Factsheet: Monitoring verkeer

Het is belangrijk om te beseffen dat de Nationaal Databank Wegverkeersgegevens (NDW) over veel informatie beschikt over de intensiteiten en reistijden/vertragingen op het Rijkswegennet en de reistijden/vertragingen op de belangrijkste regionale en stedelijke wegen. Voordat wordt besloten om additionele inwinning te organiseren, is het raadzaam na te gaan welke informatie al binnen het NDW beschikbaar is.

Ook slaan nagenoeg alle verkeersregelinstallaties (VRI’s) telgegevens op. De tellingen van verkeersregelingen zijn vanwege de korte volgafstand van voertuigen bij kruispunten minder betrouwbaar dan specifieke verkeerstellingen. Maar zij geven wel een goede indicatie voor wijzigingen in het verkeersaanbod of veranderingen in de verkeersstromen.

Maatregel in historisch perspectief

In de periode van de Spoedwetprojecten (rond 2010-2012) werd veelal additionele reistijdinformatie ingewonnen op basis van reistijdmeting met kentekencamera’s of bluetoothmetingen. Anno 2022 is dit niet meer noodzakelijk omdat deze reisdata vaak al beschikbaar is binnen het NDW of door de leveranciers van tekstwagens rechtstreeks bij leveranciers van floating car data (FCD) wordt ingekocht.

In 2019 is bij werkzaamheden aan de N200 gebruik gemaakt van zowel floating car data als bluetoothmetingen omdat het NDW niet kon garanderen dat de reguliere reistijdinwinning via floating car data correct zou zijn. Achteraf bleek deze zorg onterecht.

De volgende vormen van additionele inwinning kunnen relevant zijn:

Verkeersintensiteit (en eventueel puntsnelheden)

Veelal een geschikt instrument om intensiteitsveranderingen op het onderliggend wegennet (sluipverkeer) in beeld te brengen. Deze intensiteiten kunnen via verschillende technieken worden ingewonnen, waarbij de keuze voor de techniek veelal samenhangt met de duur van de meting.

Zo worden traditionele slangtellingen nog steeds toegepast op het onderliggend wegennet. Radar, camera’s met voertuigherkenning of infraroodmetingen zijn andere technieken die veelal worden ingezet. Deze technieken zijn daarbij minder gevoelig voor vandalisme.

Ook snelheidsmeters (“u rijdt xx”) die primair worden ingezet om te sturen op gewenst verkeersgedrag, kunnen veelal telrapporten genereren en kunnen een interessante combinatie zijn om sluipverkeer door dorpen/kernen te monitoren.

Reistijden/verkeersafwikkeling

Het NDW heeft van veel wegen in Nederland informatie over de doorstroming beschikbaar. Mocht het NDW niet over reistijdinformatie beschikken, bieden meerdere partijen toegang tot reistijdinformatie op basis van floating car data (data uit navigatiesystemen en apps zoals Flitsmeister, Google, HERE, TomTom).

Veelal kan deze alleen achteraf of in een separate viewer worden geleverd, waardoor deze minder goed bruikbaar is binnen het operationeel verkeersmanagementproces van een verkeerscentrale.

Herkomst/bestemmingsonderzoek

Waar in het verleden vaak kentekenonderzoek plaatsvond, eerst met waarnemers en later met kentekencamera’s, of verkeersmodellen werden gebruikt om inzicht te krijgen over de herkomst en bestemmingen van weggebruikers op een bepaald wegvak, kunnen verkeersstromen ook op basis van FCD in beeld worden gebracht.

Verschillende marktpartijen bieden dergelijke informatie aan. Voordeel van FCD is dat ook relatief eenvoudig een inzicht verkregen kan worden over de verkeersstromen in het weekend. Informatie die veelal niet is opgenomen in verkeersmodellen.

Het NDW sloot recent een contract met TomTom af, waarbij verkeerskundigen in de regio toegang krijgen tot (historische) herkomst – bestemmingsinformatie.

Verkeersafwikkeling/knelpunten

Om zicht te krijgen op de verkeersafwikkeling van het onderliggend wegennet worden daarnaast de volgende middelen ingezet:

• De inzet van motorverkeersregelaars (veelal uitgerust met helmcamera’s) om knelpunten in de verkeersafwikkeling op het onderliggend wegennet te signaleren en waar nodig hulp in te roepen (zoals het incidentmanagementproces op te starten) en gelijk handelend op te treden
• Plaatsen van tijdelijke videocamera’s: goed om zicht te krijgen op de verkeersafwikkeling op het onderliggend wegennet en het eventueel activeren van specifieke programma’s in een verkeersregeling. Het plaatsen van deze camera’s kan, wanneer het om een overzichtsbeeld gaat, ook worden gecombineerd met het gebruik van deze beelden voor publiekscommunicatie.
• Droneteam: waar voor camera’s vooraf de locatie bepaald moet worden, is een droneteam flexibel en kan op verzoek van de verkeerscentrale of een projectteam de verkeersafwikkeling op een bepaald punt in beeld brengen. Drones bieden daarbij het voordeel dat zij goed inzicht bieden in de verkeersafwikkeling op microniveau en inzicht in weefgedrag, voertuigvolgafstanden enzovoort. Drones zijn minder geschikt voor het uitvoeren van verkeerstellingen.

