Afsluitdijk

00:00:00 Joost van de Beek: Er wordt altijd gezegd dat er twee door mensenhanden gemaakte bouwwerken zijn die je vanaf de ruimte kan zien. Dat is de Chinese Muur en dat is de Afsluitdijk. Wubbo Ockels heeft mij weleens gezegd dat eigenlijk alleen de Afsluitdijk vanuit de ruimte goed te zien is. 00:00:18 Botte Jellema: Je luistert naar de podcast van Rijkswaterstaat en mijn naam is Botte Jellema. Deze aflevering gaat over de Afsluitdijk en wordt een beetje technisch. Van 2019 tot 2023 werkt Rijkswaterstaat aan deze dijk en nu hoor je het verhaal daarachter. De Afsluitdijk is in de eerste plaats een zeewaterkering, 32 kilometer van de kop van Noord-Holland naar het westen van Friesland. Maar het is ook een snelweg en een monumentaal bouwwerk dat bewonderaars van over de hele wereld trekt. Rijkswaterstaat versterkt de Afsluitdijk. De dijk wordt verhoogd, er komt een fietspad aan de Waddenzijde, de sluizen worden versterkt en er komen grote pompen, zodat ook bij hoge waterstanden in de zee het water in het IJsselmeer kan worden afgevoerd. 00:01:04 Joost van de Beek: Want hier gaan twee nieuwe gemalen gebouwd worden en twee nieuwe Spuisluiscomplexen en hier gaat ook nog een stormvloedkering gebouwd worden. Daarnaast gaat de dijk verhoogd worden, zowel aan de buitenkant wordt die verhoogd en versterkt en de binnenkant ook nog onderhoud. En dit wordt de komende vier jaar misschien wel één van de grootste bouwputten van Nederland. 00:01:27 Botte Jellema: Joost van de Beek, hij is de projectmanager voor het versterken van de Afsluitdijk bij Rijkswaterstaat. We zijn bij Den Oever, de plaats waar het meest gaat gebeuren. Daar waar je vanuit het westen de Afsluitdijk oprijdt met die draaibruggen en die bunkers uit de Tweede Wereldoorlog. Of nee, die heten kazematten. 00:01:45 Joost van de Beek: Bij de bouw van de Afsluitdijk, in 1932 is die geopend, heeft het Ministerie van Oorlog een hele belangrijke rol gehad. U ziet hier ook draaibruggen en geen bascule brug. Dat zijn meer de bruggen die omhoog klappen, maar dit zijn draaibruggen. Dat heeft ermee te maken dat het schootsveld altijd vrij is, dus niet als de brug open staat, dat inderdaad de brug in de weg zit voor het schootsveld. En hier zijn kazematten en aan de Kornwerderzandkant heb je ook nog een Kazemattenmuseum. En wat de mensen van het Kazemattenmuseum altijd met trots vertellen, is dat dat in 1940 de enige plek is waar de Duitsers tegengehouden zijn. De zeespiegel stijgt en daardoor dat we minder lang kunnen spuien, maar ook het patroon waarmee water vanuit de IJssel, het IJsselmeer, op komt grilliger wordt, is het eigenlijk onvoldoende om het peil in het IJsselmeer te handhaven in de winter. Daarvoor gaan we om het water wat via de IJssel op het IJsselmeer komt af te voeren, twee extra nieuwe spuisluiscomplexen en twee nieuwe gemalen bouwen. 00:02:50 Botte Jellema: Er staan bij de oever drie groepen met spuikokers, gebouwd bij de aanleg. Tussen die drie zijn twee stukken land die nu ook spuikoker worden, zodat de capaciteit op die manier al flink stijgt. Maar er komen dus ook pompen. 