Stormvloedkeringen

(Wolken drijven in hoog tempo langs een witte constructie. De constructie bestaat uit metershoge witte buizen. Langs de constructie loopt Koen Wenker:) EEN SPANNEND GELUID GEVOLGD DOOR MYSTIEKE MUZIEK KOEN WENKER: Hij is heel groot. Hij is heel wit. 22 meter hoog. Het is gewoon een flink huis met vier verdiepingen boven op elkaar, dat in één keer gaat bewegen en honderden meters lang is, honderden meters breed is. Heel veel staal, grote vakwerkarmen. Het zijn eigenlijk twee halve manen die kunnen drijven en op die manier die Nieuwe Waterweg afsluiten. (De Maeslantkering vanuit de lucht. Rik Bouwman loopt bij de Hartelkering:) RIK BOUWMAN: Het is een auto die twintig jaar oud is, alleen, hij heeft maar twintig kilometer gereden. Dus hij rijdt maar één kilometer per jaar. Je hebt hem nodig op het moment dat het echt noodzakelijk is en dan wil je hem gewoon helemaal klaar, net vanaf de plank, nieuw hebben. Dat is hij gewoon doordat je goed onderhoud pleegt en je hebt ook fabrieksgarantie tot in lengte van dagen. (Mensen met veiligheidsjassen aan beklimmen de trap van een van de vier heftorens van de Hollandsche IJsselkering. Peter Groenenboom:) RAADSELACHTIGE MUZIEK PETER GROENENBOOM: Het is allemaal zwaar uitgevoerd, want het is een gewichtig iets. De overspanning is tachtig meter. Dan heb ik daar altijd wel respect voor dat dat allemaal in beweging kan komen en dat dat allemaal onderhouden wordt. (In Ramspol ligt een balgstuw in het water. Gwen Kleijn van Willigen:) MYSTERIEUZE MUZIEK GWEN KLEIJN VAN WILLIGEN: Toen deze balgstuw ontwikkeld werd, was het verzoek dat er een kering moest komen die niet heel zichtbaar in het landschap was. (Auto's rijden over de brug langs de opblaasbare dam.) DE MYSTERIEUZE MUZIEK SPEELT VERDER Terwijl als die kering z'n werk gaat doen, dan komen daar drie fietsbanden uit het water omhoog. Dat klinkt een beetje oneerbiedig, maar het is een grote tubeless fietsband, alleen zit die niet op een metalen wiel, maar hij ligt in een betonnen bak. (De laagstaande zon schijnt op het water.) PIET MALJAARS: Als je op de kering gewoon een mooie plek wilt bekijken, dan moet je boven op een pijler gaan staan, midden op de Roompot, met windkracht 6, hoogwater. Dat is een plek, die maakt indruk. (Piet kijkt uit over het water.) Er zijn mensen, die worden daar wat ongedurig van, een soort zeeziekte of zo zeker, ik weet het niet precies. Ik niet. Nee. Ik kan er rustig van blijven staan. Ik kan er ook nog van slapen 's nachts. (Een auto rijdt over een dam.) NIELS KUIKEN: Als je als automobilist over de dam rijdt, dan zie je het prachtige uitzicht over de Noordzee, over het Haringvliet en je hebt eigenlijk niet in de gaten wat er zich allemaal onder het wegdek afspeelt. De lengtes en de omvang van wat je allemaal ziet, met alle machinekamers, en de geur van olie die je tegemoetkomt, en de gigantische cilinders om de schuiven te kunnen bewegen. Vanuit de machinekamers kan je vervolgens de trappen af richting de pijlerkop. Dan kom je uiteindelijk aan de buitenkant en je staat naast zo'n schuif, dan pas heb je helemaal het idee hoe nietig je als mens bent ten opzichte van zo'n gigantisch object. (In grote letters verschijnt de titel van de film: Op de schouders van reuzen. De Nederlandse stormvloedkeringen. Op een zwarte achtergrond staat in witte letters: Een film van Alex Pitstra. Rik Bouwman:) MEESLEPENDE MUZIEK DIE AANZWELT EN DAN WEGEBT RIK BOUWMAN: Je leeft in een delta. Je leeft drie meter onder NAP, zeven meter sommige gebieden. Binnen een kilometer heb je water, maakt niet uit waar je in Nederland bent. Op het moment dat een dijk doorbreekt, dan komt er ineens