Mouwen opstropen na hoogwater
Karin Roumen, omgevingsmanager prestatiecontract Maas, is het gewend om ver voor de start van een project al haar zaakjes op orde te hebben. Tot het hoogwater van afgelopen zomer. Het water van de Maas, de Geul en de Roer steeg tot een ongekend hoog niveau. De maanden daarna werd er hard gewerkt aan het herstel.
‘Toen er in juli 2021 sprake was van hoogwater maakte ik mij in eerste instantie niet zoveel zorgen. De rivieren lopen wel vaker vol, maar dat het deze extreme mate aan zou nemen had ik ook niet verwacht.’ Roumen woont zelf in Maastricht en hield de waterstanden dan ook niet alleen professioneel maar ook privé goed in de gaten. ‘Tegelijkertijd kon ik tijdens het hoogwater zelf weinig doen, daarvoor hebben we een crisis- en calamiteitenorganisatie. Mijn werk begon pas achteraf.’
Aanpakken
Toen het water weer was gezakt, kreeg Roumen voor haar regio ruim 2.200 meldingen binnen. ‘Ik schrok niet eens heel erg van deze aantallen. Het grootste probleem waren de objecten die door het water werden meegenomen. We kennen allemaal de beelden van de drijvende caravan en zelfs de koe die kilometers verder aan wal geholpen werd. Zo lag er nog veel meer in het water. Deze dingen spoelen aan op plekken waar ze bij een nieuwe golf opnieuw worden meegenomen. Dat kan schade toebrengen aan onze bruggen, sluizen en kades. Deze objecten moesten dus zo snel mogelijk weg.’
Meteen na het hoogwater heeft Rijkswaterstaat een Hoogwater-nazorgteam samengesteld. ‘Zij hebben alle meldingen geregistreerd en de hoogste prioriteiten verdeeld onder lopende contracten. Het prestatiecontract Maas kreeg daar 267 urgente meldingen van. Deze moesten voor 1 november 2021 worden opgelost. Vanaf deze periode komt hoog water in Nederland geregeld voor. We moesten in staat zijn dit water goed en veilig te verwerken. Na deze datum werden bepaalde werkzaamheden onmogelijk, terwijl een aantal wel noodzakelijk waren juist om het extra water op te vangen.’
Verstoppingen
Een van de projecten waar Roumen aan heeft gewerkt zijn de Geulduikers onder het Julianakanaal. ‘Dit zijn 5 betonnen buizen die ervoor zorgen dat het water van de Kleine Geul onder het kanaal door kan. De roosters die het grove drijfafval moeten afvangen zijn door de kracht van het hoogwater weggeslagen. Daardoor zijn 2 doorgangen verstopt geraakt en de andere 3 voor een groot deel. Deze moesten worden vrijgemaakt om goede doorstroming tijdens het hoogwaterseizoen te garanderen.’
Samenwerken
Roumen zelf is daarbij vooral bezig met de verschillende stakeholders. ‘Binnen mijn werk ben ik het aanspreekpunt voor alle verschillende betrokken partijen. Denk aan omwonenden, gemeentes, waterschappen maar ook aannemers. Die laatste spelen de grootste rol bij de werkzaamheden na het hoogwater. Zij kregen er ineens een enorme lading werk bij en hebben echt alles uit de kast getrokken. Zo zijn er samenwerkingen aangegaan met onder andere de reclassering om extra handen in te kunnen zetten bij het opruimen van het afval.’ Toch lopen aannemers nog steeds tegen problemen aan. ‘Het is een moeilijke tijd, de economie draait op volle toeren, grondstoffen zijn moeilijk te krijgen en vaak hebben we te maken met een levertijd ‘
Inspelen op veranderingen
De flexibiliteit is opvallend na een ramp als deze. ‘Vooral de eerste weken zijn er heel veel vrijwilligers opgestaan. Bedrijven, ook buiten Limburg, boden hun diensten aan en het hele land leefde mee. Nu is het zaak om te bekijken hoe we hier in de toekomst nog beter op voorbereid kunnen zijn.’ Want dat er vaker hoogwater komt is te verwachten. ‘Hoogwater in de Maas zoals deze zomer, komt in principe eens in de 1250 jaar voor. Toch moeten we met klimaatverandering ervanuit gaan we vaker met extreme waterstanden te maken krijgen.’
‘Over het algemeen hebben we het bij de Maas allemaal goed op orde. Ondanks de vele schademeldingen zijn er maar weinig echte problemen aan onze watersystemen ontstaan. De grootste prioriteiten konden snel worden opgelost, de rest van de beschadigingen kunnen we meenemen in het reguliere onderhoud. Toch heeft deze extreme situatie onze ogen geopend.'
Klaar voor de toekomst
In de toekomst nog beter beschermd zijn, daar draait het dus om. Werken aan hoogwater is nooit af. We hebben gezien dat het programma Maaswerken zijn vruchten heeft afgeworpen. Intussen wordt in het Deltaprogramma vooruitgekeken en wordt het hoogwater van afgelopen zomer geëvalueerd door de diverse overheden. Roumen: ‘Deze zomer was een ongekende stresstest voor onze systemen en daar is de Maas met een voldoende uitgekomen. Maar er zijn altijd leermomenten voor een volgende keer.’