Toename zwerfafval Waddenzee
Na een daling in 2020 is er dit jaar bij het jaarlijkse onderzoek naar zwerfaval in de Waddenzee meer zwerfafval gevonden. Het gaat vooral om plastic, keramiek en paraffine. Er is nog geen goede verklaring voor de stijging.
Sinds 2018 laten we samen met de Waddenunit (ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) onderzoek uitvoeren naar zwerfafval in de Waddenzee. De Waddenunit en bureau Waardenburg monitoren daarvoor 3 wadplaten: Steenplaat, Griend en Zuiderduintjes. Die liggen van west naar oost verspreid over de Waddenzee. Het onderzoek moet duidelijk maken of er een meerjarige trend is en welke maatregelen genomen kunnen worden.
Plastic afval
Op Griend is de toename van het zwerfafval afgelopen jaar het grootst. Het aantal gevonden items steeg er van 401 in 2020 naar 737 in 2021. Een stijging van ruim 80 procent. Net als in vorige jaren gaat het voornamelijk om plastic afval. Dit zijn onder meer verpakkingsmaterialen zoals snoep- en chipsverpakkingen en visserij-afval zoals pluis (nylondraadjes), touwen en netten. Daarnaast spoelde er het nodige keramiek aan. Ook zijn er heliumballonnen gevonden, die gebruikt worden bij feestjes en blijkbaar wegwaaien.
Vaarroutes
Veel van het gevonden plastic afval op Griend is visserij en scheepvaart gerelateerd. Een verklaring is de nabijheid van vaarroutes naar zee en de haven van Harlingen die door vissers en de recreatievaart gebruikt wordt.
Floris van Bentum, opdrachtgever voor de monitoring bij Rijkswaterstaat, heeft een vermoeden waar de toename vandaan komt: ‘vorig jaar hadden we te maken met corona en was er meer recreatie in eigen land en dus ook op de Wadden. Het zou kunnen dat er daardoor meer plastic zwerfafval is gevonden’.
Paraffine
Steenplaat en Zuiderduintjes vormen geen uitzondering op de stijging. Op Steenplaat nam de hoeveelheid plasticafval toe en op Zuiderduintjes werd 4 keer zoveel zwerfafval gevonden als een jaar eerder. En dat is zelfs meer dan na de ramp met MSC Zoe in 2019.
Dit komt voornamelijk door de grote hoeveelheid kleine stukken paraffine die vorig jaar in de vloedlijn lagen. Paraffine wordt blijkbaar nog geloosd door schepen als zij hun ruimen schoonspoelen. Paraffine is een bijproduct van de olieraffinage. Het wordt gebruikt in onder meer cosmetica en om kaarsen van te maken.
MSC Zoe
Nog altijd ligt een deel van de containers die de MSC Zoe verloor in 2019 op de bodem van de Noordzee. Een deel van de inhoud kan nog aanspoelen op de zandplaten. Op Griend is in 2021 een aantal MSC-gerelateerde items gevonden, maar aanzienlijk minder dan in de jaren ervoor.
Maatregelen
Het zeer diverse zwerfafval en het ontbreken van specifieke oorzaken voor de toename, maken het lastig om maatregelen te nemen om het terug te dringen. Toch zijn er ook positieve ontwikkelingen: zo wordt er onderzoek gedaan naar biologisch afbreekbaar vispluis en is het afgeven van restanten paraffine in de haven in ontwikkeling.
Het zwerfafvalonderzoek wordt komende jaren voortgezet om na te gaan of er een meerjarige trend te ontdekken valt. De resultaten over het jaar 2021 zijn uitgewerkt in onderzoeksrapport Zwerfafval Monitoring Waddenzee 2021.