weer media-aandacht en dan denken heel veel mensen weer: oh ja, wacht eens, we wonen onder water. (Een meisje rijdt paard. Ernaast fietst Gwen Kleijn van Willigen.) GWEN KLEIJN VAN WILLIGEN: Ik woon in het stroomgebied van de Reest. Dat is echt een superschattig kabbelend beekje. Met heftige regenval zie je het water omhoogkomen, zie je hem uit z'n oevers gaan, maar zie ik het ook thuis. Er lopen bij mij paarden achter en die hebben opeens natte voeten. Gevoelsmatig is die waterveiligheid helemaal geen issue, mijn huis is toch veilig, hier is nooit wat gebeurd. Maar als ik heel eerlijk naar mijn huis kijk, mijn huis staat op een kleine terp, waarom is dat? KOEN WENKER: Je hoort weleens van die beladen termen van: soms hebben we gewoon weer een stormvloed nodig en wat overstromingen, en dan komt het wel weer op gang met de awareness. Ik ben niet van mening dat het een goed idee is om dan maar Nederland vol te laten lopen, maar het is wel heel erg vanzelfsprekend geworden, ja. SIMON VOORBERG: Je zit ook weleens te bedenken van: in hoeverre komt hier nou het water als de dijk doorbreekt? Daar heb je ook mooie apps tegenwoordig van. Het is goed om je voor te stellen dat bij een normaal huis met drie verdiepingen, dan de eerste twee verdiepingen compleet onder water staan. NIELS KUIKEN: Ik heb tien jaar in Dordrecht gewoond, buitendijks, en ik kreeg jaarlijks van de gemeente een briefje waar ik indien nodig bij hoogwater de zandzakken kon gaan halen. Zeker als je op de eilanden komt van Voorne-Putten of Goeree-Overflakkee, dan voelt men toch wel het nut en de noodzaak, en die vragen zich ook altijd af: functioneren de Haringvlietsluizen nog goed? PIET MALJAARS: Mijn familie komt geheel uit Walcheren. Zowel van mijn kant als van mijn vrouws kant zijn we zeer Zeeuws. Als je het over hoogwater hebt, dan zegt mijn schoonmoeder dat het allemaal verschrikkelijk was. En ze vindt het nog steeds heftig. Maar als ik dat dan tegen mijn kinders vertel: jongens, het waait hard en hoogwater. Dan denken ze: we hebben duinen, dijken en een Oosterscheldekering, waar maak ik me druk om? (Zwart-witbeelden van een overstroming.) PETER GROENENBOOM: In 1953 is er een grote watersnoodramp geweest. In grote delen van Zeeland, Zuid-Holland en andere plaatsen zijn de dijken doorgebroken. Daar is toen een groot aantal mensen bij omgekomen. De regering heeft toen besloten om het Deltaplan uit te gaan voeren. Omdat in het achterland van de Hollandsche IJssel het diepste punt van Nederland ook lag, hebben ze besloten om de Hollandsche IJsselkering te plaatsen, zodat het achterland daar beschermd werd zonder dat ze dan de dijken hoefden te verhogen. Deze kering was de eerste van de Deltawerken die gerealiseerd is. In 1958 is die opengesteld. Toen nog met één schuif. Jaren later is een tweede schuif erin gehangen. Die schuiven kunnen we laten zakken tot op de bodem, dan houden ze de waterstroom tegen. (Peter staat bij de kering. Hij draagt een veiligheidsjas van Rijkswaterstaat.) Als je de kering niet op tijd zou sluiten, kan er een groot gedeelte van Nederland onderstromen en dan praat je toch ook over het diepste gedeelte van Nederland, waar een hele grote intensiteit aan mensen woont. Het hele gebied tussen Rotterdam en Den Haag kan dan onder water komen te staan. (Mensen staan in een heftoren van de Hollandsche IJsselkering. Een gele punt duidt de kering aan op een luchtfoto van Nederland. Daarna duidt de punt, ook in de provincie Zuid-Holland, de Haringvlietsluizen aan. Niels Kuiken:) STUWENDE MUZIEK NIELS KUIKEN: Als je de Haringvlietsluizen vanuit de lucht zou bekijken, dan is het gewoon een schoenendoos, dan zitten er zeventien