00:03:04 Joost van de Beek: Ik kan eigenlijk alleen spuien als het water in Waddenzee lager is dan in het IJsselmeer. Het moment dat de zeespiegel stijgt wordt, met eb en vloed, de periode dat dat is, steeds korter. Dus dan kan je steeds korter het water afvoeren en daarnaast heb je ook gewoon te maken met wind. Op het moment dat de wind uit het noordwesten komt, dan wordt de Waddenzee vanaf de buitenkant tegen de Afsluitdijk aangeblazen, het IJsselmeer wordt juist ervan afgeblazen. Dan heb je een situatie dat je ondanks een vloed eigenlijk helemaal niet kan spuien. Dat zijn omstandigheden dat we blij zijn dat we straks ook twee extra gemalen hebben, want een gemaal kan je altijd gebruiken en dan kan je ook tegen de hoogte in pompen. We proberen alles maximaal het spuien te doen. Dat is goedkoper, kost geen energie. Maar we zijn ook heel blij, onder dit soort bijzondere omstandigheden, dat we ook twee hele grote gemalen hebben staan. 00:04:01 Botte Jellema: Wat voor capaciteit moeten die gemalen hebben? Want dit gaat over nogal wat. In feite bij de IJssel een rivier aan het leegpompen. 00:04:09 Joost van de Beek: Ja, dat is gigantisch. De pompcapaciteit is ongeveer 250 kuub per seconde, wat een beetje te vertalen is dat je in één minuut ongeveer zes Olympische zwembaden van het IJsselmeer naar de Waddenzee kan pompen. 00:04:28 Botte Jellema: Dat is toch wel wat. En hoe verhouden zulke pompen zich tot gemalen die we kennen? 00:04:34 Joost van de Beek: Het grootste gemaal van Europa, dat is bij IJmuiden. Die is uit mijn hoofd iets van ruim 300 kuub per seconde. Dus dit is iets kleiner dan IJmuiden, maar dit hoort wel tot, ik denk, haast wel de top drie gemalen van Europa straks. 00:04:50 Botte Jellema: Dus dat wordt ook gigantisch? 00:04:52 Joost van de Beek: Ja. Om een beetje een idee te krijgen: er komen zes hele grote pompen in en de diameter van de pompen is meer dan vierenhalve meter. 00:05:02 Botte Jellema: Buizen waar het water doorheen gaat? 00:05:02 Joost van de Beek: Ja, dat is gewoon de pomp zelf en dan komt er uiteraard nog een heel gebouw omheen. Maar alleen al de pomp zelf is twee verdiepingen hoog als je daarin zou staan. 00:05:13 Botte Jellema: De energie die nodig is om al dat water omhoog te pompen, komt uit zonnekracht. 00:05:18 Joost van de Beek: Als die pompen aangaan, vraagt heel veel energie. Maar we hebben gezegd: we de Afsluitdijk moet ook als project een voorbeeld zijn voor duurzaam bouwen. Daarvoor hebben we ervoor gekozen, omdat wij ook lokaal energieneutraal willen zijn. Dat zijn we op dit moment al, maar straks, als wij die pompen gaan bouwen, is dat niet meer zo. En we gaan bij Den Oever, waar nu nog het tijdelijk kantoor zit, gaan we een zonnepark realiseren van ongeveer drie hectare. Dat betekent dat alle energie die wij nodig hebben op de Afsluitdijk ook echt lokaal gewonnen wordt. 00:05:50 Botte Jellema: Die pompen worden in feite in kelders gebouwd. Je ziet alleen aan een glazen koppeltje in het gras dat er wat onder zit. Ook van de nieuwe spuikokers zal de techniek zoveel mogelijk onder de grond zitten. Dat heeft alles te maken met de geschiedenis van de spuisluizen. 00:06:03 Joost van de Beek: Spuisluizen zijn ook rijksmonumenten en het ontwerp van Level, dat is onze aannemer, is er ook op gericht dat als je straks aan komt rijden het zicht straks bijna vergelijkbaar is met zoals het nu is. Dat je nog steeds het mooie ontwerp van Rosenberg met monumentale heftorens kan bewonderen. Om een idee te krijgen waarvoor die heftorens nu zijn, daar zitten de bewegingswerken in en een mechanisme. De schuiven worden met stalen kabels omhoog getrokken. 