Zwerfafval

00:00:26 Voice-over (Botte Jellema): Je luistert naar de podcast van Rijkswaterstaat. Mijn naam is Botte Jellema. Deze aflevering gaat over afval. Zwerfvuil of gedumpt afval, Rijkswaterstaat komt het veel tegen op het land in het water dat het beheert. In het dagelijks leven begeef je je regelmatig op het terrein van Rijkswaterstaat. Denk aan de snelwegen en tankstations. De meeste mensen daar hebben als afval hooguit een verpakking van wat eten of drinken en gooien dat netjes in de prullenbakken, maar Rijkswaterstaat treft bij die bakken soms heel andere taferelen aan. 00:01:00 Botte Jellema: Hier ben ik nog nooit geweest. 00:01:04 Lilian Charpentier: Dat geloof ik. Ik kom hier ook niet zo vaak. 00:01:07 Botte Jellema: Kun je uitleggen waar we zijn? 00:01:08 Lilian Charpentier: We zijn op verzorgingsplaats De Wuust en we lopen nu naar verzorgingsplaats de Romeinse Put langs de A73. 00:01:17 Botte Jellema: Dat doe je door onder de weg door te gaan. 00:01:20 Lilian Charpentier: We lopen door een tunneltje. Dat is daar speciaal voor aangelegd. 00:01:23 Voice-over (Botte Jellema): De Romeinse Put is een verzorgingsplaats langs de snelweg A73 waar veel auto's en vrachtwagens stoppen. 00:01:31 Botte Jellema: Dat is dan in de richting van Nijmegen. Van de andere kant, waar kom je dan uit ook al weer? 00:01:37 Lilian Charpentier: Als het goed is in Venlo. 00:01:39 Botte Jellema: Als het goed is in Venlo. Als die nog ligt waar die lag. 00:01:39 Voice-over (Botte Jellema): Dit is Lilian Charpentier. Zij is medewerker Advisering Omgevingsmanagement en werkt voornamelijk in Limburg. Net als alle aanleg- en bouwwerkzaamheden zijn opruimen en onderhoud ook uitbesteed aan aannemers. Die stuurt Lilian aan. Dus als automobilisten bellen met Rijkswaterstaat over als ze iets zien dat niet klopt... 00:02:04 Lilian Charpentier: Iets wat niet klopt. Er zijn ook mensen die bellen met complimenten. Zelfs dat. 00:02:09 Botte Jellema: Dat is ook van harte welkom. 00:02:10 Lilian Charpentier: Dat is heel erg welkom, maar meestal is het toch om iets te melden wat niet helemaal pluis is. Dat kan heel veel zijn. Dat kan een dier zijn dat ze hebben gezien in de middenberm. Het kan zijn dat ze ergens zwerfvuil zien. Het kan zijn dat ergens een gat in het asfalt is, maar het kan ook zijn dat ze hun iPhone op de auto hebben laten liggen en dat die ergens nu op de autoweg ligt. Dat soort zaken. 00:02:35 Botte Jellema: Of jullie hem even willen oprapen? 00:02:37 Lilian Charpentier: Of wij hem even willen oprapen. 00:02:40 Botte Jellema: Hoe doe je dat? Hoe ga je met zoiets om? 00:02:41 Lilian Charpentier: We sturen dat naar onze aannemer, maar negen van de tien keer wordt zo'n ding niet gevonden. Of hij is totaal vernield als het gevonden wordt. Dat is niet te doen. 00:02:52 Botte Jellema: We hadden hier ook nog afgesproken met ene Arie. Arie is een aannemer van Rijkswaterstaat? 00:02:59 Lilian Charpentier: Hij is medewerker van Van der Lee. Dat is een van onze opdrachtnemers, die voor het onderhoud aan onze autosnelwegen zorgt 00:03:07 Botte Jellema: Concreet: Arie rijdt met een vuilniswagen rond. 00:03:10 Lilian Charpentier: Onder andere. Arie heeft meerdere taken, heb ik begrepen, maar hij rijdt dagelijks met de vuilniswagen. Dan gaat die alle verzorgingsplaatsen af. Tenminste, daar heeft hij een vaste route voor. Daar vindt hij nogal wat verrassende dingen af en toe. 00:03:27 Botte Jellema: Hij was hier geweest ware het niet dat op een van de belangrijke wegen waar jullie over gaan, de A2, op dit moment een vrachtwagen in brand staat. Daar moet hij dan ook op af. 00:03:36 Lilian Charpentier: Hij moet daar dan bij zijn. Hij wordt dan afgeroepen en dan moet hij daar assisteren. 