Renovatie Heinenoordtunnel: ‘Door uitgebreid onderzoek straks efficiënt aan het werk’
Van 10 tot en met 13 december 2021 was de Heinenoordtunnel in de snelweg A29 richting Bergen op Zoom volledig, in beide richtingen, afgesloten. Dat gebeurt niet vaak, de laatste keer was in 2018. De tunnelbuis moest volledig dicht om veilig onderzoek te kunnen uitvoeren in voorbereiding op de renovatie.
Dit onderzoek hebben we gecombineerd met onderhoudswerkzaamheden. Stephan van der Horst, projectleider civiele techniek bij Rijkswaterstaat: ‘Door het onderzoek tijdens deze afsluiting kunnen we straks de renovatie nog beter plannen.’
Van der Horst is van begin af aan betrokken bij de renovatie van de Heinenoordtunnel. Hij legt uit waarom het plannen van de werkzaamheden hier zo nauw komt. ‘Goede voorbereiding is natuurlijk altijd belangrijk. Maar de planning is hier erg krap. De tunnel is alles bij elkaar 4 tot 6 weken helemaal afgesloten voor de renovatie. Dan wil je vooraf precies weten hoe het zit.’
Derk Nellestein, senior adviseur techniek bij Rijkwaterstaat, vult aan. ‘We hebben een digitale tweeling van de tunnel. De tunnel is digitaal ‘nagebouwd’ waarmee je virtueel door de tunnel kan. En we hebben natuurlijk tekeningen, maar wat de staat van iets is, kan je op tekeningen en virtueel (via de digitale tweeling) niet zien. En de werkelijke situatie wijkt ook weleens van af van wat op de tekeningen staat. Dus wil en moet je de situatie ter plekke onderzoeken. Dat is wat we tijdens deze afsluiting hebben gedaan.’
Kenmerkende wandplaten verwijderd
De weggebruikers zien weinig van de uitgevoerde werkzaamheden behalve dat in de westelijke tunnelbuis een deel van de witte platen van de wand gehaald is. Weggebruikers vanuit Rotterdam zien dus een andere linkerwand dan voorheen. Van der Horst: ‘Dit moest onder andere gebeuren om het beton achter de wanden te controleren. De schade aan het beton is gelukkig minder dan verwacht.’
Verwijderen asbest
Een belangrijk deel was het onderzoek naar de staat van de zinkvoegen. Dat zit zo: de Heinenoordtunnel bestaat uit 7 aparte betonnen bakken die met 6 rubberen, flexibele delen aan elkaar vastzitten: de zinkvoegen. Dit rubber is vastgezet met stalen platen en bouten en dit geheel zorgt ervoor dat de tunnel waterdicht is. ‘Bij de bouw zijn de zinkvoegen afgedicht met asbest’, vertelt Van der Horst. ‘Dat werd destijds veel gebruikt omdat dat zorgt voor een brandwerende laag, die de rubberen waterafdichting beschermt bij een brand in de tunnel. Die asbestlaag hebben we nu bij een van de zinkvoegen over 1,5 m verwijderd, zodat we de staat van het rubber, de platen en de bouten konden onderzoeken. Na het onderzoek is de brandwerende afdichting weer hersteld met brandwerende platen waar natuurlijk geen asbest meer in zit.’
Zinkvoegen bereiken
De stalen platen en bouten roesten behoorlijk, vertelt Nellestein. ‘Vooral op plekken waar het staal afwisselend nat en droog is. Dit vormt een grote uitdaging. De afdichting zit namelijk rond de hele tunnel en herstel onder de weg is lastig.’ Aannemerscombinatie Savera III heeft daarom een proefopstelling gemaakt van zo’n zinkvoeg. De vraag die nu beantwoord moet worden: hoe kun je vanaf het wegdek de voeg bereiken? ‘De verschillende mogelijkheden onderzoeken we van te voren’, stelt Van der Horst. ‘Als je dat straks nog in de tunnel moet bedenken en uitvinden, ben je te laat. Je moet van te voren je plan klaar hebben.’
Overgang van tunnel naar weg
Een ander onderdeel waar onderzoek naar is gedaan, zijn de stootplaten. Deze betonnen platen van 2 m lang liggen onder het asfalt van de weg. Ze zorgen voor een geleidelijke overgang tussen het wegdek van de tunnel, met een fundering op palen, en de weg zonder fundering. ‘De weg zakt in de loop der jaren wat, maar de tunnel niet’, legt Van der Horst uit. ‘In het begin voel je bij de overgang alleen een hobbel in de weg, maar het hoogteverschil wordt steeds wat groter. Dat kan gevaar opleveren voor verkeer. We pakken dit natuurlijk aan als het verschil te groot wordt en het een gevaar wordt voor het verkeer. Straks met de renovatie vervangen we de stootplaten in hun geheel.’
Nellestein: ‘Tijdens de afsluiting hebben we de weg opengemaakt. We wisten dat de stootplaten verzakt waren, maar niet hoeveel. Ook was onduidelijk of de stootplaten stuk zijn gegaan door de verzakkingen. De boel was flink verzakt, meer dan we dachten. Maar gelukkig is er niet veel stuk gegaan; dat viel mee. En ook onder de stootplaten zag het er prima uit. We kunnen nu een goed ontwerp maken voor de renovatie.’
Generale repetitie
Naast deze grote onderzoeken, zijn verschillende inventarisaties uitgevoerd. Van der Horst: ‘Er is gekeken naar de kabels en leidingen, de nieuwe plek voor vluchtdeuren en de plek waar het nieuwe middentunnelkanaal in de middenberm uitkomt.’ Savera III neemt de resultaten van het onderzoek mee in de verdere voorbereiding.
De afsluiting was ook een soort generale repetitie, vertelt Nellestein. ‘We hebben goed kunnen leren hoe een weekendafsluiting in zijn werk gaat. Hoe organiseer en plan je dat en wat kun je eigenlijk in een weekend doen? Ook praktisch gezien: waar kun je tegelijk werken? Waar zit je elkaar in de weg? Dat is heel waardevolle informatie om het werk straks efficiënt en veilig uit te kunnen voeren.’