Social return: geen verplicht nummer, maar krachtig instrument

Deze verplichting geldt voor bedrijven aan wie overheidsaanbestedingen met een waarde vanaf €250.000 worden gegund. Rijkswaterstaat heeft hiervoor het concept Groeituin Social Return ontwikkeld, en werkt hierin samen met opdrachtgevers om mensen naar duurzaam werk te begeleiden.

Er zijn veel verschillende manieren om social return in te vullen, waarbij organisaties zich ook op verschillende doelgroepen kunnen richten. Bijvoorbeeld jongeren, om hun maatschappelijke positie en betrokkenheid te verbeteren. Hiervoor is het programma van de maatschappelijke diensttijd (afgekort MDT) bedoeld, dat verder ontwikkeld wordt door verschillende organisaties.

Voor de Groeituin is maatschappelijk diensttijd als invulling van social return nieuw. Toch is er wel ervaring opgedaan op dit gebied in het samenwerkingscontract met organisatieadviesbureau Leeuwendaal. Onder de noemer ‘lerend organiseren’ is een vorm van MDT tot uitvoering gebracht.

Hierbij is een succesvolle samenwerking ontstaan tussen Leeuwendaal en Stichting Studeren en Werken op Maat (SWOM). Rob Peelen werkt al enkele jaren voor het ministerie van OCW aan de uitwerking van de maatschappelijke diensttijd (afgekort MDT).

‘Het doel is om alle jongeren MDT aan te bieden’, legt Peelen uit, ‘zodat ze hun talenten kunnen ontwikkelen, andere jongeren kunnen ontmoeten en maatschappelijk betrokken kunnen zijn door vrijwillige inzet. Daarvoor staat minimaal tachtig uur, verdeeld over zes maanden.’

Peelen werkte eerder bij verschillende gemeenten en zag hoe de maatschappelijke diensttijd een succesvolle invulling kon zijn voor social return. Daarom werkt hij MDT nu uit binnen de Rijksoverheid, en de pilot met Rijkswaterstaat, Leeuwendaal en SWOM is daar ‘een mooi voorbeeld van.’

Leeuwendaal en de SWOM Academie

‘We doen al veel grote opdrachten voor Rijkswaterstaat en de Rijksoverheid,’ vertelt Amy van der Hulst van Leeuwendaal. ‘Daarbinnen is onze social return-verplichting zodanig breed, dat we ons niet alleen konden richten op het plaatsen van mensen met afstand tot de arbeidsmarkt in ons bedrijf. Talentmanagement is onze kracht, en daarom was de koppeling met SWOM snel gemaakt.’

SWOM begeleidt jongeren met een arbeidshandicap op hun weg richting werk, stage of een mate van zelfstandigheid. Voor de effectieve invulling van MDT, heeft SWOM een interne Academie opgericht. Binnen de SWOM Academie volgen jongeren een ontwikkeltraject, om ze inzicht te geven in hun vervolgstappen richting werk, studie of andere dagbesteding.

Janneke van Tilborg, werkzaam als manager bij SWOM, legt uit hoe de samenwerking met Leeuwendaal binnen de Academie verloopt: ‘De mensen van Leeuwendaal geven workshops over talentontwikkeling. Ze helpen jongeren om hun talenten te ontdekken en daarover te vertellen, bijvoorbeeld tijdens een sollicitatiegesprek. Daarnaast kijken we samen of we voor onze jongeren banen kunnen creëren binnen Leeuwendaal zelf.’

Verbindingen realiseren

Van Tilborg is erg enthousiast over de samenwerking met Leeuwendaal. ‘Hun visie past goed bij die van ons, en we merken dat ook bij de deelnemers. Ze kwamen wat afwachtend binnen, maar liepen na afloop heel enthousiast naar buiten.’

‘In het begin vonden de jongeren het lastig om een test in te vullen’, vult Van der Hulst aan. ‘Ze waren bang om gezien te worden vanuit hun beperking, in plaats van wat ze zelf kunnen toevoegen. Met de SWOM Academie helpen we ze naar een plek waar ze aan de slag kunnen en waar ze volledig zichzelf mogen zijn. Ik vind dat prachtig om te zien.’

Peelen is ook positief gestemd over het werk van Leeuwendaal en SWOM. Hij legt uit waarom deze inspanningen zo belangrijk zijn. ‘We willen inclusief werken stimuleren, en we hebben daarnaast te maken met een flinke krapte op de arbeidsmarkt.'

'Maar hoe krijg je jongeren geïnteresseerd in een bepaald beroep, als zij niet weten wat er in die sector gebeurt? Daarvoor moet je die jongeren aan bedrijven koppelen. En daarom is social return zo’n krachtig instrument. Daarmee kunnen we die verbindingen realiseren.’

Geen verplicht nummer

‘Mijn advies voor alle bedrijven is om sociale return niet als verplicht nummer te zien’, adviseert Peelen. ‘Social return is een verplichting, maar denk hierbij vooral na over hoe je impact kan realiseren met jouw organisatie en medewerkers. En hiervoor is de maatschappelijke diensttijd zeer geschikt.’

Van der Hulst raadt aan om met een bredere blik te kijken naar de doelgroep van mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. ‘MDT heeft ons laten zien dat er veel meer jongeren zijn die om andere redenen een afstand tot de arbeidsmarkt hebben. Social return gaat wat mij betreft om het verbeteren van de maatschappij als geheel. We willen iedereen de kans geven om de stap naar de arbeidsmarkt te zetten.’

Van Tilborg heeft een vergelijkbare boodschap. ‘Probeer buiten de gebaande paden om een creatieve oplossing te vinden voor de invulling van social return. Daarom adviseer ik opdrachtgevers organisaties de ruimte te geven om social return op een creatieve manier in te vullen. Hierin sluit ik me aan bij de aanpak van Rijkswaterstaat.’

Ingeborg van der Vorm, conceptontwikkelaar van de Groeituin Social Return, is positief met de opgedane leerervaring en ziet kansen voor opdrachtnemers die vaak voor de overheid werken met veel social return-verplichtingen. ‘Ik ben benieuwd naar andere leerervaringen binnen de Rijksoverheid met MDT en op welke manier de diensttijd de social return-doelgroep kansen biedt op duurzaam, passend en betaald werk.’