00:03:41 Botte Jellema: Anders was hij hier geweest met zijn vuilniswagen? 00:03:45 Lilian Charpentier: Waarschijnlijk. 00:03:45 Botte Jellema: Dit is een notoire plek voor jullie. 00:03:49 Lilian Charpentier: Hier kampen we het laatste jaar met heel veel afvaldumpingen. Het is niet meer terug te voeren op gebruikers van een verzorgingsplek. Het is zoveel wekelijks dat het duidelijk is dat hier gedumpt wordt en dat het niet alleen maar weggebruikersafval is. 00:04:09 Botte Jellema: We lopen nu naar een afvalemmer waar met een bord ook heel duidelijk op staat: enkel klein consumptiemateriaal. Dan bedoelen ze wat je hier in het tankstation koopt, maar hier ligt iets. Je pakt hem al eventjes. 00:04:26 Lilian Charpentier: Dat zijn oude lamellen. 00:04:29 Botte Jellema: In een vuilniszak. 00:04:29 Lilian Charpentier: In een vuilniszak. Dat komt dus niet uit een vrachtwagen. Vrachtwagenchauffeurs hebben ook vuilniszakken in hun auto. 00:04:37 Botte Jellema: Niet van die grote grijze, toch? 00:04:38 Lilian Charpentier: Nee, dit zijn echte huisvuilzakken. Daar zijn oude lamellen, dus raambekleding, ingepropt. 00:04:46 Botte Jellema: Verder puilt die uit. Daar krijg je ook geen consumptie dingen meer in. Dit is oud plastic. Dat zou misschien nog uit een vrachtwagen kunnen komen. 00:04:55 Lilian Charpentier: Dit is landbouwplastic. Dat zie je. Dit komt van een verbouwing. Dat is even een aanname, maar ik ga er vanuit dat als hier lamellen liggen en dat plastic, dat het ook van een verbouwing komt. 00:05:09 Botte Jellema: Dat is logisch, inderdaad. Als we er eentje verder lopen. 00:05:14 Lilian Charpentier: Dit moeten ze ook opruimen, wat je hier ziet. 00:05:19 Botte Jellema: Ik stap er al overheen. 00:05:20 Lilian Charpentier: Een onnoemelijke hoeveelheid peuken die op de grond worden gegooid. 00:05:26 Botte Jellema: Oude filters. 00:05:27 Lilian Charpentier: Dat is ook een probleem. 00:05:32 Botte Jellema: Letterlijk op twee meter van een vuilnisbak. 00:05:35 Lilian Charpentier: Een stoel! 00:05:38 Botte Jellema: Een fauteuil. Zo'n leren, vol beklede. 00:05:42 Lilian Charpentier: Een oud leren soort Artifort fauteuil. Dit komt dus duidelijk niet uit de cockpit van een trucker. 00:05:56 Botte Jellema: Ook niet hier van het tankstation. Dat verkopen ze hier niet. 00:05:57 Lilian Charpentier: Ook niet van het tankstation. 00:05:58 Botte Jellema: Net als dat mandje wat daarnaast staat. Dat verkopen ze daar ook niet. 00:06:01 Lilian Charpentier: Dit is een oud duivenmandje, zo te zien. Ik kan me niet voorstellen dat vrachtwagenchauffeurs duiven in een mandje meenemen. 00:06:08 Botte Jellema: Nee, er zijn andere manieren om met huis te communiceren tegenwoordig. 00:06:11 Lilian Charpentier: Hier nog een stukje landbouwplastic met ducttape. Ze kregen het daar waarschijnlijk niet meer in. 00:06:21 Botte Jellema: Hier ook niet, want het ligt ernaast. Deze puilt uit. 00:06:25 Lilian Charpentier: Deze puilt ook helemaal uit. 00:06:29 Botte Jellema: Die kleine zakjes, dat kan ik me nog voorstellen dat het uit de vrachtwagen komt. 00:06:32 Lilian Charpentier: Die kleine zakjes kun je bestempelen als vrachtwagenchauffeurs die dat hier weggooien, maar die krijgen het er niet meer in. 00:06:40 Botte Jellema: Dan past het niet meer. 00:06:41 Lilian Charpentier: Dan past het niet meer en dan wordt het ernaast gelegd. 