Nieuwsbericht

Een jaar na het hoogwater in Limburg

Gepubliceerd op: 11 juli 2022, 11.07 uur - Laatste update: 23 augustus 2023, 15.52 uur

De hoogwatergolf die in juli 2021 grote delen van Limburg onder water zette, was een crisis van ongekende omvang. Samen met onder meer de veiligheidsregio’s en waterschappen werkten we in deze periode met man en macht om de schade te beperken en slachtoffers te voorkomen.

Dit was de ultieme test voor de Maaswerken en onze vernieuwde crisisorganisatie. 

Het blijft ongelooflijk heftig hoe Limburg en delen van Brabant en Gelderland in korte tijd werden geconfronteerd met enorme wateroverlast. Een historische hoogwatercrisis waarbij we ontzettend veel werk hebben verzet.

Wat doet Rijkswaterstaat bij hoogwater?

VOICE-OVER: Door lange en heftige regenval ontstond in het zuiden van Nederland extreem hoogwater. Het hoogwater leidde in Limburg op sommige plekken tot overstromingen. In het Watermanagementcentrum Nederland werden waterstanden in de gaten gehouden. Er werden potentiële risico's in kaart gebracht. Deze werden met de veiligheidsregio's gedeeld. Verschillende plekken werden uit voorzorg ontruimd door de hulpdiensten. Vanuit het hele land schoten mensen te hulp. Rijkswaterstaat opende zeven stuwen om het water in de Maas zo geleidelijk mogelijk af te voeren. De afgelopen jaren is er veel gedaan om extreem hoogwater en overstromingen te voorkomen. Zo hebben rivieren door heel Nederland meer ruimte gekregen waardoor water meer uitwijkmogelijkheden heeft. Daarnaast zijn dijken verstevigd en verhoogd ook door de Waterschappen. Ondanks deze maatregelen kunnen vervelende gevolgen van hoogwater niet altijd voorkomen worden. We blijven werken aan de hoogwaterveiligheid. Nu het water zakt, komt er een hoop troep naar boven. De komende tijd ruimen we deze troep op. De opruimwerkzaamheden zijn in volle gang. (Een kraanschip haalt troep uit het water.) RUSTIGE PIANOMUZIEK (Beeldtekst: meer informatie? Kijk op Rijkswaterstaat.nl Een productie van Rijkswaterstaat. Copyright 2021.)

Herstelwerkzaamheden

Het water stond extreem hoog en er dreven grote objecten door de Maas. Dit heeft veel schade veroorzaakt. We haalden, zodra het kon, miljoenen kilo's zwerfafval en hout uit de Maas.

We hebben ons hele beheersgebied samen met de onderhoudsaannemers geïnspecteerd om de plekken op te sporen waar herstel- of opruimacties nodig waren. Er zijn tijdens en na de hoogwatergolf bijna 3000 meldingen vastgelegd van schade aan onze objecten en afval.

Schade

Als eerste zijn de schades (ruim 700 meldingen) hersteld die invloed hadden op de hoogwaterveiligheid. Ook is geprobeerd de vaarweg weer beschikbaar te maken. De schade bestond onder meer uit weggeslagen oevers (erosie) en meters diepe stroomkuilen in de bodem van de Grensmaas.

Er lag extra zand op plekken waar dit niet gewenst is. Er was schade aan borden, markeringen, bruggen, sluizen en stuwen. Bij de start van het hoogwaterseizoen (1 november 2021) waren alle meldingen die gaan over veiligheid en beschikbaarheid van de vaarweg afgerond en was de hoogwaterveiligheid weer op het oude niveau

Mouwen opstropen na hoogwater

Karin Roumen, omgevingsmanager prestatiecontract Maas: ‘Over het algemeen hebben we het bij de Maas allemaal goed op orde. Ondanks de vele schademeldingen zijn er maar weinig echte problemen aan onze watersystemen ontstaan. De grootste prioriteiten werden snel opgelost. De rest van de beschadigingen kunnen we meenemen in het standaard onderhoud. Toch heeft deze extreme situatie onze ogen geopend.'