00:06:35 Botte Jellema: Die kabel zie je ook hangen, hè, als je daar doorheen rijdt? 00:06:37 Joost van de Beek: Klopt en bij de nieuwe spuisluizen zit de hele hydroliek eronder. Dus wat er gebeurt, is in plaats van dat de deuren omhoog worden gehaald, worden ze omhoog geduwd, van onderaf. Doordat het zo ontworpen is, heb je geen torens nodig om ze op te hijsen blijft het ontwerp heel erg gelijk als het nu is. 00:07:00 Botte Jellema: De pompen van het gemaal werken dus op zonne-energie, maar er wordt bij dit project nog veel meer gedaan om zo duurzaam mogelijk te bouwen. Een voorbeeld daarvan is te vinden bij de versterking van de zeedijk. Dat gebeurt onder andere met nieuw ontwikkelde betonblokken, levelblocks genaamd. Beton is niet duurzaam, want om beton te maken, dat kost vrij veel energie, hè? 00:07:22 Joost van de Beek: Ja, het kost energie, het kost primaire grondstoffen. In basis is beton niet duurzaam, maar het is wel het enige wat we hebben. Maar bij de ontwikkeling van de levelblocks is er rekening meegehouden dat zowel de hoeveelheid beton als de productie van beton op een duurzame manier gebeurd is. Ten opzichte van wat wij nu noemen de referentie, is er 54 procent minder co2 uitstoot voor de productie van levelbloks dan als wij een traditionele oplossing hadden gekozen. Dus dat is nog steeds heel veel beton, maar in ieder geval wel meer dan de helft minder co2, als we daar niet zo sterk hadden ingezet op duurzaamheid. 00:08:06 Botte Jellema: We horen straks nog wat meer over deze bijzondere betonblokken. Eerst duiken we de geschiedenis van de Afsluitdijk in. Dat het een bijzonder bouwwerk is, blijkt alleen al uit de bezoekerscijfers. In 2018 namen 800.000 mensen een kijkje bij de dijk, zo blijkt uit onderzoek van de Stenden Hogeschool. De dijk staat internationaal bekend als hoogstandje van waterbeheer. Het is een monumentaal bouwwerk. De Afsluitdijk werd in 1932 voltooid en het betekende een grote verandering voor het hele gebied dat tot dan Zuiderzee was. Joost van de Beek legt uit hoe die er ooit is gekomen. 00:08:42 Joost van de Beek: Plannen voor aanleg van polders in de oude Zuiderzee en daarmee ook aanleg van een Afsluitdijk waren er al eeuwen, maar het was technisch nooit mogelijk. Uiteindelijk is daar eind van de negentiende eeuw is daar de Zuiderzeevereniging opgericht door een aantal notabelen en daar was toen nog de jonge ingenieur Lely die toen net van de TU af kwam in dienst gekomen en die heeft uiteindelijk het plan gemaakt voor de hele drooglegging van de Zuiderzee en aanleg van de Afsluitdijk. Dat plan is in 1892 gepresenteerd door de vereniging en toendertijd was er heel veel weerstand tegen, omdat het groot was, heel duur was. Maar ook heel veel weerstand onder andere vanuit de visserijsector, want de Zuiderzee was een heel belangrijk gebied voor de visserij. Je hebt wat nu de oude Zuiderzeedorpen zijn. Maar van Kampen tot Harderwijk, Noord-Hollandse kust lagen allemaal aan zee, waren allemaal kuststadjes met een eigen vissersvloot. 