‘Dankzij de isolatie kunnen we weer rustig slapen’

Groot verschil

Op enkele meters afstand raast het verkeer over de A200. Parallel aan de snelweg dendert om de paar minuten een trein voorbij en in de lucht zwelt regelmatig het gedreun van vliegtuigen aan. We zijn op deze zonnige novemberdag in Halfweg, een tussen Amsterdam, Haarlem en Schiphol ingeklemd dorpje. Met een team van Rijkswaterstaat gaan we op werkbezoek bij een tweetal huizen aan de Haarlemmerstraatweg, die vallen binnen het project Gevelisolatie.

Het doel is het terugdringen van geluidoverlast, die wordt veroorzaakt door het autoverkeer op de snelweg. Hier gebeurt dat als gevolg van het Meerjarenprogramma Geluidsanering (MJPG). In het 1^e huis dat we bezoeken, een woning uit 1935, zijn de werkzaamheden net begonnen. Over de afgeplakte trappen en door de anti-stofzeilen heen, komen we op de bovenste verdieping.

Het verschil in geluidniveau tussen binnen en buiten is hier amper waarneembaar. Een flink kabaal dus. In het 2^e huis klinkt juist een aangename stilte, wanneer we binnen staan. Dit huisbezoek heeft een feestelijk element, want dit is de 2000^e woning die door ons wordt geïsoleerd en bijna klaar is.

Er worden bloemen overhandigd aan de heer des huizes, die graag iets wil vertellen over zijn ervaring met de gevelisolatie: ‘Wij hebben hier zo’n 10 jaar zonder isolatie gewoond, je weet niet beter eigenlijk. Maar nu alles bijna klaar is, merken we echt goed het verschil. We kunnen weer rustig slapen, dat is echt fijn.’

Geluidhinder is slecht voor de gezondheid

Wonen in een omgeving met aanhoudende geluidhinder heeft onvermijdelijk gevolgen voor de bewoners. Uit onderzoek blijkt dat langdurige blootstelling aan lawaai serieuze, negatieve effecten kan hebben op de gezondheid. Het verstoort de slaap en verhoogt het stressniveau, de bloeddruk en het risico op hart- en vaatziekten.

Daarnaast kan geluidoverlast een negatieve invloed hebben op de leerprestaties van kinderen. Gelukkig hebben we in Nederland een wet waarin de maximale geluidniveaus voor binnenruimten zijn vastgelegd. Door deze wettelijke basis hebben we de plicht om gevels van woningen zodanig te isoleren dat het geluidniveau binnenshuis voldoet aan de wettelijke norm.

In de praktijk betekent dit een zacht geluid, te vergelijken met bijvoorbeeld het zoemen van een koelkast. Daarom heeft het bestuur van Rijkswaterstaat in 2012 besloten het project Gevelisolatie op te richten om ervoor te zorgen dat woningen vlakbij snelwegen voldoen aan deze norm.

Ook woningen bij spoorlijnen en vliegvelden

Voor woningen bij spoorlijnen heeft ProRail een soortgelijke opgave als Rijkswaterstaat en daarom zochten zij samenwerking, die inmiddels al geruime tijd een feit is. We hadden tenslotte al een goed werkende projectorganisatie voor wegverkeerslawaai.

Naast verkeerswegen en spoorlijnen gaat het in enkele gevallen ook om woningen, waarvan de bewoners hinder ondervinden van vliegverkeer. Dit zijn overigens niet alleen woningen bij Schiphol, maar ook bij regionale luchthavens als Rotterdam, Eelde, Lelystad en Maastricht.

Wanneer komt een woning in aanmerking?

Wanneer we bijvoorbeeld een snelweg gaan uitbreiden, wordt er eerst gekeken wat voor geluidmaatregelen er getroffen kunnen worden. Denk aan stiller asfalt en/of een geluidscherm. Komen deze maatregelen er niet of werken ze niet voldoende, dan kan een woning in aanmerking komen voor gevelisolatieonderzoek.

Een technisch team beoordeelt vervolgens of er in een woning sprake is van mogelijke overschrijving van de wettelijke norm voor het geluid binnen (de binnenwaarde). Uit dit onderzoek, uitgevoerd door een ingenieursbureau, wordt duidelijk of de woning in aanmerking komt voor gevelisolatie.

