Schepen worden aanbodgestuurd geschut door Zeesluis IJmuiden

Jordy Husslage, Hoofd Operatie bij Port of Amsterdam (PoA), en Marijke Penders, adviseur Scheepvaart en Vaarwegen bij Rijkswaterstaat (RWS), vertellen ons hier meer over.

Wat is aanbodgestuurd schutten?

Aanbodgestuurd schutten betekent dat we naast Zeesluis IJmuiden ook de Noordersluis blijven gebruiken om schepen te schutten. Er wordt per schip gekeken of het schip door de Noordersluis of door Zeesluis IJmuiden geschut wordt. Bij deze afwegingen letten we op het aanbod van de scheepvaart en het zoutgehalte op het Noordzeekanaal. 

Jordy legt uit in welke situaties een schip door Zeesluis IJmuiden wordt geschut: ‘Allereerst kijken we naar de grootte van het schip: past het schip gezien zijn omvang door de Noordersluis, dan moet het schip door de Noordersluis. Schepen met een grotere omvang gaan door Zeesluis IJmuiden.'

‘Ten tweede schutten we schepen door Zeesluis IJmuiden als ze getijdeafhankelijk zijn. Als het laagtij is, kunnen sommige schepen niet door de Noordersluis varen. De schepen moeten dan 12 uur wachten totdat het hoogtij is en er meer water staat. Om die vertraging te voorkomen, mogen die schepen dan door Zeesluis IJmuiden.’

‘Dit is mogelijk, omdat de sluiskolk van Zeesluis IJmuiden 18 m diep is. Als het eb is zal een diepstekend schip daarom niet tegen de drempel aanvaren. Dit is bij de minder diepe sluiskolk van de Noordersluis wel het geval, waardoor een schip er niet doorheen kan.’ 

Naast de grootte van schepen en het getij, zijn er nog 2 andere situaties waarin Zeesluis IJmuiden wordt gebruikt. Jordy: ‘Bovendien gebruiken we Zeesluis IJmuiden als een groot (marginaal) schip op, voor onze regio, maximale diepte wil binnenkomen. Ook als de Noordersluis langdurig niet beschikbaar is vanwege onderhoud of een storing schutten we schepen via Zeesluis IJmuiden.’

Aanbodgestuurd schutten als tijdelijk middel tegen verzilting

Zeesluis IJmuiden wordt niet zonder reden nog niet optimaal gebruikt. Marijke licht toe waarom er nu nog aanbodgestuurd wordt geschut: ‘Deze wijze van schutten geldt voor de komende 3 jaar, totdat het middel Selectieve Onttrekking functioneel beschikbaar is. Aanbodgestuurd schutten biedt de beste garantie voor een zoutgehalte van het Noordzeekanaal dat onder de gestelde grenswaarden blijft.’ 

‘Zeesluis IJmuiden heeft een 2 keer zo groot volume als de oude Noordersluis. Daardoor komt er bij elke schutting ook 2 keer zo veel zoutwater in het kanaal. We zijn hiervoor bezig met een oplossing, namelijk het middel Selectieve Onttrekking. Dit middel is echter pas gereed in 2024.’

Gevolgen voor de scheepsvaart en Rijkswaterstaat

Ondanks dat Zeesluis IJmuiden nog niet volledig kan worden ingezet, wordt deze wel optimaal benut. Jordy: ‘Op het moment dat Zeesluis IJmuiden opengaat, laten we hier zo veel mogelijk schepen tegelijkertijd doorheen varen. Dus het kan zijn dat een schip dat normaal door de Noordersluis zou gaan, op dat moment door Zeesluis IJmuiden gaat.’

Ook brengt de sluis een aantal andere voordelen met zich mee. Jordy: ‘De scheepvaart heeft profijt van de nieuwe sluis doordat er grotere schepen richting de Amsterdamse haven komen. Ook hebben de schepen geen ongemak meer van het getij.’

Marijke beaamt dat het voor Rijkswaterstaat ook positief is dat de nieuwe sluis al voor een groot deel wordt benut. Er komt wel meer werk bij kijken: ‘We monitoren continu en berekenen wat er wel en niet kan met de hoeveelheid zoutwater die binnenkomt. Dit zijn geen makkelijke rekensommetjes.'

'Onze wateradviseurs en onderzoeksbureaus zijn daarvoor modellen aan het maken. Dit doen wij in combinatie met de monitoring van het zoutgehalte en de aanvoer van zoetwater. Zo worden wij er steeds beter in om op basis van het model aan te geven hoe vaak Zeesluis IJmuiden kan schutten zonder dat er te veel zout binnenkomt.'

'Maar dit is ingewikkeld en hier zit nog veel werk in. Zo is bijvoorbeeld ook de weersvoorspelling lastig. Als we een periode van droogte zien aankomen, kan meer zoutwater problemen opleveren.’ Marijke geeft aan dat we dus continu goed het zoutgehalte op het Noordzeekanaal blijft monitoren. 

Marijke: 'Als we een periode van droogte aan zien komen, passen we het schutbedrijf aan als dat nodig is. Hierover hebben we met Port of Amsterdam operationele afspraken gemaakt.'

De toekomst voor Zeesluis IJmuiden

Jordy benadrukt dat met aanbodgestuurd schutten een manier is bedacht waardoor zowel de regio als de scheepvaart de potentie van de sluis kan benutten. Jordy: ‘Bedrijven die grotere schepen willen aantrekken, kunnen dat nu doen.'

'Dit zien wij ook gebeuren in de praktijk: er komen al grotere schepen dan voorheen naar Amsterdam. En bedrijven passen hun afmeerfaciliteiten daar ook op aan. Ook doen we nu het maximale om het vraagstuk rondom het zout op te lossen.’

Als mooie afsluiter van het gesprek vergelijken Jordy en Marijke Zeesluis IJmuiden met een nieuwe auto: ‘Als je een gloednieuwe auto hebt, wil je daar natuurlijk de hele tijd in rijden. En dat gaan we hopelijk en gelukkig vanaf 2025 zeker doen.’ 

'Maar voor nu gebruiken we die oude auto ook nog. Die rijdt nog prima en hiermee komen we ook op bestemming.’ Met een levensduur van 100 jaar is Zeesluis IJmuiden daarom over een paar jaar een mooie vervanging van de oude Noordersluis.