Ruimte voor publieke waarde bij de Lichtkogel Experience
Publieke waarde, wat is dat eigenlijk? Tijdens de Lichtkogel Experience gingen we hierover met elkaar in gesprek. Nu we aan de vooravond staan van grote transities in de ruimtelijke inrichting van Nederland, is dit voor burgers, bestuurders en professionals een heel belangrijk onderwerp.
De waarden die ons als samenleving bij elkaar brengen of verdelen, en de gemeenschappelijke grond die we moeten vinden voor een succesvolle toekomst. Pas als we die vinden, kunnen we in de praktijk het publieke belang dienen. Voer voor belangrijke gesprekken tijdens een bijzondere bijeenkomst.
Publieke waarde, dat is wat we als samenleving belangrijk vinden. In de basis beschermt en versterkt de overheid deze waarde. Maar er is een periode geweest dat de overheid zich terugtrok en de zorg voor publieke waarde overliet aan de markt. ‘There’s no such thing as society’, zei premier van het Verenigd Koninkrijk Margaret Thatcher in 1987. Het startschot voor een periode van liberalisering, privatisering en marktwerking.
Publieke waarde en waarden
Inmiddels leven we in een tijd waarin we veel en grote problemen ervaren. Covid-19, armoede, stikstof, energie, klimaat, de crises stapelen zich op tot wat wel eens een polycrisis wordt genoemd. En wat blijkt? Met marktwerking kunnen we al die problemen niet oplossen.
Ingeborg Absil is directeur Bereikbaarheid en Netwerkkwaliteit bij Rijkswaterstaat en speciale gast tijdens deze Lichtkogel Experience. Ze maakt duidelijk dat publieke waarden, zoals schoon water, frisse lucht, en vruchtbare grond, weliswaar voor iedereen belangrijk zijn, maar ons evengoed kunnen verdelen.
Maatschappelijke opgaven
De Experience vond op 14 november 2023 plaats in Fort bij Vechten. 4 sprekers verkenden hier publieke waarde vanuit verschillende invalshoeken. We bespraken een aantal crises en maatschappelijke opgaven voor de toekomst.
- De beleidsruimte door Marije van den Berg, Democratie in Uitvoering. Kan de overheid met meer beleid wel zorgen voor publieke waarde?
- De fysieke ruimte door Marjan Slob, Denker des Vaderlands. Wat is van waarde in onze leefomgeving nu de ruimte schaars is?
- De digitale ruimte door Annemarie Costeris, Microsoft. Hoe kunnen overheden en organisaties digitalisering inzetten voor het publieke belang?
- De duurzame ruimte door Robert Duiveman, Instituut voor Publieke Waarden. Hoe kan duurzame energie eerlijk worden verdeeld over bevolkingsgroepen?
Midden in de gemeenschap
Marije van den Berg neemt stelling: de overheid kan al die maatschappelijke problemen niet oplossen. Maar de gemeenschap kan dat wel. We moeten aan de slag op plekken waar beleid in uitvoering kan worden gebracht: midden in de gemeenschap.
Marjan Slob zet ons aan het denken over polariserende waarden in onze leefomgeving. Dat er sprake is van polarisatie is niet zo vreemd, want onze ruimte is schaars. En zonder ruimte in ons denken hebben we geen oog voor elkaars waarden.
Annemarie Costeris gaat in op een aantal dilemma’s. Zo zijn waarden als privacy en transparantie tegengesteld aan elkaar. En publieke overheden hebben private partijen nodig om waarden in de digitale ruimte te borgen. Robert Duiveman kiest voor ‘eerst doen dan denken’.
Hij maakt een groot probleem liefst zo klein mogelijk. Zo klein en concreet als de vrouw die de huur niet meer kan betalen als haar bijdrage aan de vereniging van eigenaren voor verduurzaming stijgt.
Ruim denken
Het motto van Marjan Slob is ‘ruim denken’. Dat vat de bijeenkomst goed samen. Als we ruimte willen geven aan verschillende waarden moeten we elkaar leren omarmen. Alleen zo kunnen we gemeenschappelijke grond vinden.
Lees het uitgebreide verslag van deze Lichtkogel Experience.