Terugblik Kraaiennestdag 2024: jubileum 15 jaar Strategische Verkenningen
Op 3 oktober 2024 vond in het Spoorwegmuseum de Kraaiennestdag plaats: de tweejaarlijkse open dag van het programma Strategische Verkenningen. Een bijzondere dag, want het programma bestaat 15 jaar! Geïnteresseerden van binnen en buiten Rijkswaterstaat kwamen bij elkaar om gedachten te wisselen over trends en ontwikkelingen in onze omgeving en de betekenis hiervan voor de strategie van onze organisatie.
Terugkijken naar 15 jaar Strategische Verkenningen
Al 15 jaar is het programma Strategische Verkenningen levendig en relevant. Weinig andere organisaties hebben zo’n lange traditie waarin op creatieve wijze wordt gewerkt aan het voeden en scherp houden van de strategie.
Met deze woorden opent dagvoorzitter Ingeborg Absil, directeur Netwerkkwaliteit en Bereikbaarheid van Rijkswaterstaat, deze middag in aanwezigheid van zo’n 300 deelnemers. Ongeveer 2/3 zijn collega’s van gemeenten, waterschappen, de rijksoverheid, het bedrijfsleven, de kenniswereld en maatschappelijke organisaties. 1/3 zijn Rijkswaterstaters.
Samen met programmaleider Erna Ovaa blikt ze terug op het werk dat het programma in de afgelopen 15 jaar verzette. Veel actuele strategische vraagstukken blijken al vroeg door het programma te zijn opgemerkt en doordacht. ‘Zo is bijvoorbeeld al in 2011 een strategische verkenning uitgevoerd naar de rol van Rijkswaterstaat in de energietransitie,’ aldus Erna. Het heeft belangrijke meerwaarde voor een organisatie wanneer een aantal medewerkers vanuit het ‘kraaiennest’ permanent alert is op ontwikkelingen.
Vooruitkijken is cruciaal
Martin Wijnen, Directeur-Generaal van Rijkswaterstaat, beaamt dit. ‘Het grote gevaar van het focussen op het hier en nu is dat je dan dingen mist. Dat belangrijke ontwikkelingen je ontgaan die zich aan de horizon aftekenen en een enorme impact op ons kunnen hebben.’ Ter illustratie laat hij een filmpje van Frans Bromet zien uit 1998, met reacties op de opkomst van de mobiele telefoon.
Vooruitkijken is cruciaal om Nederland veilig, leefbaar en bereikbaar te houden. Zeker gezien de grote maatschappelijke uitdagingen waar we in Nederland voor staan, zoals klimaatverandering en de verouderde infrastructuur. Wijnen legt daarom uit dat Rijkswaterstaat elke 5 à 6 jaar een brede toekomstverkenning uitvoert.
‘De koers legden we vast in het Kompas RWS. Maar Rijkswaterstaat kan het niet alleen. Wijnen is dan ook blij met zo’n groot aantal aanwezige partners. ‘Samenwerken blijft cruciaal! Om de relevante ontwikkelingen tijdig te zien, om onze gezamenlijke doelen te realiseren en om daarmee het Nederland van de toekomst vorm te geven.’
Kijken met verschillende brillen
Nederland van de toekomst is ook het onderwerp van de keynote spreker Linde Egberts, kennisstrateeg bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. En dan wel specifiek de toekomst van ‘cultureel erfgoed in tijden van klimaatverandering’. Van Venetië tot Valkenburg: we zien steeds vaker de gevolgen van klimaatverandering. Maar moet je cultureel erfgoed altijd koste wat het kost behouden?
Behoud is soms een lastige of zelfs een onmogelijke opgave. En leg je daarmee niet te zeer beslag op de toekomst? Er zijn ook andere manieren om datgene, wat wij als samenleving van waarde vinden, een plek te geven. Aan de hand van inspirerende voorbeelden laat Egberts zien hoe je met verschillende ‘brillen’ naar de toekomst van erfgoed kan kijken. Haar oproep? ‘Zie cultureel erfgoed in perspectief, want de waardering ervan is niet statisch en verandert met de tijd’.
Samen kijken
In 16 interactieve workshops, georganiseerd samen met externe partners, maakten de deelnemers kennis met strategische vraagstukken, zoals: het hoge energieverbruik van AI, groepen burgers die zich niet gehoord voelen, de toekomst van de instandhouding van onze infrastructuur en de betekenis van toenemende oorlogsdreiging voor onze fysieke leefomgeving.
Wie dat wilde, kon creatief aan de slag in ontwerpsessies, spelvormen en toekomstverbeelding met de RWS-trendkaarten. Artist in residence David Veldhoen toonde 3 maquettes om het onderwerp klimaatadaptatie op een andere manier onder de aandacht te brengen.
De Kraaiennestdag werd afgesloten met een humoristische reflectie van Hans Gommer: stadscomedian van Utrecht en omgevingsmanager GIS bij de Provincie Utrecht. Het was een inspirerende dag met nieuwe ontmoetingen, verrassende eyeopeners en ontluikende samenwerking die smaakt naar meer!
Meer weten?
Lees een uitgebreider verslag met informatie over de workshops in ons digitale magazine.