Vispassage De Heining
Sinds 2018 is de zeedijk in Noord-Friesland een gemaal rijker: De Heining bij het dorpje Marrum. Dankzij een visvriendelijk ontwerp en een vispassage kunnen de glasalen, schieralen en driedoornige stekelbaarzen veilig de andere kant van het gemaal bereiken. Dit is vooral fantastisch nieuws voor de paling.
gemaal De Heining is visvriendelijk ontworpen inclusief een vispassage
Het mede door Rijkswaterstaat gefinancierde gemaal is gebouwd tussen de Waddenzee en de zoete Friese binnenwateren. Niet zoals gebruikelijk voor of achter de dijk, maar in de dijk. De Heining creëert met haar vispassage een zoet-zoutovergang aan de zeekant, waar vooral de glasaal (jonge paling) ontzettend van profiteert.
Toegang tot zoet water
Voor glasaaltjes is er nu weer toegang tot zoet water, waar zij kunnen opgroeien tot palingen en zich verder voortplanten. Dit is cruciaal voor de paling, die nog steeds ernstig bedreigd wordt in Nederland.
Daarnaast verbetert De Heining de waterafvoer in Noord-Friesland bij heftige regenbuien. De 2 vijzels gaan dan automatisch draaien om het water uit de polder en de boezem te pompen.
Even wachten… en spoelen maar
In de vispassage naast het gemaal zit een pomp die zoet water pompt naar de zeekant, waarmee een lokstroom ontstaat voor geïnteresseerde trekvissen. Als de vissluis openstaat, loopt de stroom van zoet water daardoorheen.
Deze lokstroom kunnen glasalen en stekelbaarzen van honderden meters verderop ruiken. Ze worden daarmee eigenlijk uitgenodigd om naar het gemaal te komen. Ze zwemmen het zoete water achterna, tot aan de vissluis, die een soort wachtruimte is voor de passage in de dijk.
Een paar keer per dag gaat de klep van de passage open, waarbij de visjes door een tunnel in de dijk naar het Friese binnenwater spoelen. Andersom kunnen vissen van zoet naar zout via de lokstroompomp. Maar ook via de visvriendelijke vijzels, wanneer deze aanstaan na bijvoorbeeld zware regenval.
Schieralen willen in het najaar van zoet naar zout water. Om ze te helpen staat de lokstroompomp in deze periode vaker aan.
Glasalen en stekelbaarzen kunnen de stroom van zoet water van honderden meters verderop ruiken
Monitoren
In het voorjaar van 2019 en 2020 heeft Wetterskip Fryslân, het Friese waterschap, de passerende glasalen gemonitord bij de vispassage. Aan de zeekant werden de glasalen gevangen en voorzien van een kleur.
Door de glasalen weer te vangen aan de boezemzijde was te zien dat ze gebruikmaakten van de vispassage. En hoe snel ze dat deden. De passage werkt dus, maar sommige glasaaltjes deden er langer over om op het zoete water te komen.
Op basis van de bevindingen zijn de instellingen van de vispassage aangepast, zodat de vissen die nog beter kunnen gebruiken. Door deze monitoring kan de passage dus optimaal worden ingesteld. De Heining heeft bovendien tientallen antennes om gezenderde vissen te volgen en hun migratiegedrag in en rondom het complex in kaart te brengen.
Ook daarmee zet het waterschap de visvriendelijke vijzels en de vispassage optimaal in voor het herstellen van de migratie van de trekvis.
Feiten en cijfers
- vispassage sinds: 2018;
- vissen: glasaal, driedoornige stekelbaars, schieraal, bot, spiering;
- tientallen antennes volgen gezenderde vissen;
- Beheerder: Wetterskip Fryslân.