Uitwerking van vragen en opmerkingen informatiemarkt Marken op 30 januari 2023

Nee, in principe ligt het ontwerp van de nieuwe dijk vast. Wel heeft Rijkswaterstaat nog overleggen met verschillende werkgroepen, de gemeente en de provincie over de invulling van hun wensen die zij in het verleden hebben ingediend op het gebied van de recreatie- en natuurvoorzieningen. Daar is nog ruimte voor optimalisatie in overleg met de omgeving.

Vanaf 2014 heeft Rijkswaterstaat verkenningen uitgevoerd hoe de dijk versterkt zou kunnen worden. Hier is een referentieontwerp opgesteld om meer inzicht te krijgen in potentiële impact van de dijkversterking die gebruikt zijn bij het opstellen van het Projectplan Waterwet.

In het projectplan wordt altijd uitgegaan van een indicatief referentieontwerp. Daarmee biedt het projectplan ruimte om het ontwerp te optimaliseren, uiteraard binnen de marges van dit plan. Er ligt nu een compacte variant waarbij het ontwerp van de nieuwe dijk heel dicht tegen de bestaande dijk aan komt te liggen.

Alhoewel dit ontwerp past binnen alle kaders die zijn meegegeven, heeft dit wel tot gevolg dat het (nu voorliggende) ontwerp afwijkt van het indicatieve referentieontwerp, zoals het eerder is gepresenteerd.

We gaan ervan uit dat met grondverbetering wordt bedoeld dat al het veen wordt afgegraven en wordt vervangen door zand. Deze manier van grondverbetering biedt meer nadelen dan de huidige aanpak. De huidige aanpak geeft minder hinder voor de inwoners, is minder belastend voor de natuur op Marken en minder kapitaalintensief.

Ja, afgesproken is dat het pad over de nieuwe dijk een wandelpad vormt waar fietsers welkom zijn. Om grote groepen met fietsers (wielrenners) te ontmoedigen worden er klaphekken geplaatst ter hoogte van de N518 en bij het pad voor de Rozewerf.

We bouwen een dijk voor 50 jaar. De hoeveelheid stortsteen maakt onderdeel uit van de robuuste buitenberm, die samen met andere factoren (bijvoorbeeld de hoogte van de dijk of helling van het buitentalud) zorgen voor een waterveilige dijk. Als de dijk straks klaar is, is er meer stortsteen te zien.

Echter zal de gehele dijk, inclusief het stortsteen, de komende jaren nog zetten (naar beneden zakken) en het waterpeil van de Gouwzee en het Markermeer zal nog stijgen. Daardoor zien we de komende jaren dus steeds minder van het stortsteen, omdat het onder water ‘verdwijnt’. Tenslotte is het uiterlijk van de dijk vastgelegd in het Esthetisch Programma van Eisen tijdens de planstudie.

De nieuwe dijk wordt heel bewust laag voor laag opgebouwd, met dunne ophoogslagen van ongeveer 50 cm. Daarbij wordt het water in de grond door middel van verticale drainage afgevoerd om het inklinkproces van de bodem te versnellen. Dit heeft ook een positieve invloed op de horizontale vervormingen.

Tot slot wordt nu een uitgebreid monitoringsprogramma ingezet. De berekeningen en zettingsanalyses worden hierop uitgevoerd. Er wordt veel tijd genomen voor zetting en meer ophoogslagen waardoor er veel tijd is voor consolidatie. Hiermee worden de risico’s op (mogelijke) verzakking maximaal gestuurd en beheerst.

Als laatste maatregel geldt: na uitvoering van de versterkingswerkzaamheden volgt eerst een consolidatiefase van 1 a 2 jaar voordat de afwerkingsfase start. Bij consolidatie worden de dijk en de ondergrond zover samengedrukt dat er een stabiele dijk ontstaat.

Rijkswaterstaat en aannemer Combinatie Hof op Marken kennen de ondergrond van Marken en hebben daarom goede beheersing van de zettingen als prioriteit gesteld. Hieraan zijn dan ook duidelijke eisen gesteld voor de uitvoering en het ontwerp. De aannemer heeft hiervoor meerdere maatregelen opgesteld, waarbij altijd voldoen aan de waterveiligheidseis de basis is.