openingen in, maar goed, het is wel een schoenendoos van een kilometer lang. De Haringvlietsluizen zijn gebouwd in de periode 1958-1970. Waar ze mee begonnen zijn, is het aanleggen van een dijkring in het Haringvliet, die is leeggepompt, dus je hebt eigenlijk een eiland gecreëerd, en vervolgens zijn ze twee jaar bezig geweest om ruim 22.000 heipalen te heien. Waarna ze zijn gestart met het bouwen van de hele constructie erbovenop, de betonnen constructie, en het plaatsen van de 34 stalen schuiven. POLYGOONSTEM: De ringdam rond de put werd vervolgens weggegraven, waarna met behulp van een kabelbaan de nog opengebleven geul tussen de sluizen en de kust van Voorne met zware betonblokken werd gedicht. (Een betonblok valt in het water. Mensen zwaaien naar koningin Juliana in een bus.) RUSTIGE MUZIEK NIELS KUIKEN: De Haringvlietsluizen zijn officieel geopend door koningin Juliana op 15 november 1971. En het mooie is dat op 14 november 2016 de Haringvlietsluizen benoemd zijn tot rijksmonument. De Haringvlietsluizen worden ook wel de Kraan van Europa genoemd omdat zeventig procent van het rivierwater dat Nederland binnenkomt via de Maas en de Rijn, wordt via het Haringvliet afgevoerd. Meestal als we gaan spuien, staat er één schuif open, maar na een winterperiode, dan kan het zijn dat alle schuiven openstaan en dan gaat er 25 miljoen liter water de deur uit, per seconde. Ja, want hij zit op elf zoveel en nu is hij weer hier aan het afglijden. Hoe kan dat? -Dat is met de wind geweest. NIELS KUIKEN: Dat is het grote verschil met alle andere stormvloedkeringen, die alleen bewegen bij hoog zeewater, als ze het achterland moeten beschermen. En als je het dan zo bekijkt, dan zijn de andere stormvloedkeringen eigenlijk gewoon slapende reuzen. (Op de luchtfoto van Nederland duidt de gele punt de Oosterscheldekering in de provincie Zeeland aan. Oude beelden van een kiepauto die door een laagje zeewater rijdt. Piet Maljaars:) INGETOGEN MUZIEK PIET MALJAARS: Mijn vader was vrachtwagenchauffeur op een kiepauto en die heeft, ik denk wel, zes, acht jaar hier op Neeltje Jans rondgereden. Destijds deed hij z'n werk ook graag filmen. Hij filmde dat met een Super8-camera. En als je dan op de bouw van de Oosterscheldekering komt, dan zie je toch wel even iets anders. Ze hebben bouwputten gemaakt, drooggepompt en in die bouwputten hebben ze de pijlers gebouwd. En nadat de pijlers gereed waren, hebben ze die bouwput vol water laten lopen, zodat ze met speciale schepen de pijlers eruit konden varen en op hun plek konden zetten. (Een animatie van het plaatsen van de pijlers.) En daarna hebben ze wat prefab-delen, die op andere plekken gemaakt zijn, over water aangevoerd. (Piet stapt een archief binnen.) Ik denk wel dat degenen die destijds bedacht hebben van: wij gaan daar een beweegbare stormvloedkering bouwen, die hadden in ieder geval moed, dat sowieso, ze hadden ook lef. Als je een kering gaat ontwerpen waar zo een verschrikkelijke hoeveelheid repeterend karakter in zit en je maakt één fout, dan heb je een niet-werkende kering. En als je dan naar een dieper niveau kijkt, dan heb ik er nog met zeer grote regelmaat enorm respect voor als ik zie hoe bepaalde dingen destijds vanaf een tekentafel ontworpen zijn. Bijvoorbeeld het punt waar de hydraulische cilinder aan de schuif zit, daar hebben ze destijds een afdichting voor ontworpen dat daar absoluut geen zeewater in het lager mocht komen. Dat is veertig jaar oud en dat functioneert nog probleemloos. (Op de luchtfoto van Nederland duidt de gele punt de Maeslantkering in de provincie Zuid-Holland aan. De zon staat fel aan de blauwe hemel en schijnt op de Nieuwe Waterweg en de