00:09:53 Joost van de Beek: Er was heel veel weerstand onder andere vanuit de vissers tegen die plannen. Lely is daarna, nadat hij bij de vereniging weggaan is, nog drie keer minister geworden. En hij is onder andere nog gouverneur geweest in Suriname. Dus hij heeft daarna nog een hele bestuurlijke carrière gemaakt. En pas in de derde periode dat Lely minister was, dat was zo'n 30 jaar later ongeveer, is uiteindelijk zijn oorspronkelijke plan ook aangenomen. De belangrijkste aanleidingen daarvoor waren er eigenlijk twee. Dat is de watersnood in 1916 en daarnaast ook aan het eind van de Eerste Wereldoorlog de hongersnood die we gehad hebben als gevolg van voedseltekorten. Toen is gezegd: we hebben een plan nodig om Nederland beter tegen hoogwater te beschermen en we hebben behoefte aan heel veel meer gebieden voor landbouw om zelfvoorzienend te kunnen zijn. 00:10:46 Joost van de Beek: Toen zijn de plannen van Lely weer uit de kast gehaald en daar is uiteindelijk de wet aangenomen in 1923, '22, uit mijn hoofd, om de Afsluitdijk aan te leggen en ook de IJsselmeerpolders aan te leggen. En in de oorspronkelijke plannen zat ook nog de aanleg van de Markerwaardpolder. 00:11:10 Botte Jellema: De watersnoodramp van 1916 trof de hele Zuiderzeekust. In de kop van Noord-Holland bij Anna-Paulowna braken de dijken. Ten zuiden van Marken werd over de lengte van anderhalve kilometer de zeedijk weggeslagen die Waterland tegen de zee beschermde. Bij Edam brak een dijk door en het hele gebied van Purmerend, Broek in Waterland en Durgerdam stond onder water. Ook de Gelderse Vallei werd getroffen. De hele streek tussen Eemnes, Spakenburg en Bunschoten en zelfs in Amersfoort stond het blank. Een enorm gebied bij Kampen liep onder en zelfs in Zwolle was wateroverlast. Er was veel materiële schade en er vielen negentien doden op het land. Het was duidelijk: die honderden kilometers zwakke zeedijken konden het niet houden. De oplossing was een dijk tussen Noord-Holland en Friesland van 32 kilometer: de Afsluitdijk. 00:11:58 Joost van de Beek: Als je kijkt naar hoe Nederland in de wereld bekend staat vanuit waterbouw, zijn twee grote projecten die daarvoor bekend staan. Dat zijn de Deltawerken en dat zijn de Zuiderzeewerken. En de Afsluitdijk maakt onderdeel uit van de Zuiderzeewerken. Dat is het begin van de Zuiderzeewerken die alles mogelijk maakt en dat is daarmee ook het eerste onderdeel van de Zuiderzeewerken. En dat is voor het eerst dat wij zo grootschalig ingegrepen hebben en zo'n dam gebouwd hebben. Want het heet de Afsluitdijk, maar het is eigenlijk een dam, van twee kanten water. Die Afsluitdijk is bijna met de hand gebouwd. Dus in de tijd hebben er meer dan 5.000 mensen tegelijk aan gewerkt en die dijk is bijna steen voor steen, met de hand, aangelegd. Stoombaggermachines zijn gebruikt, maar voor de rest is hij met de hand aangelegd. 00:12:48 Joost van de Beek: En dat die gekke Nederlanders überhaupt zo'n dijk bouwden, dat was al niet vertoond en daarmee is het wel het soort symbool geworden hoe wij in Nederland omgaan met het water. Hoe wij in Nederland leven in een delta. Daarmee heeft het cultuurhistorische waarde doordat het wereldwijd zo bekend staat hoe wij in Nederland met water omgaan, maar ook de zorgvuldigheid waarmee die dijk gebouwd is. Je hebt de spuisluiscomplexen. Die zijn van architect Roosenburg. Dat was toendertijd één van de bekendste architecten, maar bijvoorbeeld ook het monument door Dudok ontworpen is ook met heel veel precisie en ingenieurs kunde maar ook met heel veel aandacht voor vormgeving gebouwd. Dan zie je dat ook binnen architectuurhistorici de Afsluitdijk een toonbeeld is van hoe we er in die tijd mee omgingen en dat is gewoon wereldwijd uniek. 