Lees het hele interview: Mouwen opstropen na hoogwater.

Waterbeheer

Regen in het stroomgebied van de Maas in Frankrijk en België kan zorgen voor hoogwater in de Maas in Nederland. We hebben de afgelopen jaren de rivier, waar dat mogelijk is, daarom extra ruimte gegeven.

Hoogwater in de Maas

VOICE-OVER: Bescherming tegen hoogwater is voor Nederland van groot belang. Om ons land ook bij hoogwater veilig, bereikbaar en leefbaar te houden neemt Rijkswaterstaat al jarenlang verschillende maatregelen. Bijvoorbeeld langs de rivieren, zoals de Maas. Veel regen in Frankrijk en België kan in korte tijd zorgen voor hoogwater in de Maas. (Een animatie.) Rijkswaterstaat werkt op veel plekken aan de Maas. Het idee is dat we de Maas de ruimte geven waar het mogelijk is. Bijvoorbeeld door het verdiepen van de rivier tussen Grave en Ravenstein. Het verbreden en verlagen van uiterwaarden bij de Grensmaas. En het aanleggen van retentiebekkens bij Horn en Heel. In deze opvangbekkens kunnen we het water tijdelijk vasthouden. Ook komen er hoogwatergeulen in de Zandmaas. (Een graafmachine is aan het werk in Baarlo.) Als er geen ruimte is, zorgen de waterschappen ervoor dat de dijken versterkt of verhoogd worden, zoals bij Baarlo. Een andere maatregel is het openzetten van stuwen. De Maas is namelijk over een flink stuk een gestuwde rivier. Zo kan het water ongehinderd wegstromen. Zonder al deze maatregelen zouden bij hoogwater veel bewoners te maken krijgen met overstromingen. Onder de noemer Maaswerken heeft Rijkswaterstaat al flink wat maatregelen genomen en projecten afgerond. Andere zijn nog in uitvoering zoals de uiterwaardverbreding in de Grensmaas of een aantal hoogwatergeulen bij de Zandmaas. Het werk aan de Maas is sowieso nooit af. De reden daarvoor? Nou, bijvoorbeeld: klimaatveranderingen en nieuwe inzichten. Samen met andere overheden en partijen zorgt Rijkswaterstaat dat we ook in de toekomst bestand zijn tegen hevige neerslag maar ook tegen perioden van droogte, en voor voldoende zoetwater. Zodat Nederland ook in de toekomst veilig, bereikbaar en leefbaar blijft. (Het Nederlandse wapenschild met daarnaast: Rijkswaterstaat. Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Het beeld wordt geel met wit. Beeldtekst: Meer informatie? Kijk op www.rws.nl/hoogwater. Een productie van Rijkswaterstaat. Copyright 2019.)

Verbeterpunten

Waar we kunnen treffen we maatregelen om overstromingen te voorkomen. Elke crisis kent verbeterpunten. Door het evaluatierapport door het NIPV kunnen we ook van deze crisis leren. Zo moet er meer aandacht komen voor de rollen en taken in de crisisorganisatie. Zowel binnen onze organisatie als in de samenwerking met partners.

Op basis van speciale technieken en watermodellen komen we tot waterberichtgeving, de afvoerverwachtingen van de Maas. Deze waterberichtgeving blijkt niet altijd duidelijk genoeg voor onze samenwerkingspartners. Daar zijn we inmiddels samen mee aan de slag.

Nieuwe inzichten

Het werken aan de Maas is nooit af. Onder andere door de klimaatveranderingen en nieuwe inzichten. Samen met andere overheden en partijen zorgen we dat we in de toekomst beter kunnen omgaan met hevige neerslag. Maar ook met perioden van droogte. En zorgen we voor voldoende zoetwater. Zo houden we ons land veilig, bereikbaar en leefbaar.