Handen uit de mouwen in de uiterwaarden langs de Bedijkte Maas

Lianne Schröder, coördinator natuurbeheer bij Natuurmonumenten, weet alles over deze samenwerking in de Bedijkte Maas. Zij vertelt over de ins en outs.

Lianne, wat doet Natuurmonumenten precies langs de Maas?

‘We zetten ons in om de riviernatuur weer de ruimte te geven. We beschermen wat er is, en versterken en vergroten de natuur in de uiterwaarden waar dat kan. Bijvoorbeeld door geulen aan te leggen die tegelijkertijd extra bescherming bieden bij hoogwater. Om dat zo goed mogelijk te doen, werken we samen met de waterschappen en Rijkswaterstaat.’

Waarom is het belangrijk natuur in de uiterwaarden te hebben?

‘Gezonde uiterwaarden zijn van groot belang. Voor ons drinkwater, voor de vissen die er leven en de velen plantsoorten die alleen in deze bijzondere natuurgebieden goed gedijen. Juist die plaatselijke natuur kan echter wel een steuntje in de rug gebruiken.’

‘Daarom draagt meer natuur in de uiterwaarden bij aan het behouden en versterken van het leefgebied voor talloze planten en dieren. En met het programma MeerMaas proberen we al die stukjes uiterwaarden te vullen met een rijke en afwisselende natuur. Denk aan robuuste stepping stones en natuurvriendelijke oevers. Passende oplossingen voor plant en dier.’

Hoe overlapt het programma MeerMaas met de Europese Kaderrichtlijn Water?

‘Daar zit een gigantische overlap tussen! Beide zetten zich in voor het herstellen en versterken van de natuur. Waar Rijkswaterstaat dat vanuit de Europese Kaderrichtlijn Water specifiek voor het leven en de kwaliteit onder water doet, richten wij ons op het totaalplaatje. Ongeacht of het natte of droge natuur is.’

Op welke manier versterken Rijkswaterstaat en Natuurmonumenten elkaar?

‘Met Rijkswaterstaat hebben we toegang tot specifieke kennis die we zelf niet in huis hebben. De echte rivierkundige kennis. Zij kennen de hydraulische gevolgen van een ingreep bijvoorbeeld als geen ander.’

Schröder vervolgt: ‘En wij van Natuurmonumenten zijn op onze beurt sterk in het neerzetten en beheren van een natuurproject. Zo vullen we elkaar naadloos aan. Daarnaast is er natuurlijk een heel praktisch aspect: samen hebben we meer slagkracht. En kunnen we financieel efficiënter werken, door onze budgetten te combineren.’

Heb je een voorbeeld uit de praktijk?

‘We werken samen in meerdere gebieden. Zowel aan de Gelderse kant van de Maas, bij De Lymen, als aan de Brabantse kant bij Demen-Dieden en de Diedensche Uiterdijk.’

‘In deze uiterwaarden werken we samen met Rijkswaterstaat aan het verbeteren van de natuurwaarden en de hoogwaterveiligheid. Dit doen we bewust over onze eigendomsgrenzen heen. Daarmee creëren we alleen al tussen Ravenstein en Lith een robuust natuurgebied van ruim 800 ha.’

Zijn er punten waarop Rijkswaterstaat en Natuurmonumenten van elkaar verschillen?

‘Als het op de Europese Kaderrichtlijn Water aankomt, weten we elkaar goed te vinden. We streven nagenoeg dezelfde doelen na. Maar er zijn ook punten waarop we duidelijk van elkaar verschillen. Vegetatie is zo’n punt.’

‘Waar wij het liefst dichtere begroeiing op de oevers zien, zoals struikgewas en ooibos, houdt Rijkswaterstaat de grond liever vrij en onbegroeid voor doorstroming bij hoogwater. In onze optiek is het echter niet zo zwart-wit voor de hele uiterwaard. Het hoeft elkaar niet te bijten.’

Is het mogelijk biodiversiteit en hoogwaterveiligheid te combineren?

‘Dat kan zeker! Onze hoogwatergeulen zorgen voor meer ruimte voor de rivier met hoogwater en de ondiepe wateren zijn ideale paaiplaatsen voor vissen. Ze bieden ook ruimte voor de groei van waterplanten.'

'Daarnaast zorgt het verlagen van het maaiveld in delen van de uiterwaard voor meer variatie in natte en droge graslanden en van natte en droge bossen. Kortom: bescherming en biodiversiteit gaan hier hand in hand.’

Wat kan Rijkswaterstaat volgens jou nog leren van Natuurmonumenten?

‘Rijkswaterstaat is een grote organisatie. Het betekent dat bij sommige projecten enorm veel mensen betrokken zijn. Daardoor ontbreekt nogal eens 1 kartrekker voor het gehele project, terwijl dat soms juist nodig is.'

'Zowel voor de interne stroomlijning en communicatie binnen Rijkswaterstaat als een directere lijn naar Natuurmonumenten. Op dat vlak valt dus nog winst te behalen.’

Heb je een favoriete plek langs de Maas?

‘Als ik moet kiezen, dan ga ik voor de Hemelrijkse Waard bij Oijen. Samen met Rijkswaterstaat hebben we hier belangrijke KRW-geulen aangelegd.’

‘7 jaar geleden stond je tussen de mais. Nu groeien er prachtige bloemen, zoals engelwortel en watermunt, en hoor je veldleeuweriken zingen. Een aanrader om eens te bezoeken dus!’