• Aanbrengen van verticale drainage. Hiermee voeren we versneld water af tijdens de ophoogslagen. Dit zorgt ervoor dat de dijk beheerst inklinkt en stabiel wordt. Na uitvoering zakt de dijk dan nog maar heel beperkt.
• Ophogen in kleine stappen (ophoogslagen) met voldoende tijd tussen de ophoogslagen. Een volgende ophoogslag wordt pas gedaan wanneer de geotechnisch specialisten hier akkoord voor geven.
• Het aanleggen van de proefvakken. De resultaten van de proefvakken verwerken we in het definitief ontwerp en in de wijze van uitvoeren. De nieuwe dijk is hiermee optimaal passend gemaakt op de situatie van Marken.
• De specialisten van Royal Haskoning DHV stellen de geotechnische berekeningen op. Het ontwerp wordt verder gecontroleerd door onafhankelijke experts van Deltares.
• Tijdens de realisatie houden we de zetting nauwkeurig in de gaten door middel van monitoring. Dat geldt voor alle trajecten waar de dijkversterking plaatsvindt, dus niet alleen ter plaatse van de proefvakken.
• Aan de hand van de gemonitorde zetting tonen we aan dat er wordt voldaan aan de restzettingseis. Op deze manier waarborgen we de veiligheidsnormen voor de nieuwe dijk/waterkering tot 2075 (of voor de komende 50 jaar).

De aannemer van de nieuwbouwwijk heeft de invloed ervan op de stabiliteit van de dijk en de recreatievoorzieningen onderzocht. Op basis van dit onderzoek heeft de aannemer geconcludeerd dat het nieuwbouwproject geen invloed heeft op beide zaken.

De aannemer bouwt niet alleen een nieuwe dijk, maar stelt ook het onderhoudsplan op voor de nieuwe dijk. Onderhoud is namelijk belangrijk voor het waterveilig houden van de dijk.

De dijk gaan we met regulier materieel en materiaal onderhouden. De begroeiing van het stortsteen zal handmatig verwijderd worden en eventuele houtopstanden worden afgezaagd. Ondanks het onderhoud zal er altijd iets van begroeiing te zien zijn aan de buitenzijde van de dijk. De intentie is dat de dijk na realisatie wordt overgedragen aan Hoogheemraadschap Hollands Noorder Kwartier.

Het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier stelt na de oplevering van de dijk een onderhoudsplan op. Riet maakt ook onderdeel van dit plan uit.

Na de oplevering van de dijk is de intentie dat de gemeente Waterland het beheer van de openbare ruimte gaat overnemen. De frequentie van het legen van de prullenbakken is nog niet bekend.

Ja, het opruimen van het zwerfvuil zal onderdeel uitmaken van het toekomstige onderhoud- & beheerplan.

Het eiland Marken ligt midden in het Natura 2000-gebied Markermeer en IJmeer, het leefgebied van verschillende watervogels. In de weilanden van Marken komen grote aantallen weidevogels voor. Dit zorgt ervoor dat het grootste gedeelte van de agrarische grond is aangewezen als weidevogelgebied.

Daarnaast leven er op Marken meerdere beschermde diersoorten zoals de ringslang, de waterspitsmuis, rugstreeppad en een aantal vleermuissoorten. Tijdens de aanleg van de nieuwe dijk nemen we diverse maatregelen om deze diersoorten te beschermen. We zorgen bijvoorbeeld voor (tijdelijke) winterverblijven voor de ringslang en we plannen de werkzaamheden zó dat het effect op de natuur zo klein mogelijk is.

We doen er dus alles aan om negatieve effecten op de flora en fauna zoveel mogelijk te voorkomen bij de dijkversterkingswerkzaamheden. Daarnaast helpen we de natuur een handje. Als de nieuwe dijk klaar is, zaaien we gras (al dan niet met kruidenmengsel). Ook maken we op een aantal plekken natuurvriendelijke oevers in de bermsloot, een oeverzwaluwwand en enkele luwtestructuren in het water.

De ringslang komt veel voor op Marken. We begrijpen van de inwoners van Marken dat ze ook op plaatsen verblijven waar dit niet altijd gewenst is. De ringslang is een beschermde diersoort onder de Wet Natuurbescherming. Dit betekent dat we moeten zorgen voor de instandhouding van deze diersoort.

In de winter overwintert de ringslang onder andere in de steenbekleding op het buitentalud van de dijk. Omdat we met onze werkzaamheden de winterverblijven van de ringslang verstoren, moeten we van het bevoegd gezag (de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland) zorgen voor vervangende verblijven.

Dit betekent dat we er op tijd voor moeten zorgen dat er tijdens de dijkversterkingswerkzaamheden en na afloop van deze werkzaamheden voldoende alternatieve plekken voor de ringslang zijn om te overwinteren.

De mogelijke invloed van ringslangen op het (dalende) aantal kikkers in de sloten wordt betwijfeld door RAVON (de kennisorganisatie voor reptielen, amfibieën en vissen).

Het RAVON geeft aan dat de invloed van ringslangen op de omvang van de kikkerpopulatie onwaarschijnlijk is, en dat er veel andere dieren zijn met meer invloed. Er zijn bijvoorbeeld ook veel meer zilverreigers dan voorheen en karpers die kikkerdril eten. De ringslang heeft daarnaast maar weinig voedsel nodig, omdat deze koudbloedig is. De slang eten hooguit enkele kikkers per jaar.

