Verhalen over het verleden en de toekomst van cultureel erfgoed
Het is 1932. De Afsluitdijk maakt een einde aan de vele overstromingen in de kustgebieden van de Zuiderzee. Water wordt land, zout water wordt zoet en vissers maken plaats voor boeren en landarbeiders. Het is 2052. Het water stroomt over ons land. De dijken en dammen, keringen en gemalen kunnen het laaggelegen gebied niet drooghouden. We moeten moeilijke keuzes voor ons cultureel erfgoed maken.
Eva Vriend staat in de televisieserie ‘Het Nieuwe Land’ met Huub Stapel gebogen over een kaart van de Noordoostpolder. Op de kaart zijn de percelen van de polderpioniers getekend, de eerste bewoners van de nieuwe polder. In een van de percelen staat de naam van haar grootvader.
De serie is gebaseerd op het gelijknamige boek van auteur en historicus Eva Vriend. Zij is verteller tijdens de bijeenkomst op donderdag 28 november 2024 in Batavialand in Lelystad: de nieuwe editie van de Lichtkogel ‘Cultureel erfgoed in tijden van klimaatverandering’. Deze Lichtkogel Experience staat in het teken van het vertellen van verhalen over het verleden en de toekomst van cultureel erfgoed.
Levendig visserseiland
Tijdens deze bijeenkomst vertelt ze over haar boek ‘Het eiland van Anna’. De grootouders van Anna waren bewoners van het eiland Schokland in de Zuiderzee. Het was een levendig visserseiland totdat de overheid in 1859 besloot om het eiland te ontruimen. Later, met de afsluiting en inpoldering van de Zuiderzee, verdween het voorgoed van de kaart.
Ook het eiland Urk werd door de inpoldering ingesloten door land dat werd gewonnen op het zoute water. De aanleiding van de inpoldering waren de vele overstromingen en de behoefte aan nieuw land voor de voedselvoorziening.
Het Gemaal Lely in de Wieringermeer, de Afsluitdijk, de kaart die Vriend en Stapel bekijken en zelfs de oude verhalen die we over water en land vertellen: het is allemaal cultureel erfgoed. In de vorige eeuw maakten we land van water. Polders werden landbouwgebieden en gemeenschappen waar de generaties elkaar opvolgden. Maar nu het klimaat verandert, kan er een volkomen nieuwe situatie ontstaan. Het is niet ondenkbaar dat land weer water wordt.
Keuzes maken voor Zeeland
Voor de Lichtkogel Experience doen we inspiratie op bij het spel dat Eva Stegmeijer, onderzoeker bij de Rijksdienst voor het Cultureel erfgoed, ontwierp. Ze noemt het ‘Triage Zeeland’, naar de keuze die dokters moeten maken als er veel zieken tegelijk naar binnen worden gebracht. Wie gaat u als eerste helpen? Het spel van Stegmeijer speelt zich af in Zeeland waar de ramp van 1953 nog lang niet is vergeten.
Stel u voor, zeggen we tegen de deelnemers van de Lichtkogel Experience. Het is 2052. Het is warmer geworden, natter door hevige regenbuien en overstromingen, en soms juist droger. Het water spoelt over ons land en bedreigt kastelen en fabrieken, stadsmuren en buurthuizen, grachten en polders.
Het zijn de bouwwerken die ons land hebben gemaakt tot wat het is. U hebt niet veel geld, weinig menskracht en nog minder tijd. Dus u moet keuzes maken. Wat gaat u redden voor de toekomst van ons land? Wat kunt u aanpassen aan de nieuwe omstandigheden? En wat wil of moet u laten gaan? Meer lezen?
Kijk dan verder op de website van de Lichtkogel.