Japans bezoek aan de Noordwaard

De groep Japanners komt van het eiland Hokkaido. Het zijn ambtenaren van regionale overheden en wetenschappers die allemaal werken aan rivieren en waterveiligheid. Ze vinden het heel bijzonder dat ik mijn vrije zaterdag opoffer voor hun excursie. Maar dat doe ik graag. Ik ben trots op mijn werk, trots op Nederland en trots op de Noordwaard. Dat laat ik graag zien; follow the guide!

Tsunami

We zijn nog maar net onderweg of ik krijg al veel vragen op me afgevuurd. Mijn Japanse gasten willen vooral weten hoe wij ons lage landje zo succesvol beschermen tegen hoogwater. Wij op onze beurt kunnen weer leren van Japan. Vooral over wat te doen bij een daadwerkelijke overstroming. Daar hebben ze in Japan veel recenter mee te kampen gehad.

Iedereen herinnert zich nog wel de beelden van de tsunami in 2011. Ze hebben veel ervaring opgedaan met het maken van veilige vluchtplekken en het organiseren van evacuaties. Praktijkervaring waar wij van kunnen leren. Want ook al werken we hard om ons lage landje veilig te houden, het kán een keer misgaan. En dan moeten we goed voorbereid zijn.

10 paar ogen kijken me geïnteresseerd aan

Ruimte voor de Rivier

In mijn beste Engels vertel ik over het inmiddels afgeronde programma Ruimte voor de Rivier. 10 paar ogen kijken me geïnteresseerd aan. Ik leg uit dat Rijkswaterstaat, samen met waterschappen, provincies en gemeentes, onze rivieren op ruim 30 plekken meer ruimte heeft gegeven. De Noordwaard, ten noorden van Nationaal Park de Biesbosch, is zo’n plek. Hier is een gebied ter grootte van 6.000 voetbalvelden (44,5 km²) ontpolderd. In een deel kan het rivierwater vrij doorstromen. Enkele keren per jaar loopt dit onder. Andere delen worden beschermd door kades. Bij zeer extreme weersomstandigheden lopen deze over en zorgen dan voor een waterstandsverlaging van de Nieuwe Merwede en de Waal. Mensen in Gorinchem en Werkendam wonen hierdoor een stuk veiliger.

Natuurlijk doorstroomgebied

Als ik met mijn Japanse gasten één van de gemalen beklim, zien we duidelijk dat er nu alleen water staat in de vele kreken en sloten. Ze kunnen zich nauwelijks voorstellen dat bij hoogwater het hele gebied onderloopt. En al helemaal niet dat dit tot voor kort een landbouwgebied was, met akkers, koeien en paarden. Totaal anders dus dan het natuurlijke doorstroomgebied van de Nieuwe Merwede dat we nu zien.

Waterbuffels

Wat we ook zien is een groep zwarte waterbuffels! Ook díe dragen bij aan waterveiligheid. De buffels zwemmen graag door het water en kunnen plekken bereiken waar andere grazers niet komen. Zo houden ze de vegetatie laag en kan het water goed blijven stromen. Uiteraard worden ook de fotogenieke waterbuffels weer driftig vastgelegd.

Terpen

Een andere bezienswaardigheid in de Noordwaard zijn de terpen. Deels nieuw, deels ook vernieuwd: verschillende huizen stonden hier namelijk al op terpen, omdat dit gebied zo’n 100 jaar geleden uit kleine polders bestond. Bij de ontpoldering konden die oude terpen met de nodige aanpassingen blijven bestaan. In totaal zijn er nu 29 terpen, waardoor de bewoners hier veilig kunnen wonen, ook bij hoogwater.

Draagvlak

Mijn gasten vragen zich af of een dergelijk project niet ingrijpend is voor de bewoners. En hoe er is gezorgd voor draagvlak bij mensen die wonen in een gebied dat af en toe kan onderlopen. Ik vertel dat dit vooral te danken is aan de dubbeldoelstelling van het programma: waterveiligheid én ruimtelijke kwaliteit. Vanaf het allereerste begin ging het niet alleen om het vergroten van de waterveiligheid met technische ingrepen. Het draaide ook om de bewoners en hun wensen op het gebied van natuur, wonen en recreëren.

Het krioelt er van de fietsers en vogels

Fietsers en vogels

Regelmatig ervaren we de resultaten van die dubbeldoelstelling. Vooral op mooie weekenddagen zoals nu. Het krioelt er van de fietsers. Ook die worden naar hartenlust gefotografeerd. Ik heb er mijn handen vol aan, te zorgen dat mijn gasten bij het oversteken van de weg niet onderuit worden gefietst. Maar niet alleen recreanten floreren in dit gebied. Ook de natuur heeft zich de afgelopen jaren kunnen ontwikkelen. We spotten lepelaars en heel veel andere watervogels zoals eenden, ganzen en zwanen.

Inspiratie

Mijn Japanse gasten zijn onder de indruk van de succesvolle combinatie van technisch ingrijpen en maatschappelijke doelen. Zulke combinaties zijn in Japan nog geen gemeengoed. De wetenschappers kijken dan ook vol verwachting naar hun excursiegenoten van de Japanse overheid. Ze hopen dat mijn verhaal inspiratie is voor het beleid op Hokkaido.

Sushi!

We beëindigen onze excursie in het Biesboschmuseum. Zelfs na 5 uur blijven mijn gasten vragen stellen. Soms in uitstekend Engels, meestal via de tolk. Die moet alles wat ik in het Engels vertel, vertalen naar het Japans, waar ik geen touw aan kan vastknopen… Moe, maar voldaan ga ik naar huis. Ik heb geen puf meer om te koken en kan maar één ding bedenken: vanavond bestel ik sushi!