BART KUIJPERS: Ik ben hier vandaag op Ameland, even lekker uitwaaien. Maar door werkzaamheden mag ik een deel van het strand niet op. Ik heb hier een afspraak met Gert Jan Harpe van Rijkswaterstaat en hij weet alles over het onderhouden van de Nederlandse kust. Want zonder al deze werkzaamheden verdwijnt het strand. Hoe dan? (In 3D-letters verschijnt: #hoedan?! Op het strand staat een bord dat waarschuwt voor drijfzand. Bart trekt een oranje hesje aan en zet een veiligheidshelm op.) OPGEWEKTE MUZIEK BART: Gert Jan, jullie zijn flink bezig hier. Wat doen jullie hier eigenlijk precies? GERT JAN HARPE: Ja, Bart, we zijn hier bezig met het beschermen van het eiland Ameland. Hier is veel zand weggeslagen de laatste jaren en nu, door middel van zandwinning vanuit de Noordzee wordt dat via schepen naar de kust gebracht en brengen we het hier op het strand aan om het weer veiliger te maken. (Aldus Gert Jan Harpe. Grote machines verdelen het nieuwe zand over het strand. Een plukje duingras.) DE OPGEWEKTE MUZIEK SPEELT VERDER BART: Ik zag net dat dit gebied is afgezet. Waarom is dat precies? Dit is voor de veiligheid, want we brengen hier zand en water aan en daardoor kunnen nog gebieden ontstaan waar je dus drijfzand houdt. Zoals hier eigenlijk. Ja, je voelt het al onder je voeten. Ja, we zakken weg en zie er nou maar eens uit te komen. (Her en der op het strand liggen grote, metalen buizen.) Hé, Gert Jan, waar zijn die buizen voor? (Een auto van Rijkswaterstaat rijdt over het strand.) VROLIJKE MUZIEK GERT JAN: Kijk, hier zien we een buis die het zand gelijkmatig transporteert richting het strand, drie kilometer verderop. Ah, dus daar zijn die buizen voor. En het kustonderhoud doen we niet alleen hier, maar ook op zee. Wat gaat hier zo meteen gebeuren? We hebben vandaag gezien hoe we die strandsuppletie aanleggen. Het schip achter ons ligt nu nog gekoppeld en brengt een nieuwe lading zand weer naar het strand toe maar straks als die los is, dan zal die gaan rainbowen waarbij die dus het zand-watermengsel tachtig meter voor zich uit spuit. BART: Waarom doet hij dat? Door zandbanken aan te brengen onder water waardoor dat de golven en stroming gebroken worden krijgen we minder afkalving van de stranden zelf. BART: Het opspuiten van dat zand wat betekent dat eigenlijk voor het leven op de bodem van de Noordzee en voor het duingebied erachter? Rijkswaterstaat heeft ecologie hoog in het vaandel dus we doen ook onderzoeken naar de effecten van die zandwinning maar we houden ook rekening met de natuurgebieden hierachter met broedvogels, maar ook bijvoorbeeld met de zeehonden die liggen dus ook op het strand. BART: Dat lijkt me een mooie afsluiting. Tot de volgende aflevering van 'Hoe dan?!'. Later. (In 3D-letters verschijnt: #hoedan?! Het Nederlandse wapenschild met daarnaast: Rijkswaterstaat. Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Het beeld wordt geel met wit. Beeldtekst: Meer informatie? Kijk op rws.nl/kustonderhoud. Een productie van Rijkswaterstaat. Copyright 2019.)
Kustonderhoud
Van Zeeland tot en met de Waddeneilanden: Nederland heeft een uitgestrekte kustlijn met zand en duinen. Deze kust beschermt ons land tegen de zee en biedt ook ruimte aan natuur, recreatie en bijvoorbeeld drinkwaterwinning.
Maar de kust slijt doordat wind, golven en stroming zand meenemen. Als we daar niets tegen doen, raken we steeds meer land kwijt aan de zee. Daarom versterkt Rijkswaterstaat de kust met zand.