00:13:55 Joost van de Beek: Wat vaak geroemd wordt, is dat het echt zo'n hele kaarsrechte rechte lijn is. Er zit uiteindelijk een knik in, maar hij is over 25 kilometer een kaarsrechte lijn. Dat is echt door toedoen van de mens. Midden in de zee is die dam gebouwd. Ik ben geen architect, maar dat is een soort statement van hoe wij Nederlanders daarmee omgaan. 00:14:25 Botte Jellema: Ik heb ook begrepen dat je ooit een keer wil Wubbo Ockels ernaar hebt gevraagd. Kun je uitleggen hoe dat is gegaan? 00:14:34 Joost van de Beek: Dat is, denk ik, al een jaar of tien geleden. Wubbo Ockels heeft helemaal aan het begin van het project ook meegedacht over wat je allemaal zou kunnen doen met de Afsluitdijk. Wubbo Ockels heeft ook wel een foto laten zien die hij zelf nog vanuit de Spaceshuttle genomen heeft van Nederland. Daar zie je ook de Afsluitdijk op. Er wordt altijd gezegd dat er twee door mensenhanden gemaakte bouwwerken zijn die je vanaf de ruimte kan zien. Dat is de Chinese muur en dat is de Afsluitdijk. Ockels heeft mij weleens gezegd dat eigenlijk alleen de Afsluitdijk vanuit de ruimte goed te zien is. Maar ik weet niet of dat misschien ook wel door enig chauvinisme ingegeven is, maar ik heb ook echt de foto gezien die hij ook zelf gemaakt heeft vanuit het ruimteschip. En daar zie je ook echt die rechte lijn lopen. En het heeft ook te maken met het kleurverschil tussen zoet en zout water, waardoor je een andere kleur water hebt. Maar het is wel gewoon gaaf om zo'n foto te zien. 00:15:40 Botte Jellema: Het is gewoon bewijs, laten we wel wezen. Mooi. 00:15:50 Joost van de Beek: Toen ooit het project begon, zijn er heel veel plannen geweest en toen waren er ook wel mensen die zich zorgen maakten. Maak nou niet van de Afsluitdijk een soort kermisattractie veel. Eén van de kwaliteiten van de dijk is dat het een rechte lijn is, dat het er rustig is. Hetzelfde ook met lichtvervuiling. Het is één van de weinige plekken in Nederland waar je, als je op Breezanddijk, op het midden van de Afsluitdijk staat, het ook 's nachts echt donker is. Je hebt er geen last van lichtvervuiling. Dat is bijna uniek in Nederland, maar het is ook een toonbeeld van ingenieurskunde. Ik bedoel, dit is de state of the art wereldwijd wat je bijna 100 jaar geleden als ingenieur kon doen. De Afsluitdijk was een soort statement, zoals niet eerder vertoond is in waterbouw. De hele wereld keek mee van: wat doen die gekke Nederlanders? 00:16:42 Joost van de Beek: En dat geeft een soort verantwoordelijkheid die wij ook als Rijkswaterstaat echt voelen. Dit is wat. Dit is door Lely ontworpen. Dit is door de slimste ingenieurs van die tijd, door de beste ontwerpers van die tijd, toen gebouwd. Ik heb ook weleens de vergelijking gemaakt: het is een beetje of je een schilderij van Rembrandt moet opknappen. Dan ga je er ook niet de eerste beste beunhaas bijhalen. Dan doe je dat ook heel zorgvuldig, met heel veel precisie. Aan de andere kant hebben we ook gezegd van: het is geen museum. De dijk heeft ook een functie. Ik kan hem niet versterken met het idee van: er is niks gebeurd. Dus laten we dan ook zien wat kunnen wij nu in 2019 als ingenieurs kunnen. 