Maeslantkering, die openstaat.) TRAGE MYSTIEKE MUZIEK (Mensen wandelen over het terrein bij het Keringhuis. Op een heuvel staat een fanfare klaar. Koen Wenker:) GEROEZEMOES KOEN WENKER: Er zijn heel veel dammen gebouwd om de kustlijn korter te maken. Aan het einde zaten we nog een beetje met de Nieuwe Waterweg. De haven van Rotterdam zou je niet zomaar even af kunnen sluiten, dus toen is besloten daar een beweegbare stormvloedkering te maken die eigenlijk de scheepvaart niet hindert, behalve als die gaat sluiten. Dus vandaar de Maeslantkering. (Kinderen vermaken zich op een waterspeelplaats. Een jongetje pompt water in een emmer.) ZACHTE RAADSELACHTIGE MUZIEK Hoe ze die kering hebben gebouwd, ik heb daar echt respect voor. Ik vind het echt heel cool hoe ze bepaalde zaken opgetuigd hebben qua veiligheid, qua redundantie, hoe ze dat er allemaal in gestoken hebben. Maar we hebben wel voortschrijdend inzicht en we zouden waarschijnlijk zaken wel anders aanpakken. Het is een prototype, het is de eerste 'one-of-a-kind'. (Op de luchtfoto van Nederland duidt de gele punt de Hartelkering in de provincie Zuid-Holland aan. Vogels komen aanvliegen bij een kanaal en landen op het water. Rik Bouwman:) RUSTIGE MYSTIEKE MUZIEK RIK BOUWMAN: Waarom is er een Hartelkering nodig? Omdat je hier door het Hartelkanaal een open verbinding naar zee toe hebt voor het transport vanaf de Eerste en Tweede Maasvlakte, want anders zouden die schepen om moeten varen over de Nieuwe Waterweg. Dus eigenlijk, de Maeslantkering doet de voordeur op slot, dus die sluit die af voor Rotterdam, en de Hartelkering doet als het ware de zijdeur dichtzetten, zodat het niet via de zijdeurkant alsnog voor Dordrecht en Rotterdam een bedreiging wordt. (De zon glinstert op het water.) Het sluitregime is voor de Maeslantkering en de Hartelkering hetzelfde omdat ze aan elkaar gekoppeld zijn. Ergens in '87 of zoiets is ooit het besluit genomen van: joh, we laten niet de mens op de knop duwen om te sluiten, we leggen dat gewoon in een computer vast en die computer kijkt 24 uur vooruit. De voorspellingen van het KNMI, hoe de wind waait en dat soort zaken krijgt hij binnen. Daarbij gaat hij rekenen: wat wordt de verwachte waterstand voor Rotterdam of Dordrecht? Voor Rotterdam een verwachte waterstand van 3 meter of hoger gaan we dicht of voor Dordrecht 2,90 meter. (Op de luchtfoto van Nederland duidt de gele punt de Ramspolkering in de provincie Overijssel aan. De stormvloedkering vanuit de lucht. De drie balgen zijn opgeblazen en vormen een barrière in het water. Gwen Kleijn van Willigen:) ONHEILSPELLENDE MUZIEK GWEN KLEIJN VAN WILLIGEN: In 1916 is er een grote overstroming geweest rond het IJsselmeer. Naar aanleiding daarvan is het plan van Lely gekomen om de Afsluitdijk te bouwen. En dit is het sluitstuk. Want als die stormvloeden daar nog steeds grip hebben op dat grote waterlichaam, dat het IJsselmeer is, blaast het allemaal die kleine randmeren op en daar moet je er een rem op kunnen zetten. De keuze is dan al snel, in plaats van honderden kilometers dijk te verzwaren, te verhogen, om er een stormvloedkering in zo'n situatie voor te leggen. (Thuis praat Gwen tegen een jongen:) GWEN KLEIJN VAN WILLIGEN: Toen ze de Afsluitdijk bouwden, dachten ze dat het ook een hele mooie kans was om meer land te creëren voor meer landbouw onder andere en meer huizen voor mensen. Toen hebben ze de Noordoostpolder gemaakt, Flevoland hebben ze gemaakt, dat zijn twee hele grote polders aan elkaar vast. GWEN KLEIJN VAN WILLIGEN: Ik heb toegang tot uitgebreide systemen, ik kan ze met elkaar vergelijken. Wat is de windrichting? Wat is dat water aan het doen? Als het