Zandsuppletie
De kust slijt echter voortdurend onder invloed van wind, golven en stroming. Rijkswaterstaat versterkt de kust met zand. Zo houden we de kust op zijn plaats en blijft ons land beschermd tegen de zee.
Dat doen we met behulp van 'zandsuppleties'. Daarbij brengen baggerschepen zand uit de Noordzee aan op het strand of op de zeebodem vlak voor de kust. Zo houden we de kustlijn op zijn plaats en blijft ons land veilig tegen een overstroming.
Zand als middel om de kust te versterken past goed bij onze zandige kust, met zijn stranden en duinen. Doordat we de kust op zijn plaats houden met zand, blijft er ook ruimte voor andere functies van de kust, zoals natuur, recreatie en drinkwaterwinning. Zo kunnen we ook flexibeler inspelen op de ontwikkeling van de kust, zoals de zeespiegelstijging, dan met ‘harde’ maatregelen als dammen en dijken.
We onderhouden de kust samen met de waterschappen. De waterschappen zijn verantwoordelijk voor het beheer van de waterkering en de duinen.
Kustlijnzorg
Rijkswaterstaat versterkt de Nederlandse kust met behulp van zandsuppleties uit het Programma Kustlijnzorg. Jaarlijks meten we de kust op om te zien hoeveel zand er ligt.
Op plaatsen waar de zee zoveel zand van de kust heeft meegenomen dat de waterveiligheid in het geding kan komen, vullen we de kust aan met zand van de Noordzeebodem. In ons suppletieprogramma staat waar we, naar verwachting, de komende jaren zand moeten aanbrengen om de kust op zijn plaats te houden.
Jaarlijks brengen we gemiddeld 10 miljoen m3 zand aan op de zeebodem of op het strand. Dit is vergelijkbaar met 7 keer voetbalstadion De Kuip tot de nok toe gevuld met zand.
Waar en wanneer voeren we kustonderhoud uit?
Waddenkust
Planning kustonderhoud Waddenkust
Hollandse kust
Planning kustonderhoud Hollandse kust
Deltakust
Planning onderhoud Deltakust
Basiskustlijn
Om te bepalen waar de zeebodem of het strand onderhoud nodig hebben, meten we jaarlijks de kust. Deze gegevens vergelijken we met de Basiskustlijn, onze 'meetlat', die aangeeft hoeveel zand op een locatie nodig is om de kust veilig te houden. We zorgen voor extra zand, als op een bepaalde plek volgens de Basiskustlijn minder zand ligt dan nodig.
Elke 4 jaar stellen we een plan op voor het onderhoud aan de Nederlandse kust. We voeren deze plannen in 5 jaar tijd uit. Ieder jaar bekijken we op basis van kustmetingen of aanvullingen of wijzigingen nodig zijn. Soms voegen we locaties toe, als blijkt dat daar onderhoud nodig is. Ook kan het onderhoud op geplande locaties aangepast worden, bijvoorbeeld omdat er meer of minder zand nodig is.
De Basiskustlijn is sinds 1990 een aantal keer aangepast, bijvoorbeeld op plekken waar de kust versterkt en uitgebouwd is.
Video: Waar moet er zand bij voor het onderhoud van de kust?
Kustlijnkaart
In de onderstaande kaart kunt u per locatie zien hoe de Nederlandse kust zich ontwikkelt ten opzichte van de Basiskustlijn. De getoonde kaart is de Kustlijnkaart 2024.
Rapporten Kustlijnkaarten
De resultaten van de metingen, die we per boot of vliegtuig uitvoeren, en toetsingen verschijnen jaarlijks ook in het Kustlijnkaartenboek. Daarin staan de toetsingsresultaten per kustvak (deel van de kustlijn) en de bijbehorende kustlijnkaarten. Raadpleeg het rapport Kustlijnkaarten 2024 en oudere kustlijnrapporten.
