Planstudie Kaderrichtlijn Water Maas: waar staan we?
Jean-Paul Gerits is projectleider Kaderrichtlijn Water (KRW) Maas bij Rijkswaterstaat Zuid-Nederland. Hij vertelt wat de status is van de resterende ecologische herstelmaatregelen bij de rivier . Welke uitdagingen zijn er zoal en hoe ziet de planning er op hoofdlijnen uit? Tijd voor een tussenstand.
'De deadline is december 2027. Dan moet alles zijn uitgevoerd. Deels liften we mee met andere initiatieven, zoals hoogwaterveiligheidsprojecten en het programma MeerMaas van Natuurmonumenten. Daarnaast is er de langer lopende alliantie met de waterschappen voor het herstel van de beekmondingen.'
'Wat overblijft, is nog een aanzienlijke opgave waar we als Rijkswaterstaat zelf de kartrekker zijn. De voorbereiding daarvan is ondergebracht bij ingenieursbureau Arcadis, waar we vanzelfsprekend nauw mee optrekken.'
Planstudie: een dynamisch proces
Op dit moment zijn er nog 37 maatregelen bij Arcadis in voorbereiding. Gerits: 'Een planstudie is een dynamisch proces. Soms vallen locaties af, of gaan in afgeslankte vorm verder. Omdat de fysieke omstandigheden bijvoorbeeld in de weg zitten. Denk aan grondwater dat te diep zit om een geïsoleerde geul aan te kunnen leggen of te weinig beschikbare ruimte tussen de Maas en achterliggende dijk.’
‘Soms zijn er andere natuurbelangen die om aanpassing vragen. Zoals behoud van een weidevogelgebied. Zo treedt er trechtering op; we beginnen met een groot brutopakket om daar uiteindelijk een selectie van over te houden.’
‘Begin 2023 kwam er ook een herijking vanuit het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Nu Rijkswaterstaat landelijk vergevorderd is met de planuitwerking, is er een steeds beter beeld ontstaan over wat haalbaar is, in hoeverre wordt voldaan aan de KRW-doelen en wat het aanleggen van de maatregelen gaat kosten', zegt Gerits.
'Met het oog op het totaal beschikbare realisatiebudget heeft de minister op basis daarvan de opdracht aangescherpt. Dat raakte ook onze opgave bij de Maas.'
Nieuwe procedures vanwege nieuwe wetgeving
De Omgevingswet treedt definitief per 1 januari 2024 in werking, na een aantal keer te zijn uitgesteld. Wat betekent dat voor KRW Maas?
'Een deel van de maatregelen valt nog onder de huidige wetgeving en een deel onder de nieuwe’, licht Gerits toe. ‘Voor beide sporen gelden andere procedures. In onze communicatie geven we steeds aan wat voor welke maatregel van toepassing is. Een van de nieuwe stappen onder de Omgevingswet is de zogeheten Kennisgeving Voornemen en Participatie die wordt gepubliceerd in de Staatscourant.’
‘In de eerste helft van 2023 waren de kennisgevingen aan de beurt voor 3 beken in de Zandmaas en de locaties in de Bergsche Maas en Benedenmaas. Na de zomervakantie volgen de noordelijke Grensmaas en een aantal andere maatregelen in de Zandmaas.’
‘Daarmee nodigen we het brede publiek uit om binnen bepaalde kaders mee te denken over de uitgewerkte oplossingsrichting. Via regionale media en partijen als dorpsraden informeren we de omgeving, afhankelijk van de maatregel eventueel aangevuld met een informatiebijeenkomst,’ zegt Gerits.
‘Op de website Samenwerken aan Riviernatuur is via de klikbare kaart de laatste stand van zaken van al onze projecten te vinden.’
Einde bepaling bouwvrijstelling
Een andere uitdaging is de streep die door de zogenoemde bouwvrijstelling is gezet: een bepaling in de Wet Natuurbescherming dat eventuele stikstofuitstoot tijdens de aanlegfase van bouwprojecten niet berekend hoefde te worden. Dat was alleen vereist voor de gebruiksfase na aanleg.
In 2022 verklaarde de Raad van State die vrijstelling echter ongeldig. Alle projecten moeten nu alsnog die berekeningen doen.
'Sinds die uitspraak ligt er grote druk op de beperkte pool van stikstofexperts waar de hele bouwwereld een beroep op doet. Alles bij elkaar betekent dit een langere aanloop richting vergunningen- en realisatiefase.’
'Verder hebben we nog te maken met het niet onbelangrijke proces van grondverwerving. Slechts een deel van de benodigde gronden is in staatseigendom. Het beschikbaar krijgen van de overige percelen vraagt de nodige tijd, want dat gaat niet over een nacht ijs,’ sluit Gerits af.
Tabel: Stand van zaken kennisgevingen Voornemen en Participatie KRW Maas-maatregelen per begin juli 2023
Deze planning is onder voorbehoud. Aan deze informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Bekijk de website Samenwerken aan Riviernatuur voor meer informatie per maatregel.
| Maatregelclusters planstudie KRW Maas | Kennisgeving Participatie in Staatscourant |
|---|---|
| Herinrichting Oude Maasarm Heijen en geulen Boxmeerse veld, Viltsche en Virdsche graaf (noordelijke Zand¬maas) | Niet van toepassing (valt onder huidige wetgeving = projectplan Waterwet) |
| Mondingen Stepkensbeek en Looijse Graaf, geul en oever Bouxweerd, geul Kerkhoofsmaesje, geul Wellerlooi en oevers Rijkelse Bemden, Broekhuizerweerd-2, Afferden-2 en Bergen-5 (Zandmaas) | Niet van toepassing (valt onder huidige wetgeving = projectplan Waterwet) |
| Mondingen Kleefse Beek, Leijgraaf Arcen en Vorstermolenbeek (Zandmaas) | 27 janauri 2023, reactietermijn gesloten |
| Capelsche en Genderensche uiterwaard (Bergsche Maas) | 17 april 2023, reactietermijn gesloten |
| Geul Bokhoven, oever Benedenwaarden, geulen/oever Casterens Hoeve (Benedenmaas) | 8 mei 2023, reactietermijn gesloten |
| Geul Ossenkamp en Heijense Leijgraaf (noordelijke Zandmaas) | Verwacht september 2023 |
| Geul Laakerweerd, oever Laak, geul Molensteen, geul en oever Brandt, monding Swalm/geul Hansummerweerd/Oude Maasarm en geul De Weerd-Reuver (noordelijke Grensmaas en Zandmaas) | Verwacht september 2023 |
| Geulen Doornwaard en Poederoijense en Slijkwellse waard (Afgedamde Maas) | Niet van toepassing (valt onder overgangsrecht Omgevingswet) |