Geschiedenis NAP

In Nederland houden we ons al eeuwen bezig met dezelfde vraag: hoe beschermen we ons land tegen het water? We bouwen dijken, sluizen en waterkeringen, maar hoe weten we eigenlijk hoe hoog deze moeten zijn? Om in Nederland hoogtes te bepalen, gebruiken we het Normaal Amsterdams Peil. 

Hierdoor kunnen we de hoogte van het water en het land nauwkeurig bijhouden en controleren of dijken en duinen nog wel hoog genoeg zijn. Zonder het NAP had Nederland er tegenwoordig héél anders uit gezien.

200 jaar watermanagement

Van Amsterdam naar de rest van Nederland

Hoewel er al vanaf de Middeleeuwen waterhoogtes worden gemeten in Nederland, was er van landelijke standaardisatie nooit sprake. Dit veranderde toen koning Willem I op 18 februari 1818 het Amsterdams Peil invoerde (later Normaal Amsterdams Peil). Het was een grote innovatie; nationaal watermanagement werd voor het eerst mogelijk.

Vanaf het jaar 1850 werden er nieuwe grootschalige infrastructuurprojecten gestart, waarbij het NAP in heel Nederland toegepast werd.

Het originele nulpunt van het NAP ligt midden op de Dam in Amsterdam. Het zit verstopt onder een steen met NP XXX er op, vlak voor het paleis

Peilmerken

Het NAP is zichtbaar door peilmerken, meetmerken in de vorm van metaalbouten die geplaatst zijn op objecten als gebouwen, bruggen en viaducten. De plaats en hoogte van deze peilmerken zijn ten opzichte van het NAP vastgelegd. Aan het einde van de 19e eeuw bestonden er al bijna 4.000 peilmerken in Nederland.

Tegenwoordig bepaalt Rijkswaterstaat de hoogte in ons land ten opzichte van het NAP met behulp van meer dan 35.000 van deze peilmerken en 400 ondergronds. Vrijwel overal in Nederland is binnen een straal van 1 km een peilmerk van het NAP te vinden. 

Rijkswaterstaat voert sinds 1875 iedere 25 tot 40 jaar nauwkeurigheidswaterpassingen uit, om de beweging die in de peilmerken zit, vast te leggen.

Het NAP als Europees referentiekader

De invoering van het NAP is het grote succesverhaal op het gebied van (inter)nationaal waterbeheer. Waar het NAP in eerste instantie bedoeld was om hoogtemetingen in Nederland met elkaar te vergelijken, bleek dat de potentie van het NAP verder reikte dan onze landsgrenzen. Andere Europese landen zagen hoe goed het NAP functioneerde.

In 1876 nam Pruisen (Duitsland) als eerste het succespeil over. In 1955 stelde een aantal landen een Europees hoogtenetwerk in, dat gebaseerd is op het NAP. In 2008 verklaarde de Europese Commissie dit European Vertical Reference Frame, dat nog steeds gebaseerd is op het NAP, als referentiekader voor heel Europa. 

Qua belang is het NAP vergelijkbaar met andere historische mijlpalen, zoals het ontstaan van de meter in Parijs en de nulmeridiaan in Greenwich.

Het hoogste punt van het Europese deel van Nederland is 322,4 m boven NAP; het laagste 6,78 m onder NAP

De rol van Rijkswaterstaat

Rijkswaterstaat beschermt, samen met andere waterbeheerders zoals waterschappen, provincies en gemeentes, ons land tegen overstromingen. We onderhouden dijken, dammen, stuwen en waterkeringen en controleren regelmatig of ze nog wel hoog genoeg zijn ten opzichte van het NAP. 

Ook geven we waterstandverwachtingen af en nemen we waar nodig maatregelen om het waterpeil te beïnvloeden. In extreme situaties kan Rijkswaterstaat beslissen de stormvloedkeringen te sluiten. Bij al deze activiteiten is het NAP onmisbaar.

Meer informatie over NAP

Wist u dat we dankzij het NAP weten dat het westen van ons land zakt en het oosten juist stijgt? Het NAP is onmisbaar voor de bescherming tegen overstromingen, maar waar gebruiken we het NAP eigenlijk nog meer voor? En hoe werkt dat nou, hoogtes meten? Bekijk voor meer informatie de pagina Normaal Amsterdams Peil.