Dashboarding

In toenemende mate worden online 'dashboards' aangeboden waarin de verkeersprestatie van het wegennet binnen een projectgebied laagdrempelig wordt ontsloten. Hierin zijn meerdere varianten, zoals varianten gericht op de actuele verkeerssituatie ter ondersteuning van operationele teams en tactische dashboards die bijvoorbeeld de maandelijkse prestatie in beeld brengen.

Hierin kunnen zowel unimodale verkeersstromen (autoverkeer) als multimodale stromen worden getoond. (casussen A10 MAPtm, A27HH Goudappel, Zandvoort Arcadis) Bij langdurige projecten worden soms tijdelijke camera’s geplaatst om via een projectwebsite de activiteiten zichtbaar te maken voor weggebruikers en omwonenden.

Uit de evaluatie van de ombouw van de N200 bleek dat deze camerabeelden behalve door weggebruikers werden bekeken door andere doelgroepen zoals wegbeheerders, andere stakeholders en de aannemer (als monitoringstool).

Actuele ontwikkelingen

Momenteel loopt een tweejarige proef waarbij het NDW ook informatie ontvangt uit Mercedes-voertuigen. Deze informatie kan op termijn een wezenlijke bijdrage leveren aan het kortcyclisch monitorings- en evaluatieproces bij wegwerkzaamheden.

Deze nieuwe informatiebronnen kunnen mogelijk geen inzichten geven rondom de achterliggende oorzaken van verkeershinder en verkeersveiligheid.

Bereikbaarheidseffecten

Tijdelijke monitoring heeft geen direct bereikbaarheidseffect. Het is een ondersteunende maatregel voor het verkeersmanagementproces en biedt ondersteunende informatie voor omgevingsmanagement (feitelijke data over sluipverkeer).

Effecten lange termijn

De tijdelijke monitoring heeft geen direct mobiliteitseffect. Wel kan monitoring een bijdrage leveren aan de evaluatie van maatregelen uit de hinderaanpak van een project en de selectie van toekomstige projecten.

Kosten

De kosten variëren sterk. Dit varieert naar onder andere soort van de maatregel en de duur van de inzet. Is bijvoorbeeld via het NDW al veel informatie beschikbaar, dan resteren primair de kosten voor de analyse van de data en/of het hosten van het online dashboard.

De kosten voor de inzet van een motorverkeersregelaar bedragen veelal 65-75 euro per uur. Tijdens avonden en weekenden kan sprake zijn van een onregelmatigheidstoeslag.

Voor de inzet van camera’s en tijdelijke meetpunten kunnen geen generieke uitspraken worden gedaan.

Aandachtspunten

Maak op tijd een meetplan waarbij aandacht wordt besteed aan de data die noodzakelijk is voor het (operationeel) verkeersmanagement, het monitoren van de verkeerseffecten van de werkzaamheden en het evalueren van de effectiviteit van maatregelen uit het maatregelpakket.

Als de reistijd/snelheidinformatie voor een traject niet binnen de standaardrapportages van het NDW aanwezig zijn, hoeft het niet te betekenen dat de informatie niet beschikbaar is. Het is mogelijk om nieuwe trajecten in te laten tekenen in de software van het NDW zodat die vanaf dat moment ook wordt opgeslagen, als van deze wegen data bekend is.

Voor een nadere analyse van de verkeersafwikkeling is het mogelijk de informatie van het NDW als separate datalevering in wegvakken van 50 m te ontvangen, waardoor een gedetailleerde knelpuntenanalyse mogelijk is. Het is mogelijk om data die via tijdelijke systemen wordt ingewonnen, te ontsluiten via het NDW.

Het voordeel is dat deze data direct binnen de normale werkprocessen van verkeerscentrales gebruikt kan worden en ook beschikbaar gesteld kan worden aan de serviceproviders zodat zij dit kunnen gebruiken voor de verkeersinformatieproducten.

Vragen of opmerkingen over de Toolbox Slim Reizen?

Heeft u vragen of opmerkingen over de Toolbox Slim Reizen? Neem dan contact met ons op via het contactformulier.