spannend is, merk je dat er meer collega's 's nachts wakker worden en denken: ik moet 't water checken. Want dan zie je 'n appje binnenkomen: joh, Gwen, heb je gezien, het water staat nu op 22 centimeter, wordt spannend. Als de wind uit de juiste hoek waait, dan komt het hele IJsselmeer naar het zuidoosten toe kachelen en dan komt het voor de drempel van onze kering uit. Bij vijftig centimeter boven NAP én stroming landinwaarts, dan starten de blowers en dan komt de kering in beweging, dan gaat hij sluiten. (Op de dijk naast de balgstuw bevindt zich het bedieningsgebouw. Binnen staat Gwen bij een keukenblok met collega's te praten.) RUSTIGE MUZIEK Binnen Rijkswaterstaat hebben wij een projectenorganisatie, die noemen we PPO. Die projectenorganisatie zorgt dat alles wat wij door externe mensen willen laten doen aan een object, maar ook aan een stormvloedkering, al het onderhoud waarvan we zeggen, dat doen we niet zelf, maar dat besteden we uit, dat dat op een goede manier in de markt gezet wordt. SIMON VOORBERG: We noemen onszelf ook wel gekscherend de Timmerclub. De meerdere heeft een behoefte, die wil iets uitgevoerd hebben, en wij zorgen dat we de voorbereiding daarvan doen, dat gaan uitvragen, zorgen dat er een aannemer gecontracteerd wordt, de werkzaamheden uitgevoerd worden, de afronding en dan weer terugleveren aan de beheerder, wat hij origineel heeft gevraagd. PETER GROENENBOOM: Ik heb diep respect voor wat die objectinspecteurs en PPO en de aannemer in een zomerperiode voor hun kiezen krijgen als al dat onderhoud in zes maanden wordt gepropt. Die hebben echt een hell of a job om de boel voor elkaar te krijgen binnen dat tijdpad. SIMON VOORBERG: Vorig jaar hebben we nog groot onderhoud gehad op de Hartelkering. Dat was het opnieuw conserveren van de schuiven. Dus dat je na twintig jaar voor het eerst een kering ontmantelt en nog maar vier pijlers overhoudt die alleen maar uit beton bestaan, en dat alle stalen onderdelen gewoon weg zijn. Er werden ook vragen vanuit de gemeente Spijkenisse gesteld van: maar als die nu dicht moet, wat dan? Hebben we nog een terugvaloptie? Nee, die was er niet. Beide schuiven zijn gedemonteerd, afgevoerd naar een conserveringswerkplaats en de cilinders zijn in een fabriekshal helemaal uit elkaar gehaald tot op elk boutje en moertje. Die moesten binnen twaalf weken weer helemaal in elkaar gezet worden, weer terugvervoerd worden, waarbij je ook nog een gevaarlijke hijssituatie had nabij een verkeersbrug en de ogen waren echt wel op ons gericht van: het moet veilig uitgevoerd worden, het moet wel binnen de tijd. Het is wel heel mooi om te zien als je als team dat voor elkaar krijgt. (De Hartelkering vanuit de lucht, gevolgd door de Oosterscheldekering.) PIET MALJAARS: Hij is gigantisch van omvang en ook gigantisch qua hoeveelheid onderdelen, kuub beton, liters hydrauliekolie, alles is veel. (Een meeuw zit op een stalen buis van de kering.) We hebben 62 schuiven, dat verplicht je wel na te denken hoe je je onderhoud inricht. Als je natuurlijk gewoon alle schuiven moet conserveren en je kunt twee of vier schuiven in een jaar conserveren, dan moet je aan de eerste wel beginnen ver voordat de laatste eraan toe is, anders ben je misschien 10 of 15 jaar te laat met je laatste schuif. Dus we hebben altijd doorlooptijden van 8, 10 jaar voordat echt die grote klussen gereed zijn. MAN: Attentie, attentie, over enkele minuten sluiten alle schuiven in de Roompot, Schaar en Hammen. Ik herhaal: alle schuiven sluiten in de Roompot, Schaar en Hammen. Einde bericht. (In een hoge ruimte treden machines in werking. Piet is samen met andere mensen in de bediencentrale.) MACHINEGELUID