Moerasgebied, nevengeul én recreatie: samenwerken voor betere waterkwaliteit
De Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) helpt de natuur in onze wateren te herstellen. Rijkswaterstaat voert projecten uit in de Rijkswateren. Deze zomer werden 2 projecten in het stroomgebied van de Rijn opgeleverd: Cortenoever en Salmsteke.
De waterkwaliteit verbeteren, kunnen we niet alleen. De natuur houdt zich ook niet aan grenzen die beheerders hebben opgesteld. Daarom is het juist bij de KRW belangrijk om samen te werken. Door kennis te bundelen, kunnen we projecten realiseren die zijn afgestemd op de locatie.
Water vasthouden in Cortenoever
Tussen Brummen en Zutphen ligt, aan de IJssel, uiterwaardengebied Cortenoever. Door ingrepen in de natuurlijke loop van de rivier, is de biodiversiteit hier afgenomen. Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer, provincie Gelderland, gemeente Brummen en aannemer Van den Herik sloegen de handen ineen om de natuurwaarden in dit gebied te vergroten. Op 28 september 2023 werd met een feestelijke bijeenkomst gevierd dat het werk is afgerond.
Het werk in Cortenoever bestond uit 3 delen, met als doel meer biodiversiteit en waterkwaliteit. De oorsprong van de aanwezige kronkelwaardgeulen is verdiept. Deze waren in de loop der tijd langzaam dichtgeslibd. Bij hoogwater van de IJssel zal er nu meer water de uiterwaarden in stromen en daar langer blijven staan.
Ook zijn de lage delen verder afgegraven om water langer vast te houden. In het ontstane gebied kunnen vissen zich voortplanten en opgroeien. Van de overgangen van land naar water profiteren veel planten en dieren.
Tot slot breidden we het bestaande hardhoutooibos uit met afwisselend eiken, een essen-iepenbos en een wilgenbos. Ook is er 8 ha nieuw ooibosgebied. Dit was deels ter compensatie voor de bomen die bij het uitgraven van de kronkelwaardgeulen zijn verdwenen.
Al deze maatregelen zijn bedoeld om water langer vast te houden. Met name in droge periodes. Ze zijn uitgevoerd met oog voor recreanten: het gebied trekt veel wandelaars en natuurliefhebbers. Zij blijven welkom en kunnen genieten van de rijke natuur. Vanaf het fietspad op de oude dijk en het bestaande laarzenpad, dat iets is verlegd, maar wel is behouden.
Let wel: tijdens het broedseizoen van 15 maart tot 15 juli is het gebied niet toegankelijk in verband met de rust voor de vogels. De maatregelen zijn uitgevoerd op terrein van Staatsbosbeheer, dat ook zorgt voor het beheer van de natuur.
Natuur, recreatie en dijkversterking
Op 23 juni 2023 is Uiterwaard Salmsteke bij Lopik opgeleverd. In de uiterwaard zijn een getijdengeul, een zwemplas, wandelpaden en (tijdelijke) horeca gerealiseerd. De getijdengeul biedt ruimte aan de ontwikkeling van een dynamische riviernatuur. Een mooi project, waar natuurontwikkeling, recreatie en dijkversterking samensmelten tot één geheel.
Voor dit project ontstond een innovatief partnerschap tussen Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, provincie Utrecht, Rijkswaterstaat, gemeente Lopik, Recreatieschap Stichtse Groenlanden, Staatsbosbeheer en aannemer Mourik Infra B.V. Door opgaven te combineren, kon het werk in dit gebied in 1 keer en door 1 aannemer worden uitgevoerd.
Uiterwaard Salmsteke vormt de 1e fase van de bredere gebiedsontwikkeling ‘Salmsteke Ontkiemt!’ Nu deze fase is afgerond, start het werk voor de dijkversterking. Daarvoor wordt onder meer klei gebruikt die is vrijgekomen bij afgravingen voor de getijdengeul.
Een win-winsituatie: in de 1e fase hoefde deze klei niet afgevoerd te worden, en in de 2e fase is aanvoering niet nodig. Salmsteke Ontkiemt! is onderdeel van het project Sterke Lekdijk, waarin het Hoogwaterbeschermingsprogramma de Lekdijk tussen Amerongen en Schoonhoven over 55 kilometer versterkt.
Projecten in uitvoering
De KRW-maatregelen moeten eind 2027 zijn uitgevoerd. Daarom werkt Rijkswaterstaat hard aan verschillende projecten. Veel projecten zijn in de planfase, zo liggen de ontwerp-projectplannen Waterwet voor ecologisch herstel langs de Zandmaas tot en met 15 januari 2024 ter inzage.
De ontwerp-bestemmingsplannen voor de uiterwaarden Wamel, Dreumel en Heerewaarden hebben eind 2023 al ter inzage gelegen. Op basis van de binnengekomen reacties worden de plannen voor deze uiterwaarden definitief gemaakt. Enkele projecten zijn al in uitvoering.
In oktober 2023 is bijvoorbeeld het werk in het Wolderwijd afgerond. Het Wolderwijd heeft er nu een luwtezone, legakker en onderwaterbos bij.
Ook startte in september 2023 het werk aan het bijzondere rivier- en uiterwaardengebied Zwarte Water. Over een lengte van 19 km creëren we in totaal 5,6 km aan luwtezones. Ook leggen we een nevengeul aan. Deze maatregelen dragen bij aan biodiversiteit en verbeteren de ecologische waarden van het water.