VOICE-OVER: Nederland is klein en met 18 miljoen inwoners, 3.000 kilometer aan rijkswegen en zo'n 11 miljoen auto's en vrachtwagens is het ook behoorlijk druk. Al dat verkeer op de rijksweg produceert geluid. Dat kunnen we niet voorkomen, maar wel beheersen. Hoeveel geluid maakt verkeer nu eigenlijk? Een gemiddelde rijksweg produceert al gauw 70 decibel. Dat is vergelijkbaar met het geluidsniveau van een stofzuiger of scheerapparaat. Maar die apparaten kun je uitzetten, een rijksweg niet. Dat geluid gaat de hele dag door en kan bij omwonenden leiden tot geluidsoverlast. De overheid beschermt ons tegen geluidhinder door verkeer. Hoe? Dat is vastgelegd in de Omgevingswet. Hierin staat dat Rijkswaterstaat bij het wijzigen, aanleggen en onderhouden van rijkswegen altijd in de gaten houdt of het geluid daarvan binnen de vastgestelde grenzen blijft. Maar wanneer wordt de grens overschreden? Langs de Nederlandse rijkswegen zijn er ongeveer 60.000 virtuele geluidreferentiepunten met ieder een eigen geluidgrens. Die grens noemen we het geluidproductieplafond. De plafonds staan in het openbare geluidregister dat via internet te bekijken is. Elk jaar berekenen we met de wettelijk voorgeschreven rekenmethode of het geluid binnen de gestelde grens is gebleven. Ook jaarlijks neemt het onafhankelijke RIVM een aantal steekproeven met metingen om te controleren of die rekenmethode voldoende overeenkomt met de werkelijkheid. We berekenen het geluid bij al die duizenden geluidreferentiepunten, omdat het ondoenlijk is om het op al die punten te meten. Als we willen voorspellen wat het geluid in de toekomst gaat doen, bijvoorbeeld als het verkeer groeit of als de rijksweg moet worden gewijzigd, zijn berekeningen ook onmisbaar omdat we het toekomstige geluid natuurlijk nog niet kunnen meten. Door ieder jaar te berekenen of het geluid binnen de plafonds is gebleven, zorgen we ervoor dat we op tijd weten waar de geluidproductieplafonds in de toekomst overschreden zouden kunnen worden. Op plekken waar dat al binnen enkele jaren zou kunnen gebeuren nemen we maatregelen. Het liefst door de bron van het geluid aan te pakken, met stiller asfalt bijvoorbeeld. Wanneer dit niet voldoende is, kunnen we eventueel een geluidsscherm plaatsen. Voor alle maatregelen geldt dat we eerst nagaan of ze het geluid voldoende zullen beperken. Soms blijkt dat een maatregel wel effectief zou zijn, maar te veel geld kost voor wat die oplevert. Dan bedenken we een andere oplossing. Het komt weleens voor dat geen enkele maatregel voldoende is om onder het geluidproductieplafond te blijven of dat alle mogelijkheden te veel geld kosten voor wat ze opleveren. Dan kan de minister besluiten om het geluidproductieplafond te verhogen. Het gevolg kan zijn dat ook het geluid bij woningen langs de rijksweg toeneemt. Voor die woningen onderzoeken we dan of het geluid in de woning hoger zou worden dan de wettelijke grens die daarvoor geldt. Als dat het geval is, krijgt de eigenaar een aanbod om de geluidisolatie van de woning op kosten van het rijk te laten verbeteren. Zo werkt Rijkswaterstaat aan het beheersen van geluid rondom de rijkswegen in ons land. Meer weten? Kijk op rijkswaterstaat.nl/geluid. (Het Nederlandse wapenschild met daarnaast: Rijkswaterstaat. Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Het beeld wordt geel met wit. Beeldtekst: Meer informatie? Kijk op rijkswaterstaat.nl/geluid. Een productie van Rijkswaterstaat. Copyright 2023.)
Geluid langs rijkswegen
Verkeer maakt geluid en dat kan zorgen voor geluidoverlast. Rijkswaterstaat houdt bij het wijzigen, aanleggen en beheren van rijkswegen in de gaten of het geluid daarvan binnen de wettelijk gestelde grenzen blijft.
Wie hoort wat waar langs de rijksweg? Luister zelf!
Oorzaken van geluid van een rijksweg
De hoeveelheid geluid die van een rijksweg af komt, wordt bepaald door de hoeveelheid verkeer, de maximumsnelheid, het type wegdek en of er geluidschermen of wallen staan. Als er bijvoorbeeld 2 keer zo veel verkeer over een weg gaat rijden, neemt de hoeveelheid geluid ongeveer met 3 decibel (dB) toe.
