Waddengebied 15 jaar Unesco Werelderfgoed: ‘De natuur de ruimte geven’

Die erfgoedstatus omarmen we ook bij Rijkswaterstaat, als beheerder van de Waddenzee. Elke dag zetten medewerkers van Rijkswaterstaat zich in voor het behoud en herstel van de natuur in dit prachtige gebied.

Beheerplan en ecologische koppelkansen

Marien ecoloog Lies van Nieuwerburgh werkt aan het Natura 2000 Beheerplan voor het Waddengebied. Van Nieuwerburgh: ‘Ik kijk hoe het ervoor staat met de natuur in het Waddengebied. Of we al onze doelen behalen. Wat daarvoor nodig is en wie we daarvoor moeten betrekken. Effectstudies, onderzoeken, veel praten met stakeholders. Samenwerken is heel belangrijk. Ook bij de natuurprojecten vanuit de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW), waar ik ook bij betrokken ben.’

‘Waar ik het meest trots op ben is onze samenwerking rondom de Dijkversterking Lauwersmeer-Vierhuizergat. De dijkversterking is een project van het Waterschap Noorderzijlvest en bood voor ons ‘ecologische koppelkansen’ om de biodiversiteit te vergroten. Dit betekent dat we gelijktijdig verschillende natuurprojecten konden aanleggen.'

'Zo maakten we een gat in de dijk om een nieuw binnendijks natuurgebied te creëren. Ook leggen we een stukje kwelder aan. Dit zijn aantrekkelijke leefomgevingen voor verschillende soorten vogels, vissen, planten en andere onderwaternatuur. Vissen gebruiken kwelders als opgroeigebied.’

Kunstmatige riffen en hondshaaien

‘We brengen ook kunstmatige rif-elementen en getijenpoelen aan rondom de dijk. Dit trekt krabben, schelpdieren, kleine visjes en anemoontjes aan. De aanwezigheid daarvan trekt weer andere, grotere dieren aan. Zo vergroten we de biodiversiteit. Natuurlijk monitoren we het effect. In april zagen we hondshaaien rondom de kunstriffen. De aanwezigheid van zo’n roofdier laat zien dat de voedselketen goed ontwikkeld is. Fantastisch!’

‘Ik voel me vereerd om aan een Unesco gebied, net als het Great Barrier Reef in Australië, te werken. Het Waddengebied ís ook bijzonder. De Unesco status helpt ons om onze natuurdoelen te behalen. Als er iets dreigt te gebeuren dat negatieve impact heeft op ons natuurbeheer, weten we dat Unesco meekijkt en zich uitspreekt.'

'Ik voel me gesteund daardoor. We zijn op de goede weg, maar er is nog genoeg te doen voor ons. Het beheerplan is een mooi instrument om in de toekomst al onze natuurdoelen te behalen.’

Perenboomriffen en zeegrasherstel

Omgevingsmanager Piet Leijstra werkt aan verschillende natuurherstelprojecten, die de biodiversiteit en waterkwaliteit verbeteren. Zoals het plaatsen van perenboomriffen en planten van zeegrasvelden.

Leijstra: ‘Op de Wadden is het weer en het getij leidend. Wij hebben hier weleens bezoekers, die willen dan op vrijdagmiddag om 17.00 uur een bepaald project bezoeken. Zo werkt het niet. Het wad bepaalt wanneer jij welkom bent. Dat geldt ook voor ons werk aan onze projecten. In onze planning bouwen we altijd ruimte in voor het weer en het getij. De natuur is de baas.’

Het wad bepaalt wanneer jij welkom bent

‘De afgelopen 15 jaar is de bewustwording dat de natuur voorop moet staan toegenomen. In de samenleving en ook binnen Rijkswaterstaat. Voorheen bestond het Rijkswaterstaat-DNA vooral uit asfalt en beton, maar er komt steeds meer natuur bij. Dat hebben we mede te danken aan de Unesco status.'

'Ik hoef aan niemand meer uit te leggen dat mijn werk belangrijk is. Over het ‘hoe’ verschillende de meningen nog weleens, maar uiteindelijk is iedereen het erover eens dát we de Waddennatuur moeten behouden.’

‘Er komen gewoon heel veel aspecten samen op het Wad. Daarin moet ook de natuur de ruimte krijgen. Het blijft dus balanceren tussen de verschillende belangen’.

De natuur de ruimte geven

De natuur de ruimte geven, dat is ook de wens van vrijwilligerscoördinator Annemarie Bembom: ‘Maar ik begrijp ook de aantrekkingskracht. Van heinde en verre trekken vogels er naartoe om te broeden, eten te verzamelen, te rusten. Dat is uniek om te zien.'

'Onze vrijwillige wadwachters spelen een belangrijke rol bij het dichterbij halen van de natuur voor het publiek. En tegelijkertijd de mens op veilige afstand van de natuur houden.’

Wadwachters

‘We hebben wadwachters op de zandplaat Richel, ten zuidoosten van Vlieland, en op Rottumeroog en Rottumerplaat. Als de zandplaat droogvalt, is Richel gedeeltelijk toegankelijk voor de mens. Heel begrijpelijk dat mensen deze bijzondere plek willen verkennen.'

'Maar Richel is ook een belangrijke rustplaats voor vogels en zeehonden. De wadwachters vertellen over de natuur en zorgen dat recreanten wegblijven uit het afgezette gebied. Zo bewaren we de rust voor de dieren. Omdat de Rottums niet toegankelijk zijn voor het publiek, ligt de nadruk daar op het uitvoeren van vogeltellingen en ander onderzoek.’

‘De wadwachters zijn onmisbaar voor ons natuurbeheer. Stuk voor stuk zijn het mensen met jarenlange ervaring in het Waddengebied, die weten wat ze doen en bevlogen zijn om het belang van natuurbehoud over te brengen. Daarom delen ze hun belevenissen ook actief via Instagram, via @Rottumerplaatje en @Zandplaat_richel.'

‘We moeten het belang van natuurbehoud blijven herhalen. De Unesco stempel bevestigt de unieke ecologische waarde van het Waddengebied en het belang van ons werk. Maar wij kunnen het niet alleen. We moeten allemaal zuinig zijn op de unieke natuur in het Waddengebied.’

We moeten allemaal zuinig zijn op de unieke natuur in het Waddengebied