Zie ginds komt de Digiklaas

Dit spel laat goed zien hoe je de resultaten van verkenningen op een creatieve en inventieve wijze kunt inbrengen bij verschillende doelgroepen.

Kennisimpuls eLaw

Digitalisering biedt enorme kansen voor Rijkswaterstaat, zoals het voorspellen van ongelukken met kunstmatige intelligentie (AI) of het gebruiken van floating car data voor actuele reisinformatie. Maar het roept ook nieuwe juridische, ethische en maatschappelijke vragen op.

Wie heeft eigendom op de creaties van generatieve AI zoals ChatGPT? Wie is aansprakelijk voor de schade die zelfrijdende auto’s maken? Hoe zorgen we dat algoritmen niemand uitsluiten? Deze vragen vereisen kennis van het recht en van digitalisering. Daarom is de kennisimpuls eLaw uitgevoerd. Het doel? De benodigde kennis inventariseren en verbinden.

Bewustwording

De belangrijkste conclusie is dat de bewustwording over juridische digitaliseringsvraagstukken cruciaal is. Hoe eerder medewerkers in de praktijk deze vragen signaleren en juristen erbij betrekken, hoe makkelijker zij samen passende oplossingen vinden. Hierdoor ontstaat ook meer ruimte om de inzet van de technologie hierop aan te passen.

Interdisciplinair samenwerken is daarbij heel belangrijk. Technologische ontwikkelingen lopen meestal vooruit op wetgeving. Juridisch gezien bestaat er bijvoorbeeld geen eigenaarschap van data, omdat data niet ‘stoffelijk’ zijn en daardoor niet beschermd worden door intellectueel eigendomsrecht. Daarom zijn er oplossingen nodig vanuit meerdere disciplines.

Denk bijvoorbeeld aan het opstellen van een contract met afspraken om de zeggenschap over data te regelen: een oplossing waarbij de kennis van de collega’s van de discipline inkoop goed van pas komt.

De zak van Digiklaas

Maar hoe zorgen we voor die bewustwording en tijdige signalering? En hoe kunnen we stimuleren dat meerdere disciplines met elkaar het gesprek aangaan over vragen en oplossingen? Het programma Strategische Verkenningen ontwikkelde samen met juristen en medewerkers data en informatievoorziening het levend ganzenbordspel ‘Digiklaas’.

Het doel van het spel: Digiklaas ‘veilig en vlot’, conform de missie van Rijkswaterstaat, van Spanje naar Westraven brengen. Om de reis voorspoedig te laten verlopen, zetten de Digiklaas en Rijkswaterstaat verschillende technologieën en data in. Van een zelfvarende boot tot een reisapp.

In kleine, interdisciplinaire teams gaan deelnemers tijdens de reis juridische, ethische en maatschappelijke uitdagingen rond digitalisering aan. Zo wordt de reisapp gehackt en wordt het adres van Digiklaas ontvreemd, waardoor er kinderen voor zijn deur staan. Daarbij leren de deelnemers over het verschil tussen een EU-verordening en een richtlijn (zoals de AI-verordening en de Open Data Richtlijn).

Spelregels

• Deelnemers kunnen ook in de zak van Digiklaas belanden: een gevangenis waarin zij in korte tijd verschillende vragen moeten beantwoorden en een toelichting wordt gegeven door juristen. Is bijvoorbeeld het IP-adres dat Digiklaas gebruikt een persoonsgegeven?
• Een IP-adres is een persoonsgegeven. Een IP-adres is namelijk herleidbaar naar een persoon.

Dank u Digiklaasje

De uitkomsten van de kennisimpuls eLaw zijn geland in de AI-strategie van Rijkswaterstaat. Het Digiklaas-spel is al op verschillende momenten ingezet, bijvoorbeeld tijdens het eLaw-festival en de netwerkbijeenkomst van de directie Communicatie, Personeel en Recht van Rijkswaterstaat.

De deelnemers waren blij verrast met het creatieve element van het spel. Dergelijke vraagstukken worden vaak als taai en complex gezien, maar door speels in gesprek te gaan met juristen en andere experts ontstaat er wederzijds begrip en meer duidelijkheid. En bewustwording van het belang om hier samen mee aan de slag te gaan.

Dank u, Digiklaasje!