00:17:36 Botte Jellema: State of the art, toonbeeld van ingenieurskunde. Dat was het 87 jaar geleden en dat wordt het ook nu weer met bijvoorbeeld die eerder genoemde levelblocks. We hebben even bij het Waddencentrum geparkeerd en dan lopen we onder een klein tunneltje door vanaf de parkeerplaats en dan ligt er zo eentje, zo'n levelblock. Versterking Afsluitdijk, 2019 tot 2023, dat is de periode van waar het project in principe loopt. 00:18:06 Joost van de Beek: We staan hier naast het Afsluitdijk Wadden center. Vandaag wel een bijzondere dag. Het is precies vandaag een jaar geleden dat het afstand Afsluitdijk Wadden center geopend is. Initiatief van de provincie Friesland en ook vanuit Rijkswaterstaat kan je hier ook heel veel informatie vinden over het project. We staan inderdaad hiernaast het eerste levelblock. Deze is al tijdens de aanbesteding door Level gemaakt en dit is het eerste exemplaar van het levelblock. 00:18:35 Botte Jellema: Ik zou niet weten hoe je dit zou kunnen omschrijven. Het beste is om hier toch maar even naartoe te gaan uiteindelijk, maar het houdt het midden tussen basaltblokken en iets wat de Transformers zouden hebben uitgevonden. 00:18:46 Joost van de Beek: Zoiets. Het heeft heel veel hoeken. Van bovenaan lijkt meer een soort kruisvorm, maar er zitten heel veel schuine kanten aan en ze vallen als je ze plaatst als een soort dakpannen in elkaar. In het midden zit een groot gat. Het gat zit er om twee redenen in. Eén is voor als we straks op de dijk liggen en de komt met een storm water kan, dan kan de kracht van het water er weer uit. 00:19:12 Botte Jellema: Spuit het dan omhoog? 00:19:13 Joost van de Beek: Ik heb het nog niet gezien met storm. 00:19:18 Botte Jellema: Dat zou best een spectaculair gezicht kunnen worden dan? 00:19:20 Joost van de Beek: Ja, maar als er zo'n storm is, zou ik zorgen dat ik hier niet ben. 00:19:23 Botte Jellema: Nee, dan wil je hier niet zijn. 00:19:24 Joost van de Beek: En het gat kan je ook gebruiken om hem te grijpen. Dus dan is het ook voor het plaatsen van de blokken. Dat is een speciaal ontwikkelde grijparm en die pakt hem beet en daar kan je hem ook plaatsen. 00:19:35 Botte Jellema: Vraag mij een tekening van een dijk te maken en ik zet wat vloeiende lijnen op papier. Ik teken een gladde dijk. Joost legt me uit dat dat niet zo'n goed idee is. 00:19:44 Joost van de Beek: Uiteindelijk als je zo'n storm hebt, we sterken de dijk voor een storm die eens in de 10.000 jaar voorkomt, dan is het water meters hoger dan dat het nu staat. Waar we nu staan, staat dan onder water en daar komen we nog een keer golven overheen van nog twee meter hoger. Op het moment dat jij een gladde dijk zou hebben, zouden die golven allemaal de dijk overslaan. Dan heb je beton en daarna krijg je de dijk zelf van keileem en van binnen zand. Die gaan een bres slaan in de dijk en uiteindelijk heb je dan een gat in de dijk. 00:20:15 Botte Jellema: Mijn dijk is weg. 00:20:16 Joost van de Beek: Jouw dijk is weg. 00:20:17 Botte Jellema: Dat wordt helemaal niks. 00:20:18 Joost van de Beek: En wat je probeert is, dat noemen we dan met ruwheid, de ruwheid van de dijkbekleding, dat die levelblocks allemaal van die gekke hoeken hebben, dan kan het water ertussen en kan weer omhoog. 