We zijn bezig met het ontwerp van de natuurvriendelijke oevers en de oeverzwaluwwand. Bij het ontwerp houden we rekening met de reacties uit de gesprekken die we in de afgelopen periode hebben gevoerd met de werkgroep Natuur en Milieu, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) en de provincie over deze onderwerpen.

We hebben de hoeveelheid kunstlicht tijdens de uitvoering van de proefvakken teruggebracht om de weidevogels zo min mogelijk te storen.

Daarnaast voeren we na overleg met de Werkgroep Natuur en Milieu de maaironde van april niet uit. Zo gunnen we de broedende vogels rust. Voor de overige maairondes voert een ecoloog eerst een scan uit, voordat we gaan maaien. Als er nesten aanwezig zijn, worden deze afgezet en maaien we eromheen. Voordat de maaier daadwerkelijk aan de slag gaat, voeren we deze scan nog een keer uit.

De gemaakte afspraken met de gemeente en provincie rond recreatie- en natuurvoorzieningen uit het voortraject liggen grotendeels vast en zijn verwerkt in een voorlopig ontwerp.

Het projectteam Dijkversterking heeft inmiddels een eerste ronde aan gesprekken gehad met de werkgroep dijkversterking en andere werkgroepen van de Eilandraad. Tijdens de inloopavond van 30 januari hebben we laten zien welke recreatie en natuurvoorzieningen een upgrade krijgen en welke we nieuw aanleggen.

Tevens zijn bij de informatieavond nog wat ideeën en wensen bij de Markers opgehaald. Op dit moment kijken we of de opgehaalde informatie een plek kan krijgen in de ontwerpen en wordt dit weer afgestemd met verschillende werkgroepen van de Eilandraad. Tijdens de volgende informatiemarkt later in 2023 laten we de ontwerpen aan alle Markers zien.

De steigers bij de Rozewerf en de Bukdijk worden vervangen. De zwemsteiger bij de Noordkade is nog in goede staat en blijft in de huidige situatie bestaan.

De ijsbrekers worden gerestaureerd en teruggeplaatst. Weliswaar op een andere positie in verband met de nieuwe dijk, maar ze behouden dezelfde afstand tot de dijk.

De realisatie van de proefvakken zal al invloed hebben op het rondje Marken. De delen vanaf ‘het kruis’ richting het proefvak zijn dicht. Vanaf de haven en de Rozewerf kunnen mensen richting het proefvak lopen, maar het pad is ter hoogte van het proefvak afgesloten. Hier staat een informatiepaneel.

De dijkversterking heeft zeker invloed op de wandelroute. Voor ons is veiligheid voor de wandelaar, maar ook voor ons eigen personeel het allerbelangrijkste. Tijdens de realisatie van de proefvakken zijn er delen van de West- en de Zuidkade afgesloten. De proefvakken gebruiken we ook om te analyseren hoe we om kunnen gaan met de wandelroute, wanneer de volledige werkzaamheden aanvangen.

Op dit moment onderzoeken veiligheidsexperts wat de mogelijkheden zijn omtrent het open houden van het Rondje Marken. 

De veiligheid van de inwoners van Marken, de recreanten en de projectmedewerkers staat hierbij voorop. Hierbij houden we zoveel mogelijk rekening met de wens om het rondje Marken open te houden of om een alternatief te bieden. We willen hier ook de veiligheidsdiensten op Marken en de Werkgroep Dijkversterking over mee laten denken.

Tijdens het project houden we belanghebbenden op verschillende manieren op de hoogte van de toegankelijkheid van het kruinpad en de voortgang van het project. Dat doen we onder andere via nieuwsbrieven, een bouwapp en een online bezoekerscentrum. Vanaf de start is ook het havenmeesterkantoortje in de haven op gezette tijden geopend als informatiepunt.

U kunt u ook aanmelden voor de nieuwsbrief die meerdere keren per jaar verschijnt via de website Nieuwsbrieven Rijkswaterstaat.

De Markers hebben zelf veel kennis over de omgeving. Daarom is tijdens het uitwerken van de plannen intensief met diverse werkgroepen en bewoners samengewerkt en gesproken over de invulling van de dijkversterking.

Ook hebben in 2019 het ontwerp projectplan Waterwet en de ontwerpvergunning Wet Natuurbescherming ter inzage gelegen en was er gelegenheid tot het indienen van een zienswijze. In 2020 hebben het definitieve projectplan Waterwet en de vergunning Wet Natuurbescherming ter inzage gelegen en was er de mogelijkheid tot het indienen van beroep. Inmiddels zijn er geen mogelijkheden meer voor inspraak.