Hoe je een lopend contract extra duurzaam maakt

Het contract voor het groot variabel onderhoud aan de rijkswegen in Zuid-Holland voor 2020-2021 was in kannen en kruiken. Eind 2019 gunde Rijkswaterstaat de grootschalige werkzaamheden die nodig zijn om het asfalt en verschillende kunstwerken in de regio in goede conditie te houden. En in maart 2020 gingen de 2 winnende aannemers elk op hun eigen perceel van start met de uitvoering.

De asfaltmachines waren dus al op stoom toen in mei 2020 vanuit het programma ‘Klimaatneutrale en Circulaire Infrastructuur’ de vraag binnenkwam om te onderzoeken of extra duurzaamheidsmaatregelen mogelijk waren in nieuwe én bestaande contracten.

Duurzame missie

Dat liet projectmanager Erica de Jong van Rijkswaterstaat zich geen twee keer zeggen. ‘Duurzaamheid zit in de missie van onze organisatie. We werken niet alleen aan veiligheid en bereikbaarheid, maar ook aan de leefbaarheid van Nederland. Bovendien hebben we harde afspraken over duurzaamheid gemaakt, waar we ons aan moeten houden.’

De Jong legde de vraag dan ook voor aan de betrokken aannemers. Projectmanager Gerko Vos van aannemer Van Gelder: ‘wij vonden het een interessant vraagstuk en zijn direct aan de slag gegaan met een analyse van al het werk dat nog op de planning stond. Uiteindelijk hebben we een top-10 voorgesteld: een lijst met duurzame maatregelen inclusief de bijbehorende investering en opbrengst.’

Maatregelen selecteren

Vervolgens was het aan Rijkswaterstaat om de meest geschikte maatregelen te selecteren. De Jong: ‘de tijd liep ondertussen door. Daardoor konden we alleen nog maatregelen meenemen voor de werkzaamheden in 2021. We keken vooral naar de validatie van de oplossingen. Daarbij heb je altijd te maken met een spanning tussen innovatie en toepasbaarheid.’

Uiteindelijk ging Rijkswaterstaat voor 2 asfaltmengsels, ZOAB en SMA, met elk 60% gerecycled materiaal. En dan nog een 3^e mengsel met een speciaal soort bitumen, waardoor de temperatuur bij de productie en verwerking lager kan blijven, wat de CO₂-uitstoot beperkt. Bovendien werd voor de asfaltproductie alleen groen gas gebruikt.

Investeren in elektrisch materieel

Van Gelder deed daar zelf nog een schepje bovenop door te investeren in elektrische machines: een knijperauto, een boorwagen en een minikraan. En er is ook een elektrische asfaltspreidmachine in bestelling. Voor de werkzaamheden aan de A13 zette Van Gelder een machine in met een extra brede balk, waardoor er een machine minder nodig is. Dat heeft bovendien als voordeel dat er geen naad meer in de weg zit.

‘Deze investering sluit aan bij onze eigen ambities om in 2027 geen emissies meer te hebben van materieel’, geeft Vos aan. ‘Zo dragen we zelf ook bij aan verduurzaming en lopen we vooruit op de vraag van opdrachtgevers.’

Sneller inspelen op ontwikkelingen

Duurzaamheid inpassen in bestaande contracten is een goede manier om snelheid te maken. ‘Rijkswaterstaat heeft de ambitie om in 2030 volledig klimaatneutraal en circulair te werken’, aldus De Jong. ‘Dat duurt nog maar 8 jaar.’

Vos geeft aan dat het ook belangrijk is om te beseffen dat dit soort contracten inclusief aanbesteding een doorlooptijd hebben van tenminste 5 jaar. ‘Als je van tevoren maatregelen bedenkt, mis je een heel stuk van de ontwikkeling die ondertussen doorgaat. Bij een bestaand contract kun je sneller inspelen op nieuwe innovaties.’ De Jong vult aan: ‘Laat je niet afschrikken door meerkosten, maar zoek naar mogelijkheden en maak gebruik van de extra budgetten die hiervoor beschikbaar zijn. Duurzaamheid moet gewoon het uitgangspunt zijn. Het is tijd voor actie.’

Een uitgebreide versie van dit artikel lees je in het nieuwste magazine Rijkswaterstaat Zakelijk & Innovatie.