00:06:44 Botte Jellema: Wie doet dat? 00:06:44 Lilian Charpentier: Mensen die niet weten dat dit afleveren bij een milieupark gratis is. Die denken: weet je wat we doen? We gaan liever kilometers rijden naar een verzorgingsplaats en we dumpen het probleem bij Rijkswaterstaat dan dat we naar onze eigen milieupark gaan. Dit soort dingen zijn gratis. Dat kun je afgeven. Als je niet weet wat er gratis is en wat niet, kijk dan even op de site van je gemeente. 00:07:14 Botte Jellema: Het is niet zo heel moeilijk. 00:07:15 Lilian Charpentier: Het is niet heel moeilijk. Mensen zijn wat dat betreft niet slim. 00:07:21 Botte Jellema: Dat kunnen we vaststellen: dat zijn niet heel slimme mensen die dit doen. Betrappen jullie ze wel eens? 00:07:28 Lilian Charpentier: Ze worden ook wel eens betrapt, maar weinig. Je moet ze op heterdaad betrappen. 00:07:32 Botte Jellema: Dat valt nog niet mee, want het kan ook midden in de nacht zijn. 00:07:35 Lilian Charpentier: Precies. Het kan heel vroeg in de ochtend zijn, het kan heel laat in de middag zijn, dus het kan op elk tijdstip. Bovendien hebben we een afdeling Handhaving, maar die kan niet op 100.000 plaatsen tegelijk zijn. 00:07:48 Botte Jellema: 100.000 zeg je, maar ik bedoel: in jouw areaal gaat het al om enkele tientallen verzorgingsplaatsen. Ook daar lukt het niet om op al die plekken tegelijkertijd te zijn. 00:07:55 Lilian Charpentier: Daar hebben wij veel te weinig man voor om daar constant iemand te laten posten om dit soort dingen te kunnen betrappen. Dat gaat niet. 00:08:10 Voice-over (Botte Jellema): Tussen 1 januari en nu, half september 2019, is al ruim 600 ton afval opgehaald van de verzorgingsplaatsen in alleen Limburg. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek produceren we per persoon ongeveer 500 kilo afval per jaar, dus als het zo doorgaat dit jaar, dan haalt Rijkswaterstaat langs de Limburgse snelwegen het gelijke aan de afvalproductie van zo'n 1640 mensen op. 00:08:36 Lilian Charpentier: We zien dat er de laatste jaren een stijging is van het aandeel zwervend en het aandeel gedumpt vuil. Het vermoeden is, maar dat is ook een beetje een vermoeden alleen, heeft het ook veel te maken met hoe gemeentes hun beleid inrichten wat betreft afval. Het kan zijn dat gemeentes nu zeggen dat er meer betaald moet worden. 00:09:03 Botte Jellema: Zijn er gemeenten waar je voor grof vuil moet betalen, voor zo'n stoel of zo? 00:09:06 Lilian Charpentier: Ja. Er zijn gemeentes waar je dat moet doen. De meeste niet. 00:09:11 Botte Jellema: Dat helpt dus niet. 00:09:12 Lilian Charpentier: Dat zorgt er alleen maar voor dat er gedumpt wordt op andere plekken. 00:09:16 Botte Jellema: Ga je dan met die gemeentes praten? 00:09:18 Lilian Charpentier: We hebben dat geprobeerd, maar op ambtelijk niveau is dat bijna niet te doen. 00:09:24 Botte Jellema: Maar jullie lopen een beetje hun troep op te ruimen. 00:09:27 Lilian Charpentier: Zo wil ik het ook niet direct zeggen. Het is een algemeen maatschappelijk probleem wat we samen moeten oplossen. De gemeente probeert uit zijn kosten te komen en te kijken: hoe kunnen we mensen bewuster ervan maken hoe ze omgaan met hun materiaal? Zoals nu ook de SIRE-campagne zegt: repareer eens wat in plaats van het altijd weg te gooien. 00:09:51 Botte Jellema: Die stoel lijkt me op zich ook nog goed. 00:09:52 Lilian Charpentier: Die had je gemakkelijk opnieuw kunnen bekleden. Die mensen die hier dumpen begrijpen niet dat ze daarmee de kosten voor hun medeburgers alleen maar omhoog jagen. Wij moeten ervoor betalen als wij het weg gaan brengen en het moeten opruimen. 00:10:09 Botte Jellema: Arie doet dat niet gratis. 00:10:10 Lilian Charpentier: Arie doet het niet gratis. Dat is een onderhoudscontract wat we hebben. Zij doen het niet gratis. En terecht. Ik bedoel, ze komen nogal wat tegen. 