DAT AANZWELT MANNENSTEM: Ja, hij doet het. MALJAARS: Het lijkt of hij het goed vindt. RIK BOUWMAN: We doen al sinds de oplevering van de kering in 1997 ieder jaar een functionele test, zoals we dat noemen. Dat houdt in dat zowel de Maeslantkering als de Hartelkering gezamenlijk gesloten worden om aan te tonen dat het zomeronderhoud juist is verlopen. Wij als operationeel team worden dan ook live getest. Dan wordt eigenlijk gewoon tegen het bovenliggende apparaat, het BOS-systeem, gezegd: ga maar een storm afwikkelen. Dat houdt in dat wij dus ter plaatse komen en in onze hele trainingscyclus de processtappen gaan doorlopen. (Peter Groenenboom voert overleg met een man.) PETER GROENENBOOM: Als het stormseizoen nadert, dan help ik met het opstellen van de draaiboeken, de voorbereiding van de proefsluitingen doen we, het werkplan maken, met de mensen afspreken: wat gaan we doen, wat gaan we testen? Dan gaan we naar de dag van de proefsluiting toe. Goed mensen, welkom. We doen de proefsluiting met een geopende sluis, dus let op de stroming die zich eventueel voordoet. KOEN WENKER: Ik heb mijn opa en mijn vader opgegeven als vips, dus die mogen achter het bolscharnier staan wanneer we gaan uitvaren, en die hebben een heel leuk vip-programma. Dat vind ik mooi, om mijn opa dat te geven. Hij is daar trots op. RIK BOUWMAN: Die vrijdagnacht slapen, altijd rommelig, meestal voor de wekker al wakker. Je kent het wel, net als op vakantie gaan: heb ik wel dat, heb ik wel zus? En dan gaat het op een gegeven moment gebeuren en dan ga je als het ware op reis. (Een man:) OMROEPSTEM: Alle schepen, alle schepen, dit is de Algerasluis met een scheepvaartbericht. De stormvloedkering in de Hollandsche IJssel gaat sluiten. (Koen Wenker zit in een bedieningsgebouw.) KOEN WENKER: Het commando 'kering sluiten' is gegeven. Gaat-ie dan. (De kering komt in beweging.) Ja, is mooi. (Mensen met oranje veiligheidsjassen aan staan in een van de torens van de Hollandsche IJsselkering. Twee tandwielen beginnen rond te draaien, waarna heel behoedzaam een schuif naar beneden zakt.) SPANNENDE MUZIEK (Ook de Oosterscheldekering gaat dicht. Duiven zitten op een zakkende schuif.) (Rik Bouwman kijkt naar het zakken van de schuiven van de Hartelkering.) (Beelden van de stormvloedkering Ramspol vanuit de lucht.) (De schuiven van de Haringvlietsluizen zakken in het water.) (Ook de schuiven van de Oosterscheldekering gaan nog naar beneden, net als een schuif van de Hollandsche IJsselkering.) DE SPANNENDE MUZIEK SPEELT VERDER (De balgstuw in Ramspol wordt opgeblazen. Een schuif van de Hartelkering en een schuif van de Hollandsche IJsselkering zakken in het water.) (Een grote groep mensen kijkt naar het sluiten van de Maeslantkering. Koen kijkt toe samen met z'n opa. Versnelde beelden tonen de enorme deuren die dichtgaan en daarna in het water zakken.) (De balgstuw in Ramspol is volledig opgeblazen. De schuiven van de Oosterscheldekering zijn gesloten, net als die van de Haringvlietsluizen.) RIK BOUWMAN: De onderlinge verhouding is altijd wel grappig. Wat ik meegekregen heb en een beetje weet, is dat er ook wel een beetje een competitiestrijd is tussen de noord- en zuidzijde van de Maeslantkering: wie is er eerder opgedreven, afgezonken? Dat soort toestanden. Hier hebben wij dat niet. Wij hebben altijd meer een beetje de competitie: hoeveel mensen zien dit jaar dat de Hartelkering naar beneden gezakt is? Meestal zitten we rond de vier toeschouwers die toevallig voorbijfietsen aan de overkant. Ja, dat is, als je een grotere broer hebt, hè, dan sta je een beetje, niet in de schijnwerpers, maar meestal achter in de coulissen. Maar je bent wel nodig. (De