Van relaxende rotganzen tot schrokkende smienten: Nederland is een paradijs voor watervogels
Tijdens de campagne #NatuurlijkDichtbij van dit jaar besteden we aandacht aan een bijzonder fenomeen: richting het eind van september gebeurt er elk jaar iets bijzonders in ons land. Dan dalen er honderden vogelsoorten vanuit Scandinavië neer bij het IJsselmeer, de Wadden en de Deltagebieden.
Bijna 5,5 miljoen watervogels verblijven hier in de wintermaanden om even uit te rusten, hun buik vol te eten en zich klaar te maken voor het vervolg van een lange tocht richting Afrika. Van heinde en verre komen vogels in Nederland om te overwinteren of alleen even wat energie bij te tanken.
Hoe komt dat? Waarom is Nederland een van hun favoriete bestemmingen? En hoe houden we dit paradijs in stand? Dat zullen we uitleggen.
Waarom Nederland?
Nederland is een echte trekvogeltrechter. Daar bedoelen we mee dat heel veel trekvogelroutes een stop kennen in ons land. Dat is geen toeval. Zo is het klimaat heel gunstig voor watervogels. We hebben veel watergebieden, die bovendien zelden tot nooit (meer) bevriezen. En waar veel voedzaam gras te vinden is.
Voor ganzen bijvoorbeeld is Nederland echt een paradijs. Meer dan 90% van alle rotganzen (die zijn naam dankt aan een laag 'rrro rrro’ geluid) in de wereld verblijft in de winter in het Waddengebied. Het helpt natuurlijk ook dat we in het midden liggen van de Oost-Atlantische trekroute. Veel watervogels maken jaarlijks deze tocht om de plaatsen op te zoeken met het meeste voedsel en de beste temperatuur.
In Nederland is in de winter nog veel voedsel te vinden. Zowel voor plant- en graseters, als voor de visliefhebbers. Denk bijvoorbeeld aan de smient. Deze leuke fluitende eend eet zichzelf hier in de winter helemaal vol aan planten, gras en algen. Hij wordt dan wel 3 keer zo dik. Vervolgens vliegt hij al die kilo’s er weer af op weg naar Afrika.
Geen slapende ganzen wakker maken
Iedereen kan een handje helpen om vogelparadijs Nederland in stand te houden. Vogels die hier overwinteren, zijn op zoek naar rust. Ze hebben net een enorm eind gevlogen, moeten opvetten voor het 2e deel van de reis of zijn hun veren aan het inwisselen voor een nieuw verenkleed. Als vogels in die periode te vaak gestoord worden, vermijden ze die plaatsen. En dan komen ze soms helemaal niet meer terug.
Veel watervogels verblijven in onze beschermde natuurgebieden zoals het Wadden- of het IJsselmeergebied. Deze gebieden zijn onderdeel van het Europese Natura 2000-netwerk en kennen een Vogelrichtlijn.
Daarin staat welke vogelsoorten extra bescherming nodig hebben. Rijkswaterstaat neemt, samen met provincies en andere ministeries, het voortouw in het maken van afspraken waarmee we die bescherming uitvoeren. Bijvoorbeeld door extra begroeiing te planten in de leefgebieden van de vogels. Of door afgesloten zones in te richten waar vogels tot rust kunnen komen.
Beschermen is broodnodig
Ondanks dat de rotgans Nederland ziet als een winterparadijs, gaat het met veel andere vogelsoorten helaas nog niet zo goed. Dat betekent dat er in sommige gebieden steeds minder scholeksters, futen en kluten rondvliegen. Dus het is erg belangrijk dat we er alles aan doen om ze de rust te bieden die ze nodig hebben om verder te kunnen vliegen naar Afrika.
Daar heeft iedereen een rol in. Ons advies is daarom: ziet u ergens een bijzondere of grote groepen vogels, geniet er dan vooral van. Maar houd wel een beetje afstand.
Meer informatie #NatuurlijkDichtbij
Dit artikel is onderdeel van de online campagne #NatuurlijkDichtbij, een initiatief van Rijkswaterstaat om tijdens de Week van het Water aandacht te geven aan het werk dat we doen om de natuur te behouden. Meer weten over #NatuurlijkDichtbij of De Week van het Water? Kijk dan op de website van Ons Water.