00:10:18 Voice-over (Botte Jellema): Autobanden, verpakkingen van stofzuigers, tapijtrollen, meubels, oude wasmachines, een complete keuken, speelgoed. 00:10:25 Lilian Charpentier: Je kunt het zo gek niet verzinnen of we hebben het gehad. Tuinkabouters, groen afval sowieso. Onze container zit regelmatig vol met groen afval. Ook dat is heel vaak gratis bij milieuparken af te geven. Alleen mensen rijden liever naar de verzorgingsplaats en maken het andermans probleem dan dat ze naar hun eigen milieupark gaan. 00:10:53 Voice-over (Botte Jellema): Lilian doet met Rijkswaterstaat verschillende pogingen om vervuiling tegen te gaan. Zo is er voor het vuil dat in de uiterwaarden van de Maas achterblijft na hoogwater een ophaalregeling. 00:11:05 Lilian Charpentier: Die ophaalregeling is in het leven geroepen omdat er heel veel hoogwaters zijn. De Maas is een regenrivier en bijna elke voorjaar en winter treedt die uit z'n oevers. Dan komt er heel veel zwerfvuil uit de rivier en die blijft dan op de oevers. Daar hebben we die ophaalregeling voor. Ze kunnen bellen naar een nummer van Rijkswaterstaat: 0800-0341. Dan kunnen ze melden dat er ergens zwerfvuil ligt. 00:11:36 Voice-over (Botte Jellema): Dus bijvoorbeeld boeren verzamelen de troep die is aangespoeld en Rijkswaterstaat haalt het dan op. 00:11:42 Botte Jellema: Dit is trouwens interessant, want dat is over het algemeen waarschijnlijk vuil wat niet door Nederlanders in het water is terechtgekomen. 00:11:49 Lilian Charpentier: Dat wil ik ook niet direct zeggen. Ik wil onze zuiderburen niet overal de schuld van geven. Er is ook afval dat afkomstig is uit Nederland. De Maas komt bij Eijsden Nederland binnen en daar is heel veel materiaal dat uit Wallonië komt. Dat is ook niet raar, want daar komt de Maas op dat moment vandaan. Op een gegeven moment, na Maastricht en na Meers, zie je dat dat afneemt want dat is dan al op de oever terechtgekomen. Rond de Maasplassen in Roermond begint het weer toe te nemen. Dat neemt ook weer af naarmate dat je hoger komt, maar bijvoorbeeld na Belfeld richting Brabant zie je ook weer een stijging. Dat is dus recreatieafval uit Nederland. Dat is duidelijk te zien. 00:12:36 Botte Jellema: Dat is dus duidelijk Nederlands? 00:12:38 Lilian Charpentier: Ja, dus het is niet alleen afkomstig uit België. Er zijn ook mensen in Nederland die evenveel vervuilen als mensen in België, zal ik maar zeggen. 00:12:59 Botte Jellema: Ik denk dan: ben ik zo netjes opgevoed? Het zou niet eens in me opkomen. 00:13:04 Lilian Charpentier: Dat klopt. Jij bent zo netjes opgevoed. Ik ook. Het zou niet in mij opkomen om mijn afval in een rivier te dumpen of in een uiterwaarde. Ik ga netjes naar het milieupark ook al moet ik daar iets voor betalen. Dat is dan maar zo. 00:13:22 Botte Jellema: We betalen volgens mij een soort heffing op de nieuwe dingen die we kopen. Dat houdt in dat als je een nieuwe wasmachine koopt, je je oude mag inleveren bij de plek waar je hem hebt gekocht. Sterker nog, ze moeten hem meenemen als ze hem komen bezorgen. 00:13:37 Lilian Charpentier: Dat klopt. Ze nemen hem mee. Je hoeft hem niet bij ons op de verzorgingsplaats te zetten of in een uiterwaarde te dumpen. En een oude keuken. Sla het stuk. Leg het achterin de auto en ga ermee naar het milieupark. Je kunt het gratis wegbrengen, maar wat ik zeg: mensen gaan liever naar een afgelegen plek en dumpen het daar in de natuur of op een verzorgingsplaats dan dat ze simpel naar een milieupark in hun eigen gemeente rijden. 00:14:10 Botte Jellema: Nu ben jij daar dagelijks mee bezig. Dat is je werk bij Rijkswaterstaat. Ik chargeer het een beetje. 