eLaw: verantwoord digitaliseren als overheidsorganisatie

Als een robot zelf creaties maakt, denk aan ChatGPT, wie kan dan de rechten claimen? De ontwikkelaar van het algoritme, de fabrikant van de robot of de gebruiker zelf? Rijkswaterstaat gebruikt steeds meer digitale middelen om zijn taken slimmer en beter uit voeren. Eigendomsrechten zijn een van de uitdagingen op het gebied van eLaw waar Rijkswaterstaat over nadenkt bij het inzetten van deze nieuwe digitale technologieën.

Tijdens het interdisciplinaire eLaw-festival van Rijkswaterstaat kregen ongeveer 100 collega’s inzicht in het brede palet aan vraagstukken op het gebied van digitalisering en het recht. Want hoe eerder je je bewust bent van deze relatie, hoe sneller je actie kunt ondernemen om samen met collega’s oplossingen te vinden.

Verantwoord digitaliseren

Rijkswaterstaat zet steeds meer digitale middelen in om zijn taken slimmer en beter uit te voeren. ‘Tegelijkertijd is het onze plicht als overheidsorganisatie om digitalisering verantwoord in te zetten’, benadrukte Ron Kolkman, Chief Information Officer van Rijkswaterstaat. Dat betekent dat de digitale toepassingen moeten voldoen aan de wet - én dat onze publieke waarden en mensenrechten hierbij goed beschermd worden. Doen ze dat niet, dan kan dit enorme gevolgen hebben voor Rijkswaterstaat en de samenleving.

Dit onderwerp is actueler dan ooit. Jurgen Goossens, hoogleraar staatsrecht bij de Universiteit Utrecht, waarschuwt dat het vertrouwen in de overheid kwetsbaar is. ‘Je moet je bewust zijn dat je met de inzet van digitalisering vertrouwen kan kweken, maar ook kan breken.'

Meer investeren in de openbaarheid en transparantie van digitale systemen draagt bij aan dit vertrouwen. Net zoals kijken vanuit het perspectief van de burger bij het afwegen van kansen en risico’s. ‘Het puur en alleen ontwerpen van digitale systemen vanuit het perspectief van effectiviteit, waarbij de burger in moeilijkheden kan komen, mag na de toeslagenaffaire écht niet meer’.

Digitaal vakmanschap

Bij het ontwerpen van digitale systemen zijn verschillende juridische vraagstukken van toepassing. Bijvoorbeeld: hoe blijven we eigenaar van de data van objecten die door externen worden onderhouden? Wie is aansprakelijk als onze geautomatiseerde systemen schade teweeg brengen? En hoe verhoudt de toenemende inzet van AI zich tot onze duurzame doelstellingen?

De deelnemers ontdekten door een levend ganzenbordspel dat juridische vraagstukken op het gebied van digitalisering breder zijn dan alleen privacy en cybersecurity. Van aansprakelijkheid tot inkoop, van de aankomende EU-regelgeving tot de menselijke maat in digitale systemen.

Bewustwording over de kansen en risico’s van digitalisering, met aandacht voor de juridische aspecten, is een essentieel onderdeel van ons digitaal vakmanschap. Het helpt om verantwoord te digitaliseren.

Ivar Timmer, lector Legal management & Technology aan de Hogeschool van Amsterdam: ’Technologie wordt nog niet helemaal goed gevat in de wet, waardoor pragmatische en creatieve oplossingen nodig zijn. Daarom is het van belang dat wij ons allemaal, jurist en niet-jurist, bewust zijn van deze juridische uitdagingen.’

Samenwerken is teamsport

Alle sprekers waren het erover eens: om verantwoord te digitaliseren hebben we elkaar nodig. Van jurist tot dataprofessional, van beleidsmedewerker tot innovator.

Timmer: ‘Een interdisciplinaire blik is belangrijk om digitale, juridisch inpasbare systemen te ontwerpen.’ Interdisciplinair samenwerken is teamsport en helpt om gezamenlijk tot verantwoorde, digitale oplossingen te komen. Die bovendien kunnen bijdragen aan het vertrouwen in Rijkswaterstaat als overheidsorganisatie.

Meer informatie

Lees het artikel Digitaal de burger centraal voor meer informatie.

Heeft u vragen? Vul dan ons contactformulier Strategische verkenningen in.