Haringvlietsluizen vanuit de lucht.) NIELS KUIKEN: Door de aanleg van de Deltawerken is er 700 kilometer kustlijn verkort en is natuurlijk de invloed van eb en vloed daarmee verdwenen. Dat betekent dat er ook vissoorten zijn verdwenen. In Europa willen ze graag dat vis meer stroomopwaarts gaat zwemmen, waaronder de zalm en de steur. Dus er zijn allerlei maatregelen genomen, met vistrappen. Maar ja, die vis komt er eigenlijk helemaal niet omdat de voordeur, de Haringvlietsluizen, nog op slot zit. (Niels kijkt met een collega naar een computerscherm.) Wat we nu aan het doen zijn, we hebben de bediening en besturing geschikt gemaakt om te gaan kieren. Dus dat betekent dat de schuiven een klein stukje omhooggaan bij vloed, zodat je zout water in gaat laten. Dus dat betekent straks dat de zoutgrens, die nu, zeg maar, op de dam ligt, dus het zoete en het zoute water, dat die halverwege het Haringvliet komt en wat eigenlijk de vismigratie op gang moet brengen, stroomopwaarts, richting de rest van Europa. (De zon schijnt op het Hartelkanaal.) RIK BOUWMAN: Eén woord? Eén woord... SIMON VOORBERG: Dat is een moeilijke... Mag ik er even over nadenken? RIK BOUWMAN: Euh... Eén woord... Eén woord... HIJ MAAKT EEN ZUIGEND GELUID SIMON VOORBERG: Gedrevenheid. Dat je de gedrevenheid van allerlei mensen om je heen ziet die dan een onderdeel zijn van het hele proces en dan ook achteraf kunnen zeggen: dit hebben we met elkaar gedaan. (Koen Wenker staat boven op een toren van de Maeslantkering.) KOEN WENKER: Een collega van me had het erover dat het meer een verzekeringspremie is, hè, een aantal miljoenen per jaar en je hoeft je wat dat betreft minder zorgen te maken over een vollopend Rotterdam met twee miljoen mensen erachter. Daar komt het op neer. PETER GROENENBOOM: De mensen liggen te slapen en wij waken ervoor dat de mensen gewoon rustig kunnen gaan slapen als het stormt. Dat klinkt allemaal als een vooropgezegd liedje, maar tegelijkertijd hebben we sinds 1953 wezenlijk bijgedragen om Nederland veiliger te maken. GWEN KLEIJN VAN WILLIGEN: Het is niet een woord, het is een beeld. Dat is dat beeld van 1953, dat is dat beeld van die overstromingen, van die langsdrijvende koeien, paarden, die doorgeslagen dijken. Dat nooit meer. Dat beeld, dat nooit meer. (Piet Maljaars komt aan bij bediencentrale Topshuis.) PIET MALJAARS: Als ik hier 's morgens uit mijn auto stap, voel ik wind, ik ruik zout en ik voel me hier heel erg op m'n gemak. Gewoon om bij te dragen aan de veiligheid van Zeeland, zodanig dat die kering functioneert waarvoor die gemaakt is. Dat maakt me ook wel trots dat ik hier werk. NIELS KUIKEN: Wat de generatie voor ons heeft gemaakt, ja, dat moeten we, zeker als Nederland, koesteren en dat zien we ook als medewerkers, om het vooral in stand te houden. Dus eigenlijk is het alleen maar gewoon zorgen dat je voor jezelf een visie hebt en weet hoe het object ervoor staat. Weet je, en dan uiteindelijk als je op vrijdagmiddag na een week werken, ga je een rondje varen en dan zie je de vlag wapperen op het pand en je ziet dat de dam er prachtig bij ligt, ja, dan denk je: fantastisch. Dan ga je gewoon een heerlijk rustig weekend tegemoet. (Hij zit in een zeilbootje. Rik Bouwman:) RIK BOUWMAN MAAKT EEN PUFFEND GELUID Eén woord... Eén woord... Eén woord... Het is niet één woord, het zijn twee woorden. Droge voeten. (Het Nederlandse wapenschild met daarnaast: Rijkswaterstaat. Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Het beeld wordt geel met wit. Beeldtekst: Meer informatie? Kijk op rijkswaterstaat.nl/deltawerken. Een productie van Rijkswaterstaat. Copyright 2022.) VREDIGE MUZIEK DIE NA EEN TIJDJE WEGEBT