Projectmanagers Twentekanalen blikken terug: ‘Machtige uitdaging’

Projectmanager Ella Nanninga van Rijkswaterstaat (Grote Projecten en Onderhoud) en projectdirecteur Peter van Gelderen van de aannemerscombinatie Van Oord-Hakkers-Beens (VOHB) blikken terug op de samenwerking: 'Op 80 schepen waren, op de piek van uitvoering, 250 mensen tegelijk aan het werk.'

Alle betrokken partijen hebben jarenlang intensief samengewerkt aan het omvangrijke project, vertelt Nanninga.

'Directe aanleiding vormde het staal van de bestaande damwanden, dat met de jaren flink versleten was. Hoofddoel van de verruiming van de Twentekanalen was om de corridor van Rotterdam via Twente naar Oost-Europa en Duitsland te ontsluiten voor grotere binnenvaartschepen. Dit genereert bedrijvigheid, en dus werkgelegenheid voor de regio Twente.'

Ook ecologisch verbeteren

'Maar we keken niet alleen naar onderhoud, economie en werkgelegenheid,' vervolgt Nanninga. 'Ook de ecologie hebben we willen opwaarderen. Zo hebben we de kanalen beter uittreedbaar gemaakt voor wanneer dieren erin vallen, met meer uitstap-plaatsen en natuurvriendelijke oevers.'

Van Gelderen vult aan: 'Verder heeft duurzaamheid ook een belangrijke rol in dit werk gespeeld, waarbij we ruimschoots aan de vooraf gestelde doelstelling hebben voldaan. Als kers op de taart is er ook ervaring opgedaan met het toepassen van kunststof damwanden als duurzaam alternatief voor staal.'

Machtige uitdagingen

Gevraagd naar de grootste uitdagingen die vooraf werden verwacht, hoeft Van Gelderen niet lang na te denken.

'Wat natuurlijk een grote puzzel vormde was het combineren van deze operatie met de doorgaande scheepvaart in het kanaal: de wederzijdse hinder minimaliseren en het handhaven van de veiligheid voor schippers en uitvoerend personeel. Dat was een machtige uitdaging en we zijn trots dat deze puzzel met elkaar succesvol is gelegd.'

Kwelwater bestrijden

Nanninga beaamt dit en voegt toe: 'De 2^e grote uitdaging was de kwelgevoeligheid van het gebied rond de kanalen. Mede vanwege vervelende ervaringen in eerdere projecten in de regio wilden we hier scherp op zijn. Damwanden vervangen, de bodem uitdiepen; dat had mogelijk grote impact op het gebied. Het kanaalwater moet wel ín het kanaal blijven, en mocht niet kwellen in het aangrenzende gebied.'

Zand-bentoniet schiet te hulp

Ze vervolgt: 'Daarom hebben we VOHB gevraagd om samen te werken met de hydrologisch ingenieurs van Van Heteren. Zij kwamen met het idee om een zand-bentonietmengsel (ZBM) toe te passen. Dat ligt nu op de bodem en het doet zijn werk goed. Het is voor Nederland wel iets nieuws.'

'We hebben het gebied, voordat we begonnen met het werk dan ook voorzien van grondwaterpeil-buizen; zo zouden we het op tijd weten als het niet goed zat.'

Over de samenwerking met Van Heteren zegt Van Gelderen: 'Het is altijd spannend als je een partner krijgt opgelegd, maar we kunnen oprecht terugblikken op een prettige en constructieve samenwerking. Door korte lijnen en heldere afstemming hebben we er samen voor kunnen zorgen dat ook tijdens de werkzaamheden de kweloverlast voor de omgeving beheerst is gebleven.'

Scheve damwanden

Naast deze voorspelde hindernissen deden zich echter nog genoeg andere verrassingen voor.

Van Gelderen vervolgt: 'We krabden ons wel even op het hoofd toen de bestaande damwanden verder scheef bleken te staan dan we hadden verwacht. Tijdens het plaatsen van de nieuwe damwanden in een proefvak stuitten we zomaar op de voet van de bestaande! We hebben daarvoor moeten compenseren door de nieuwe wanden iets verder ‘naar voren’ te plaatsen.'

Nauwe samenwerking

Onder de intensieve samenwerking valt ook dat opdrachtgever en -nemer op elkaar letten, vertelt Nanninga. 'Toen de staalprijs als gevolg van de oorlog in Oekraïne plotseling snel steeg, beseften we dat dat buiten de redelijke verwachtingen lag voor VOHB. Daar zijn we gelukkig in goed overleg uit gekomen.'

Afstand houden

Toch kan Nanninga ook nog wel een onverwachte gebeurtenis noemen die de nauwe samenwerking op de proef stelde. 

'In 2020 stak het coronavirus de kop op. Ineens moest alle overleg op afstand gebeuren; een surreële ervaring.' Nanninga herinnert zich ook nog goed, hoe ze de eerste fysieke sessie ervoer: 'Erg grappig om te merken dat je elkaar na zo’n lange periode in het echt weer op een andere manier ziet. Dat je ineens denkt van 'Jeetje, dus zó lang ben jij…?!''

Ondanks de uitdagingen die COVID-19 met zich meebracht wist iedereen: 'We moeten er samen uit gaan komen en dus denken in oplossingen.'

Indrukwekkende machine

De voorbereidingen voor een project van deze omvang nemen enorm veel tijd in beslag. Nanninga: 'Wanneer de werkzaamheden eenmaal van start gaan, gaat alles ook echt lopen. Ik had echt een wauw-gevoel toen ik daar stond en zag wat er allemaal in gang was gezet: het was als een geoliede machine. Op het hoogtepunt waren er maar liefst 250 mensen op 80 schepen aan het werk.'

Kleine prestaties

Toch is het juist een detail dat Nanninga persoonlijk dierbaar is. 'Een van de ecologische aspecten die we aanpakten is de verrijking van flora en fauna in dit gebied. Lange strekkingen oeverland hebben we laten inzaaien met bloemrijk graszaadmengsel, als voedsel voor bijen en insecten. In grote projecten zijn het soms juist dit soort kleine verbeteringen die me raken.'

Ook Van Gelderen ziet prestaties die dichtbij hem staan. 'Er is veel aandacht geweest voor samenwerking in de teams en voor veiligheidsbewustzijn. De persoonlijke groei die ik daarin heb gezien bij de mensen maakt mij blij en trots en geeft me vertrouwen in de toekomst.'

Grote mijlpalen

Terugblikkend op het project was Nanninga in het bijzonder trots op het moment van afronding, in aanwezigheid van Minister Harbers, op 4 juli 2023. 'Dat voelde echt als de mijlpaal die het is. Ik ben trots dat we nu een prachtig kanaal hebben liggen, dat zo de komende 100 jaar nog intact blijft.'