Als de maximumsnelheid hoger of lager wordt, heeft dat veel minder invloed, maximaal ongeveer 1 dB. Een stiller wegdek kan de hoeveelheid geluid met ongeveer 1 tot 3 dB verminderen, dat hangt er ook vanaf welk wegdek er al lag. Geluidschermen of –wallen kunnen de hoeveelheid geluid met soms wel meer dan 10 dB verminderen. Hoeveel precies is sterk afhankelijk van de hoogte.
Animatie geluid in beeld
Geluidoverlast door verkeer kunnen we niet volledig voorkomen, maar we kunnen het geluid wel beheersen. De onderstaande animatie vertelt hoe Rijkswaterstaat het geluid langs rijkswegen in kaart brengt. Waarom we geluid berekenen in plaats van meten. En ziet u welke maatregelen we nemen om het geluid binnen de wettelijke grenzen te houden.
In de brochure Geluid langs rijkswegen leest u hoe Rijkswaterstaat geluid langs rijkswegen beheerst.
Geluid beheersen
Wanneer we een rijksweg veranderen, onderhouden of aanleggen, houden we altijd in de gaten of het geluid per geluidreferentiepunt onder het vastgestelde geluidproductieplafond blijft. Zo voorkomen we dat het geluid op woningen langs de weg onbeheerst toeneemt en in de omgeving van de rijksweg meer geluid ontstaat dan wettelijk is toegestaan.
Maatregelen tegen toename van geluid
Wanneer het geluid per geluidreferentiepunt of het geluid op woningen langs rijkswegen boven de wettelijke norm dreigt te komen, onderzoeken we maatregelen om overschrijding van die normen te voorkomen. Of om de gevolgen van zo’n overschrijding voor de omwonenden te beperken. Maatregelen kunnen bijvoorbeeld zijn:
- stiller asfalt
- geluidschermen
- gevelisolatie
Berekenen in plaats van meten
We berekenen hoeveel geluid er op een geluidreferentiepunt mag zijn. Waarom berekenen in plaats van meten? Er zijn bijna 60.000 geluidreferentiepunten in Nederland en om een goed beeld te krijgen van de hoeveelheid geluid per punt, zouden we op al die geluidreferentiepunten dag en nacht moeten meten gedurende een heel jaar. Dat is praktisch onmogelijk.
Bovendien kunnen we op basis van metingen geen goede voorspellingen doen voor de ontwikkeling van het geluid.
Wettelijke rekenmethode
Daarom laten we een computer met behulp van een wettelijke rekenmethode berekeningen maken. Bij de berekeningen wordt rekening gehouden met allerlei zaken die van invloed zijn op het geluid. Bijvoorbeeld het type wegdek, het aantal voertuigen, de rijsnelheid en of er geluidschermen staan.
Controle door het RIVM
Het onafhankelijke Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) doet ieder jaar steekproefsgewijs metingen bij de locaties van een aantal geluidreferentiepunten om te controleren of de uitkomsten van de rekenmethodiek voldoende overeenkomen met de gemeten waarde van het geluid.
Op de locaties van sommige geluidreferentiepunten voeren zij permanent controle uit. Als de meting systematisch afwijkt van de berekeningsresultaten, geeft het RIVM een advies aan de Minister van Infrastructuur en Waterstaat of het nodig is om de rekenmethodiek aan te passen.
Jaargemiddelde hoeveelheid geluid
Het geluid van een rijksweg is nooit constant. Binnen 24 uur wisselen drukke en rustige perioden elkaar af. Ook binnen een jaar is er verschil in dagen met veel en met weinig verkeer. Ondanks dit gegeven, moet er toch een ‘vast’ gemiddeld geluidniveau zijn, wil je iets kunnen zeggen over geluid langs de rijksweg. Dit doen we met behulp van de zogenoemde “dosismaat” Lden.
Lden staat voor Level (Engels voor niveau) en day-evening-night (overdag, ‘s avonds, ‘s nachts). We berekenen het geluid in de dosismaat Lden door het jaargemiddelde geluidniveau van ieder van die 3 perioden te berekenen. Bij het berekende geluid in de avondperiode tellen we nog eens 5 dB op.
Bij het berekende geluid ’s nachts nog eens 10 decibel. Dit komt omdat mensen in die perioden geluid als hinderlijker ervaren. Deze 3 gemiddelde geluidwaarden worden ten slotte omgerekend tot 1 gemiddelde geluidwaarde voor het hele etmaal. Die waarde noemen we het Lden van het geluid van de rijksweg.