In de afgelopen 12 jaar zijn er voor het project Gevelisolatie al ruim 20.000 woningen onderzocht. Na goedkeuring wordt een ontwerp van de noodzakelijke geluidwerende maatregelen gemaakt. Wanneer de eigenaars akkoord zijn met het voorstel, starten de werkzaamheden, zonder kosten voor de eigenaar.

‘Alleen de woonkamer, eetkamer, slaapkamer en grote woonkeukens komen in aanmerking voor verlaging van het geluidniveau’, vertelt projectmanager gevelisolatie Hans Wempe. ‘Deze ruimtes worden beschouwd als primaire leefruimtes. In deze kamers brengen bewoners de meeste tijd door en hebben ze de grootste behoefte aan rust en comfort.’

Hoe wordt het binnenshuis stiller?

De meest gebruikte maatregelen zijn het plaatsen van dubbelglas, het isoleren van het dak, het afdichten van kieren en het aanbrengen van geluiddempende ventilatie. Dat blijkt uiteindelijk ook bij de huizen in Halfweg weer een hele klus, want zoveel decibels druk je niet zomaar de kop in.

Wempe zegt hierover: ‘Hoewel we inmiddels veel ervaring hebben met gevelisolatie, blijft elk huis uniek en vereist het maatwerk. Zo hebben oude huizen bijvoorbeeld dunne muren of open plafonds. Of woningen beschikken over een slechte fundering en kunnen het extra gewicht van de isolatiematerialen niet dragen.'

'Bij het onderzoek door het ingenieursbureau wordt gebruik gemaakt van de wettelijke toetswaarde. Voor deze woningen is dat 41 dB. Wij gaan voor 3 dB lagere streefwaarde (dus 38 dB), zodat er bij een toekomstige toename van het omgevingsgeluid, niet direct opnieuw maatregelen getroffen hoeven te worden.'

Er komen ook regelmatig andere uitdagingen voor, zoals het isoleren van monumenten. Want hoe isoleer je bijvoorbeeld een molen? Wempe glimlacht: ‘Ach, als het makkelijk was, zou het ook niet leuk zijn. Maar we krijgen het altijd weer voor elkaar.’

In het domein van bewoners

De uitvoering van gevelisolatie kan tot wel 1 maand duren, afhankelijk van de benodigde werkzaamheden. En dat kan best heftig zijn, weet Bert Rijnbeek, directievoerder project gevelisolatie: ‘Je treedt in het privédomein van mensen. Aannemers beginnen vaak vroeg en dat kan bijvoorbeeld net tijdens de ‘schoolstress’ van jonge gezinnen zijn.'

'Het huis staat vol met spullen die verplaatst moeten worden, er lopen huisdieren rond en sommige huizen zijn dusdanig klein dat werken soms best lastig is.’ Wanneer de werkzaamheden klaar zijn, wordt aan de bewoners achteraf altijd gevraagd hoe de uitvoering is gegaan. Dit is inmiddels bij een groot deel van de woningen gedaan. De bewoners mogen waarderen van 1 tot en met 5.'

Rijnbeek zegt trots: ‘We zitten nu gemiddeld op 4,54. Dat is toch heel netjes.’ Wempe vult aan: ‘Alle mensen die meewerken aan de isolatie weten dat ze de overheid vertegenwoordigen en stellen zich flexibel op, in dienst van de bewoners. Er is ook altijd goed overleg met de bewoners en we zorgen ervoor dat we bereikbaar blijven.’

Voordat we de als 2000^e geïsoleerde woning in Halfweg weer verlaten, praten we nog even na met de bewoner, die nog een keer benadrukt: ‘Dankzij deze isolatie gaat ons leven prettiger worden, dat is zeker. We zijn ook heel tevreden met hoe alles is gegaan.'

'Van tevoren is ons goed uitgelegd wat er ging gebeuren. En als we tussendoor iets wilden overleggen, konden we gewoon bellen. Er wordt altijd netjes gewerkt en ze houden echt rekening met het feit dat wij hier wonen. Ik geef Rijkswaterstaat een dikke pluim!’