Kabels en leidingen

Graven in de Nederlandse grond kan namelijk niet zomaar: er liggen gasleidingen, waterleidingen en elektriciteitskabels, maar ook telefoonkabels en kabels voor televisie en internet. Daarnaast moeten soms ook hoogspanningsmasten worden verplaatst of aangepast.

Rijkswaterstaat heeft zelf soms ook kabels en leidingen door een gebied lopen. Bijvoorbeeld voor de bediening van sluizen en bruggen (dit gebeurt tegenwoordig vaak op afstand). Of voor de elektronische verkeersborden boven de snelweg. Dan regelen we zelf, met de eigen aannemer, dat de kabels in de grond verplaatst worden, voor er met de bouw wordt begonnen.

Veel verschillende kabelbeheerders

Ingewikkelder wordt het wanneer het om kabels en leidingen van anderen gaat. Vroeger waren alle telefoonkabels en ook de meeste leidingen voor gas, water en licht in handen van de overheid. Tegenwoordig zijn de meeste kabels en leidingen eigendom van commerciële bedrijven. Ook zijn er in het digitale tijdperk veel nieuwe kabels bijgekomen, denk aan de glasvezelkabels voor televisie en internet.

Zo vroeg mogelijk regelen

Voor sommige projecten is alleen al het uitzoeken - wie welke leidingen waar heeft lopen - een flinke klus. Ook staan er grote belangen op het spel als er verlegd moet worden. Vandaar dat we zo vroeg mogelijk beginnen met de inventarisatie, zodra er plannen zijn voor een project. Het Kabels en Leidingen Informatiecentrum (KLIC) speelt hier een rol bij. Ook is er een wet om de informatievoorziening te verbeteren, de Wet informatie-uitwisseling bovengrondse en ondergrondse netten en netwerken (WIBON).

Risicovolle leidingen eerst

Hoogspanningsmasten en leidingen waarmee geen risico’s worden genomen, zoals grote gasbuizen of belangrijke waterleidingen, worden vaak als 1^e verplaatst. Deze leidingen moeten eerst veilig op hun plek liggen voordat de echte bouwwerkzaamheden beginnen. Dan heeft de aannemer er ook geen last van.

Kleinere leidingen worden vaak gecombineerd met de werkzaamheden van de aannemer. Sommige kabels en leidingen kunnen pas verlegd worden als het ontwerp van de aannemer af is. Ook dan worden ze verlegd tijdens het bouwproject.

Telefoon, televisie en internet

Voor de verschillende soorten kabels en leidingen gelden verschillende regels. Het verleggen van kabels voor telefoon, internet en televisie is in de Telecommunicatiewet geregeld. Deze wet gaat uit van de grondeigenaar in wiens grond de kabels liggen.

De grondeigenaar is verplicht telecommunicatiekabels te gedogen (toe te staan) in zijn grond. Die gedoogplicht houdt in dat als het nodig is kabels te verleggen, de kabelbeheerder dit regelt en de kosten betaalt. Als er geschillen zijn worden die geregeld door de Autoriteit Consument en Markt (ACM) of de rechter.

Gas, water en licht

Voor alle 'niet-telecommunicatie' kabels en leidingen gelden bij verlegging andere regels. Denk hierbij aan leidingen voor gas en water en kabels voor energie, maar bijvoorbeeld ook pijpleidingen voor olie of chemische stoffen. Het principe is dat die leidingen met een vergunning liggen en dat Rijkswaterstaat tot op zekere hoogte de kosten moet vergoeden als die leidingen verlegd moeten worden.

Hoeveel precies vergoed wordt is best ingewikkeld. Het hangt af van het soort leiding, de leeftijd van de vergunning, de ligging en nog wat factoren. Dit is allemaal geregeld in de zogenaamde Beleidsregel nadeelcompensatie verleggen kabels en leidingen vanwege rijkswaterstaatswerken, rijkswegen en hoofdspoorwegen 2024 (NKL2024) en de Overeenkomst voor kabels en leidingen buiten beheersgebied (OVK 1999). Het komt er op neer dat Rijkswaterstaat vaak zo’n 80% van de kosten moet betalen.