00:20:31 Botte Jellema: Het kost heel veel energie om daar doorheen, overheen, te komen. Dat is het idee? 00:20:36 Botte Jellema: Ja, dat de energie van de golven wordt opgevangen door de stenen en daardoor krijg je dat de golven gebroken worden en de energie er uitgehaald wordt grotendeels door die levelblocks. Dan krijg je nog steeds een soort restgolf die over de dijk heen gaat. Bij de quatroblocks zitten er ribbels. Dus dan worden door die ribbels worden ook nog een keer de golven tegenhouden. En dan gaat er nog een heel klein beetje water bij zo'n storm over de dijk heen. We bouwen die dijk dat die daar tegen kan. 00:21:09 Botte Jellema: Een ander voorbeeld van hedendaags state of art ingenieurschap is de planning van dit project. 00:21:15 Joost van de Beek: Het is werken met de winkel open en meerdere winkels. 00:21:19 Botte Jellema: Een snelweg eroverheen. 00:21:20 Joost van de Beek: Precies. 00:21:21 Botte Jellema: Het IJsselmeer dat leeg wil. 00:21:22 Joost van de Beek: Precies, dus spuisluizen moeten in bedrijf blijven. Dus wat gaan doen is: we gaan eerst de nieuwe spuisluizen bouwen. Dan kunnen we de oude blijven gebruiken. Dan op het moment dat de nieuwe spuisluizen er zijn, kunnen we de bestaande spuisluizen stuk voor stuk opknappen. Maar tegelijkertijd ook, als we die nieuwe spuisluizen bouwen, is het nog steeds een waterkering. Dus dat betekent wel dat de buitenkant van onze bouwput gewoon nog steeds een waterkering is. Dus dat stelt ook heel hoge eisen aan hoe wij die bouwput vormgeven. Dat de waterveiligheid gegarandeerd blijft en de hele wegverbinding moet ook in stand blijven. 00:22:02 Botte Jellema: Heel even over die waterkering dan, want het is dus niet dat je daar even een damwand je in kan trillen in die Waddenzee? 00:22:10 Joost van de Beek: Nee. 00:22:11 Botte Jellema: Hoe gaat dat eruitzien? 00:22:11 Joost van de Beek: Onder andere een soort dubbele damwand wat je gaat maken met heel stevige kwaliteit staal. Die moet een bepaalde hoogte hebben, een bepaalde sterkte hebben, want hij moet op elk moment dat er een storm aankomt er tegen kunnen. 00:22:29 Botte Jellema: Dus eigenlijk ben je een soort deltawerkje aan het bouwen om een deltawerk te kunnen bouwen? 00:22:34 Joost van de Beek: Ja, klopt. De dijk moet blijven functioneren, we moeten het water kunnen blijven afvoeren, maar ook de wegverbinding moet in stand blijven. We hebben hier geen omrijroute beschikbaar. Bij andere situaties kan je nog zeggen: we sluiten de weg af en je moet iets omrijden, maar de omrijroute is hier via Enkhuizen en Lelystad als je van Den Oever naar Harlingen wil. Dus de weg moet openblijven. Dat betekent dat we de grootste verbouwing sinds de aanleg van de Afsluitdijk gaan doen. Ondertussen moet wel de kering in bedrijf blijven, het water moeten we kunnen blijven afvoeren en de wegverbinding moet in stand blijven. Alles hangt met alles samen in de planning en dat maakt het wel een behoorlijk spannende puzzel. 00:23:25 Botte Jellema: Vijfenzeventig duizend levelblocks. Een verhoging van de dijk van gemiddeld twee meter. Meer dan 800 mensen zijn er aan het werk en er is een tijdelijk kantoor opgetrokken waar een middelgroot bedrijf drie keer in past. Eind 2022 moet het klaar zijn en dan kan de Afsluitdijk, ooit bedacht door waterbouwkundig ingenieur Cornelis Lely, een superstorm van eens in de 10.000 jaar weerstaan. Wat voor persoon is Lely voor jou? 00:24:01 Joost van de Beek: Een lastige vraag. Ik moet zeggen: hoe langer ik aan het project werk en zelfs vandaag heb ik nog een moment gehad, dat je ziet hoe ontzettend slim het in elkaar zit. En dat is natuurlijk niet alleen Lely, maar dat is ook Lawrens en het hele