Zinkvoegen Heinenoordtunnel kunnen dankzij ‘goed gevulde rugzak met kennis’ weer jaren mee

Daarom zijn tijdens de renovatie van de tunnel maatregelen getroffen die de levensduur verlengen en de tunnel waterdicht houden.

Uitdagende klus

Een uitdagende klus waarbij volgens Arie Timmer, technisch adviseur tunnels bij Rijkswaterstaat, veel kennis is opgedaan, tijdens het werk en ook in de voorbereiding. ‘We hadden dit nog niet eerder zo gedaan. Lessen die we hebben geleerd passen we bij onderhoudsinspecties en de renovatie van andere tunnels toe’.

Afzinktunnel

De Heinenoordtunnel is een zogenoemde afzinktunnel, dat wil zeggen dat losse tunneldelen zijn afgezonken in de Oude Maas. Voor de bouw van deze delen is het bouwdok in Barendrecht gebouwd. Later zijn daar ook tunneldelen voor andere tunnels gebouwd.

Na het afzinken van de tunneldelen brengt de aannemer tussen en rondom de tunneldelen een waterafdichting aan, dit noemen we een zinkvoeg. Een zinkvoeg bestaat uit rubber profielen die met stalen klemstrippen zijn vastgezet. ‘Dit staal gaat, doordat het in aanraking komt met water en zout, na verloop van tijd roesten. Dit geldt ook voor de bouten waarmee de stalen strips zijn vastgezet.’

Niet alleen buiten de tunnel, maar ook onder het asfaltniveau in de tunnel bevindt zich vaak water dat varieert in hoogte. Vooral de delen die zich bevinden op plekken die afwisselend nat en droog zijn (de splashzone genoemd) waren er slecht aan toe.

Waxinjectie

Door het metaal te stralen en te coaten met verf kunnen klemmen, bouten en moeren er weer jaren tegen. We kunnen de tunnel niet uit elkaar halen om overal goed bij te kunnen. Om de niet te bereiken achterkant van de klemmen te beschermen tegen water en zout en roestvorming tegen te gaan, is het mogelijk om wax te injecteren die een beschermde laag vormt.

Dit heet een inhibitor en is een soort conserveringsmiddel. Het toevoegen van een inhibitor helpt om het roesten van natte voegdelen te stoppen. Die delen bevinden zich in het onderste deel van de vloer van de tunnel, onder het asfalt.

Het is bij de Heinenoordtunnel een behoorlijke uitdaging om in de splashzone naast en onder het wegdek te komen en bij het gedeelte ‘in het dak’, vertelt Timmer. ‘Dat kan alleen via een soort brievenbus, een opening van 50 bij 7 cm, terwijl sommige zinkvoegen nog bijna 2 m diep gaan onder het niveau van het asfalt. En bij de wanden en het dak moeten eerst ook nog de brandwerende afdekplaten eraf.’

Er is speciaal gereedschap ontwikkeld om bij lastig bereikbare plekken te kunnen, zoals een specifiek straalapparaat dat via ‘een brievenbus’ van 7 cm breed op diepte heel dicht op het staal toch goed kan stralen.

Mock-ups

Door het renovatieteam (Savera III en Rijkswaterstaat) is in totaal gedurende 3 jaar met tussenpozen aan het herstel van de zinkvoegen gewerkt. ‘Vooraf is veel onderzoek gedaan’, vertelt Timmer. ‘We wilden zeker zijn dat het werk dat we moesten doen praktisch uitvoerbaar is, want je wilt voorkomen dat de tunnel onnodig lang dicht is.'

'Ook wilden we zeker weten dat de werkzaamheden geen schade aan de waterafdichting veroorzaken, want je bent wel bezig met een van de meest kritische onderdelen van de tunnelconstructie. Daarom hebben we mock-ups gemaakt. We bouwden delen van de tunnel na om bijvoorbeeld te testen of het injecteren met wax lukte.'

'Daarbij is uitvoerig gecontroleerd of de wax de gehele ruimte achter de stalen klemstrip vulde onder verschillende condities. Er is ook gekeken naar mogelijkheden om kathodische bescherming toe te passen om roestvorming tegen te gaan’, gaat Timmer verder.

'Bij deze methode zorgt elektrische stroom ervoor dat metaalatomen niet langer een chemische verbinding met zuurstof aan kunnen gaan. Het bleek in de Heinenoordtunnel praktisch niet mogelijk om de stroomdraad goed in de voeg aan te brengen.’

Maasdeltatunnel

Bij de Maasdeltatunnel, onderdeel van de nieuwe Blankenburgverbinding A24, die in december 2024 is geopend voor het verkeer, is wel (preventief) gebruikgemaakt van kathodische bescherming. ‘Daar lag de vloer, het wegdek, er nog niet in en was het makkelijker om erbij te komen’, legt Timmer uit.

Ook het waxen van de achterkant van klemmen is toegepast in deze tunnel. Mede door de ervaringen die we hadden opgedaan bij de renovatie van de Heinenoordtunnel konden we deze kennis hier snel toepassen.

COB

Lessen die zijn geleerd deelt het team via het kennisplatform van het Centrum Ondergronds Bouwen (COB). Ze komen volgens Timmer van pas bij andere tunnelrenovaties die in Zuid-Holland de komende jaren op stapel staan. ‘4 daarvan beschikken ook over zinkvoegen.’

Delegaties van de gemeente Amsterdam en de Leidingenstraat zijn ook een kijkje komen nemen in de Heinenoordtunnel. De Leidingenstraat is een deel van het ondergrondse tracé van kabels en leidingen dat Rotterdam met Antwerpen verbindt.

De beheerder van de Øresund Tunnel in Denemarken is ook op bezoek geweest. Timmer kijkt dan ook met trots terug op een geslaagd project. ‘Het was een periode waarin we onze rugzak met kennis goed hebben gevuld als het gaat om het verlengen van de levensduur van zinkvoegen.’