Ecologische plannen voor Afgedamde Maas vergevorderd

Herstel van zoetwatergetijdenatuur speelt daarin een bijzondere rol. Hier is het effect van eb en vloed namelijk nog waarneembaar.

Vanwege de verbinding met de Noordzee ijlt het effect van het getij landinwaarts zo’n 150 km na. De loop van de Maas stroomafwaarts van stuw Lith heet officieel de Benedenmaas, maar wordt om die reden ook wel Getijdenmaas genoemd.

‘Volledig natuurlijke invloed is hier niet meer aanwezig, omdat de Haringvlietdam die sterk heeft verminderd’, licht specialist rivierecologie Jan Joost Bakhuizen van Arcadis toe. ‘Niettemin is er wel degelijk nog enige doorwerking; het waterniveau stijgt en daalt in de Afgedamde Maas plusminus 20 - 30 cm per etmaal.’

Gele plomp en kattenstaart

Zo’n zoetwatergetijdengebied brengt karakteristieke natuur met zich mee. Door ingrepen als het dempen van meebewegende geulen zijn deze natuurwaarden echter achteruit gegaan. Daarom willen we daar nu verbetering in brengen. Met het oog op voldoende variatie, staat ook het opknappen en nieuw aanleggen van geïsoleerde geulen in de planning. 

Welke soorten precies zullen terugkeren, is nooit exact te voorspellen. Maar de verwachting is dat zich hier de gele plomp, watergentiaan en drijvend fonteinkruid zullen vestigen. Moerasliefhebbers als kattenstaart, riet, grote en kleine lisdodde en watermunt kunnen terecht in de drassige oeverzones, net als zoetwatermosselen en allerlei insectenlarven.

Droomsoorten

Hoe zou de natuur er hier zonder regulering van de Haringvlietdam uitzien? Bakhuizen: ‘Dan zou het getijdeverschil wel tot een meter op kunnen lopen en zien we weer slikkige rivieroevers met biezenvelden. Ook de spindotter is een plant die zich helemaal heeft aangepast aan een leven met afwisselend natte en droge voeten.'

'Wat betreft de vissen zouden de fint en de harder zich hier bijzonder thuis voelen. Wat daar voor nodig zou zijn, is dat de Haringvlietsluis nog vaker, langer en wijder open wordt gezet. Daar zijn echter veel verschillende belangen mee gemoeid.’

Voorbereiding

Voor wat betreft het nu, heeft Arcadis de gewenste verbeterpunten onderzocht op haalbaarheid. Het ingenieursbureau heeft een allesomvattende scan van het terrein gemaakt. De hydrologische, geologische en fysiologische kenmerken zijn daarbij in kaart gebracht, net als de aanwezigheid van eventuele beschermde flora en fauna.

Verder is gecontroleerd of er geen kabels en leidingen liggen waar rekening mee gehouden moet worden. In de uiterwaarden van de Doornwaard, Slijkwellsche Waard en Poederoijense Waard liggen op sommige plekken cultuurhistorische of archeologische waarden. Ook daar is zo goed mogelijk rekening mee gehouden.

Op weg naar vergunningen

Via een aantal zogenoemde ontwerpsessies met de direct betrokken belanghebbenden hebben de ontwerpen vorm gekregen. Momenteel wordt daar de laatste hand aan gelegd, waarna de vergunningen zullen worden aangevraagd. Naar verwachting komen deze in het voorjaar van 2023 ter inzage te liggen bij de verschillende bevoegde instanties, zoals de gemeente of provincie.

Kijk op de website Samenwerken aan Riviernatuur voor meer informatie over de maatregel Doornwaard, de maatregel Poederoijense Waard en de maatregel Slijkwellsche Waard.

Meer informatie

Kijk voor meer informatie over de ecologische herstelmaatregelen bij de Maas op de projectpagina Maas: natuurvriendelijke oevers, uiterwaarden en beekmondingen. Detailinformatie over alle maatregelen in voorbereiding of uitvoering is te vinden op deze interactieve kaart.