Graven naar het verleden op de Tweede Maasvlakte
De Tweede Maasvlakte is sinds 2013 een uitbreiding van de Rotterdamse haven. Een nieuw stukje land waar je de grootste zeeschepen voorbij ziet varen, waar je kunt genieten van de rust van de natuur en waar de geschiedenis letterlijk aan je voeten ligt.
Eeuwenoude fossielen komen hier aan de oppervlakte van het strand. Walter Langendoen maakte van zijn hobby zijn werk en geeft nu al meer dan 12 jaar excursies over het strand van de Tweede Maasvlakte. Hij vertelt over de vele bijzondere vondsten die hij deed.
Janneke Bos van Rijkswaterstaat legt vervolgens uit wat je hier vinden kunt, nu er weer nieuw zand is aangebracht voor kustonderhoud.
Een verzameling aan geschiedenis
Walter Langendoen heeft al heel wat jaren een grote passie voor fossielen. 'Tijdens een strandwandeling met mijn honden vond ik mijn allereerste voorwerp', vertelt hij enthousiast.
'Dat bleek een prachtige barnsteen te zijn, een halfedelsteen. Vanaf dat moment keek ik beter naar wat er allemaal op het strand lag, en bleef ik maar voorwerpen vinden. Ik plaatste alles op Facebook, want op het internet was er nog maar weinig over te vinden toentertijd.'
'Steeds meer mensen begonnen mij te volgen. Na enige tijd kwam ik via Facebook in contact met onderzoeksinstituut Naturalis. Mijn vondsten bleken interessant onderzoeksmateriaal, dat vond ik fantastisch.'
Bijdrage aan onderzoek
De vondsten van Langendoen dragen regelmatig bij aan wetenschappelijk onderzoek. ‘De meest bijzondere vondst was een fragment mensenschedel uit de tijd van de mammoeten, het eerste bewijs ooit dat de mens toen al bestond. Dit bood wetenschappers de kans om veel meer te leren over het leven in die tijd.'
'Daarnaast vind ik ook heel wat hyenakeutels. Die zijn niet mooi, en moeilijk te herkennen. Maar heel goed voor de wetenschap. Ze gebruiken deze vindingen om informatie te winnen over de vegetatie en het dierenleven van toen. Een zekere bijdrage aan onderzoek. Dat vind ik het leukst.’
Van een hobby je werk maken
Nu is Langendoen werkzaam bij Havenbedrijf Rotterdam en geeft hij al 12 jaar lang fossielenexcursies op de Maasvlakte, met zo’n 40 tot 50 tours per jaar. Dit doet hij vanuit het informatiecentrum Futureland en vanaf maart 2025 vanuit het nieuwe havenervaringscentrum Portlantis.
‘Ik doe daarnaast ook fietstochten, natuurwandelingen en speurtochten met kinderen. Tijdens Pasen zoeken we bijvoorbeeld ei-kapsel van roggen en haaien op het strand. Het is geweldig werk, ik geniet er elke dag van.’
Zijn beste tip voor fossielenjagers? ‘Kijk naar het grind dat achterblijft als het water zich terugtrekt. Fossielen hebben hetzelfde gewicht als grind en liggen daar vaak tussen. En hou je ogen open voor kleine voorwerpen die door vissersnetten heen kunnen. Zelf loop ik wekelijks over het strand, altijd op zoek naar nieuwe stukjes geschiedenis. Voor mijn plezier én voor de wetenschap.’
Kijk naar het grind dat achterblijft als het water zich terugtrekt. Fossielen hebben hetzelfde gewicht als grind en liggen daar vaak tussen.
Boven water
Hoe komt het dat er zoveel fossielen te vinden zijn op het strand van de Tweede Maasvlakte? Tussen 2008 en 2013 is dit gebied aangelegd door Havenbedrijf Rotterdam en de aannemerscombinatie PUMA (Van Oord en Boskalis).
Voor de aanleg van het nieuwe land werd zand gewonnen uit een zandwinput van 20 m diep. Dit zand is tussen de 30.000 en zelfs 300.000 jaar oud, maar bevat ook materialen uit de periode van 12.000 tot 6.000 jaar voor Christus.
In deze zandlagen zijn dierlijke en plantaardige materialen bewaard gebleven, waardoor allerlei voorwerpen en fossielen uit die tijd nu hier aan de oppervlakte komen.
Een sterke kust
In september en oktober 2024 voert aannemer Van Oord onderhoudswerkzaamheden uit aan de kust van de Tweede Maasvlakte, ditmaal in opdracht van Rijkswaterstaat. Ze versterken het strand en de zeebodem met zand uit een zandwinput, gelegen op 10 km afstand en met een diepte van 2 tot 6 m.
Janneke Bos, adviseur maritieme archeologie bij Rijkswaterstaat, verwacht dat er minder fossielen in het zand zullen zitten dan bij eerdere zandsuppleties. ‘Toch loont het de moeite om goed rond te kijken nadat het zand is opgespoten. Er kunnen altijd oude voorwerpen aan de oppervlakte komen.'
'De zeebodem is gevarieerder opgebouwd dan we soms denken, en de bovenlaag verandert voortdurend door de bewegingen van het water. Afhankelijk van getij, golven en stroming kun je ook de komende tijd nog best wat leuks vinden op het strand.’
Heb je iets bijzonders gevonden op het strand?
- Heeft u wat leuks gevonden, zoals een bot, een kies of een prehistorisch werktuig? Dit kunt u melden met de ‘Oervondstchecker’, een app met informatie van Havenbedrijf Rotterdam en Naturalis.
- Kijk ook in de groep Strandfossielen op Facebook.
- Archeologische resten en prehistorische werktuigen (door mensen gevormd) moet je melden bij de Archeologische Dienst Rotterdam, bij het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden, of bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed via ARCHIS Archeologische vondsten melden.
- Vermoedt u dat je explosief materiaal hebt gevonden? Scherm het voorwerp af en waarschuw snel de politie. Niet aanraken of meenemen!