team van ingenieurs die eraan gewerkt heeft. En dat je nog steeds geconfronteerd wordt met: daar is toen ook aan gedacht. Dat is wel grappig of heel inspirerend en mooi om te zien dat je dat je toendertijd, waarbij echt alles nieuw was, alles uitgevonden moest worden, We hadden geen computers om dingen uit te rekenen. We hebben nu hebben we hele ingewikkelde computermodellen we hebben een Deltagoot om dingen te testen. Toendertijd moest alles ontwikkeld worden en was nieuw. Dan word je nog zo vaak, zelfs op de dag van vandaag nog, verrast door: daar is toen ook aan gedacht. 00:25:00 Botte Jellema: Kun je een voorbeeldje geven? 00:25:02 Joost van de Beek: Een voorbeeld is, misschien heel technisch, maar waar we het vandaag over hadden, was het moment dat golven op de spuisluizen slaan moet het water ook weg. En er zijn toen al voorzieningen getroffen om dat water weer terug te laten slaan. Dat is misschien een heel technisch detail, maar dat is waar we nu ook inderdaad bij het bouwen van de nieuwe sluizen naar aan het kijken zijn van: hoe kunnen we ook die krachten weer afdragen? Dus er zitten zoveel kleine details in. Het is zo'n slim en doordacht ontwerp. Dat is wel bijzonder. 00:25:42 Botte Jellema: Daar zit wel wat bewondering in dan dus voor Lely en de zijnen? 00:25:46 Joost van de Beek: Ja, heel veel. Ook omdat ik zie met wat voor techniek en kennis en een grote apparatuur, maar ook veel verder in kennisontwikkeling, we nu af en toe ons hoofd breken over de vraagstukken. En daar af en toe nu echt de slimste mensen van de TU en van de aannemer en van de RWS bij elkaar moeten halen om problemen op te lossen. Dat hebben zij toen ook allemaal gedaan, maar zonder computers en zonder alle modellen en alle kennis die wij nu hebben. Dus dat is wel heel bijzonder. En daarnaast wat ook heel veel bewondering voor heb, is de arbeiders die de Afstluitdijk aangelegd hebben. Nu hebben we allemaal hele mooie machines en gebeuren heel veel dingen geautomatiseerd. Maar daar is elke basaltblok wat in die Afsluitdijk zit over 32 kilometer met de hand daar neergelegd. 00:26:43 Joost van de Beek: Dus elke steen is vakmanschap en die moet je erin gooien en je haalt hem er niet meer uit. En dat zijn basaltblokken. Die zijn niet gelijk. Ze zijn allemaal zeshoekig, maar niet gelijkvormig. Dus op het oog moet je die steen zo plaatsen, dat die in één keer goed is. En zo is die metershoge dijk, over 32 kilometer, op die manier steen voor steen met de hand gezet. Dat natuurlijk een soort vakmanschap, wat wij nu niet meer kennen. Nu kunnen we geautomatiseerd per vierkante meter het van een pallet afhalen en zetten we het op de dijk met grote machines, maar dat is uiteindelijk steen voor steen met de hand gemaakt. Dat is niet voor te stellen. 00:27:28 Botte Jellema: Dan krijg je er vanzelf respect voor, als je je realiseert hoe dat moet zijn geweest. Je hoorde een aflevering uit de podcastserie over het werk van Rijkswaterstaat en deze keer hadden we een ontmoeting met Joost van de Beek. Hij is de projectmanager voor het versterken van de Afsluitdijk bij Rijkswaterstaat. Bedankt voor het luisteren. Als je deze aflevering leuk of interessant vond, deel hem dan met vrienden, familie en collega's of schrijf een recensie in iTunes, zodat anderen deze serie ook kunnen ontdekken. Alvast bedankt. 10. Afsluitdijk meesterwerk in de stijgers.mp3