld voor de identificatie, standaardisatie, de authenticatie van data, en het delen en opslaan van data.
Technologie is slechts het middel om deze afspraken te kunnen verankeren en te faciliteren. Rongen presenteerde diverse technologieën die per categorie ingezet kunnen worden. Denk aan de inzet van cloudtechnologie om informatie te delen. Of het gebruik van decentrale technologieën zoals blockchain om vertrouwen te creëren in de informatie in het paspoort.
Rongen benadrukt wel dat er nog niks gezegd kan worden over welke technische oplossing voor welke casus het beste is. Er zijn op dit moment nog te weinig daadwerkelijk geïmplementeerde productpaspoorten om hier een gedegen uitspraak over te kunnen doen.
Implicaties voor Rijkswaterstaat en de overheid
Productpaspoorten stellen Rijkswaterstaat in staat toegang te krijgen tot meer informatie. Dat leidt tot meer inzicht in ketens waar de organisatie deels verantwoordelijk voor is.
‘Er volgt een ‘dataexplosie’ van gegevens’, aldus Bijou van Haren van het programma Strategische Verkenningen. ‘Het is daarom verstandig dat alvast wordt nagedacht over de wijze waarop de informatie opgehaald en gebruikt kan worden, inclusief de rol die Rijkswaterstaat hierbij kan innemen.’
Rongen beaamt dit. ‘Er is een belangrijke regierol weggelegd voor overheden bij het maken van gezamenlijke afspraken over dergelijke paspoorten.’ Deze kaders en randvoorwaarden zijn nodig om de informatie gemakkelijk en begrijpelijk te kunnen delen, inclusief het borgen van ethische waarden (zoals privacy).
Op technisch gebied is van alles mogelijk voor het delen van informatie. Maar dat hoeft niet te betekenen dat alles moet en ook wenselijk is. Als hoeder van het publieke belang is publieke coördinatie vanuit de overheid essentieel. Met als doel om de ‘reis’ van producten in goede banen te leiden en goed traceerbaar te maken.