00:14:14 Lilian Charpentier: Ik ben er veel mee bezig. Het is niet mijn dagelijks werk, maar het is een onderdeel van mijn werk. 00:14:23 Botte Jellema: Maar van ons tweeën weet jij er het meeste van. Ik ben zo benieuwd wat jij om je heen ziet in je werk, waarvan je denkt: daar moeten we meer op inzetten. Kunnen we voorkomen dat die peukenfilters in ons milieu komen? Dat die plastic flesjes in onze Maas drijven? Dat dat voorkomen wordt? Wat is het belangrijkste wat er moet gebeuren? 00:14:45 Lilian Charpentier: De mensen bewust maken van wat ze doen en wat voor een gevolgen dat heeft. Niet iedereen is zich daar bewust van. Dat is denkelijk het beste wat we kunnen doen. Alleen dat is een traject. Dat duurt jaren. Dat duurt generaties. Dat krijg je niet zomaar erin gepompt. Mijn kind is nu dertien, die weet dat ze dat niet moet doen. Ik heb haar geleerd om geen flesjes bijvoorbeeld op straat te gooien. Sowieso niks op straat te gooien wat daar niet thuis hoort. Ze moet even wachten totdat ze een vuilnisemmer ziet of het mee naar huis nemen. Niet iedere ouder doet dat. Ook niet van mijn generatie. Dat duurt generaties lang voordat je dat erin hebt. 00:15:35 Botte Jellema: Laat je dan ook foto's zoals je die hier nu net maakt, van die stoel en van dit afval hier, van die peuken, laat je die aan haar zien? 00:15:42 Lilian Charpentier: Ja, maar dat weet ze ook van mij en m'n werk. Dat heeft ze heel vaak gezien. Ik heb zelfs al presentaties op scholen gegeven waar ik dit liet zien. Hele lelijke foto's van dieren die helemaal vol zaten met afval en dood zijn gegaan aan plastic eten en ook dumpingen zoals dit waar we hier naast staan. 00:16:07 Botte Jellema: Hoe reageren ze daar dan in zo'n klas? 00:16:10 Lilian Charpentier: Dan zijn ze gechoqueerd. Ze gaan ermee naar huis en een paar weken letten ze erop, maar dan vervaagt het weer, waarschijnlijk ook door hun ouders. Er zijn ouders die daar niet zo mee bezig zijn. Dat kan ik ze ook niet verplichten. Alleen ik hoop dat in de loop der tijd mensen zich realiseren dat hoe meer dat we in de natuur dumpen, hoe meer last we ervan krijgen. 00:16:41 Botte Jellema: Ik heb zin om je een beetje een complexe vraag te stellen, maar heeft jouw werk je mensbeeld ook nog veranderd? 00:16:52 Lilian Charpentier: Ik blijf altijd geloven in het goede in de mens, maar er zijn momenten dat ik denk: waarom? Waarom is iedereen zo individualistisch geworden dat die het maar het probleem van iemand anders maakt? Als ik bijvoorbeeld in de stad loop waar ik woon en ik raap iets op, dan zie je mensen heel raar kijken. Ik vind dat niet meer dan normaal. Ik zie iets liggen en dan raap ik het op en dan doe ik het in de dichtstbijzijnde afvalemmer. Dat is een ding waar ik soms wat moeite mee heb. Dat mensen niet meer hun omgeving zien en alleen maar met zichzelf bezig zijn. Van: dit is niet mijn afval, dus laat maar liggen. Het heeft dus mijn beeld een klein beetje veranderd, maar ik blijf altijd in het goede geloven. 00:17:45 Botte Jellema: Vind ik dapper van je. 00:17:46 Lilian Charpentier: Mensen kunnen veranderen en ook die mensen kunnen veranderen. Ook het individualisme kan veranderen. Daar geloof ik in. 00:18:01 Voice-over (Botte Jellema): Je hoorde een aflevering uit de podcastserie over het werk van Rijkswaterstaat. Deze keer hadden we een ontmoeting met Lilian Carpentier. Zij is medewerker Advisering Omgevingsmanagement in de regio Zuid bij Rijkswaterstaat. Bedankt voor het luisteren. 00:18:23 Voice-over (Botte Jellema): Als je deze aflevering leuk of interessant vond, deel hem dan met vrienden, familie en collega's of schrijf een recensie op iTunes, zodat anderen deze serie ook kunnen ontdekken. Alvast bedankt.