Dijkverzakkingen en overstromingen haarscherp in beeld met satellietdata
In december 2025 lanceerde de European Space Agency (ESA) de nieuwe Europese satelliet Sentinel-1C. Deze satelliet houdt het aardoppervlak dag en nacht nauwlettend in de gaten. Rijkswaterstaat is 1 van de 260.000 wereldwijde gebruikers van de satellietdata.
‘Deze satelliet levert ons onmisbare data’, vertelt Gert Mulder, adviseur remote sensing bij Rijkswaterstaat Centrale Informatievoorziening.
‘Zo kunnen we met behulp van deze data de waterkwaliteit, biodiversiteit en begroeiing in de uiterwaarden in beeld brengen’, vertelt de adviseur. ‘We kunnen ook zien waar instabiele situaties ontstaan bij pijlers onder een brug, door uitzetting of doorbuiging van het wegdek. Of van dijken of wegen die wegzakken omdat ze op slappe grond zijn gebouwd.’
Bewegingen in beeld
Mulder houdt zich met name bezig met de InSAR-data, dat is 1 van de SAR-toepassingen waarbij een reeks opeenvolgende beelden met elkaar worden vergeleken. ‘Via InSar kijken we naar de bewegingen van objecten op de grond. Door de beelden met elkaar te vergelijken, kunnen we de bewegingen van deze objecten in kaart brengen.’
Het voordeel van InSAR is dat grote oppervlakten nu in 1 keer gemonitord kunnen worden. ‘En, we kunnen de beelden nu online volgen’, vertelt Mulder. ‘Je hoeft dus niet op locatie te zijn.’ De satelliet levert data over heel Nederland. En biedt dus volledige dekking over Rijkswaterstaat objecten. Bovendien kan er ook nog eens 10 jaar in de tijd teruggekeken worden.
Bodemdaling
Verzakking van wegen ligt vaak aan bodemdaling die ontstaat omdat woonwijken en wegen op slappe grond zijn gebouwd. Maar verzakking kan ook liggen aan een te lage grondwaterstand. Het veen oxideert en de bodem klinkt hierdoor verder in.
‘De satellietbeelden laten goed zien hoe gebieden veranderen’, zegt Mulder. ‘Tijdens een droge zomer valt er weinig regen waardoor het veen inklinkt en de bodem verder zakt. De bodem werkt daar als een spons: die klinkt in bij droogte, en zet uit als het veel heeft geregend. De weg beweegt met de bodem mee. Dat effect zie je duidelijk op de beelden’, zegt de adviseur.
Ongekende mogelijkheden
‘Van deze radarbeelden maken we een tijdreeks met punten in de tijd om te zien hoe een object beweegt. Dan kun je zien of een element zakt, opzij schuift of opdrijft,’ zegt Mulder. ‘Door satellietdata te gebruiken, zijn metingen ter plaatse niet meer nodig.’
Hij vertelt dat deze methode ongekende en onbenutte mogelijkheden heeft om data te kunnen monitoren. ‘Voor bijna elk object van Rijkswaterstaat, is een risicoanalyse te maken. Behalve dan voor tunnels en met gras begroeide dijken. Die ziet de satelliet namelijk ook niet.’
De Sentinel-1 C in het kort
De Sentinel-1C is de 3de aardobservatiesatelliet binnen de serie van 3 Sentinel-1 satellieten, binnen een grote groep Sentinelsatellieten. Deze leveren een continue stroom aan radargegevens.
De satelliet heeft een zogeheten C-band Synthetic Aperture Radar (SAR). Daarmee kan hij door de wolken kijken. Ook ’s nachts kunnen de satellieten bij goede radarreflecties gedetailleerde beelden tot op enkele millimeters nauwkeurig vastleggen.
Op deze viewer van Copernicus zie je waar verzakkingen ontstaan. De kaart is gebaseerd op de Sentinel-1 data.
