Vispassages Afsluitdijk
De Afsluitdijk beschermt ons al 90 jaar tegen hoogwater. Maar voor trekvissen is de dijk een enorm obstakel als zij van zout naar zoet water willen zwemmen, of juist andersom. De vispassage bij het Noord-Hollandse Den Oever biedt sinds 2015 uitkomst. Aan de Friese kant komt een vismigratierivier.
Hoe werkt de vispassage?
soms zwemmen er in een nacht 50.000 glasalen via de vispassage naar de andere kant van de Afsluitdijk
We pompen zoet water in een opvangbak aan de kant van het IJsselmeer. Dit water loopt via een buis door de Afsluitdijk naar de Waddenzee. De vissen in de Waddenzee ‘ruiken’ het zoete water en vinden zo de ingang van de vispassage. Ze zwemmen door de buis naar de opvangbak.
Daarin zit een kleine opening waardoor de vissen het IJsselmeer in kunnen zwemmen. Van hieruit kunnen de vissen zich verspreiden over de binnenwateren van Nederland en aangrenzende landen. Ze groeien op, schuilen en paaien in het zoete water. Vissen kunnen de vispassage ook de andere kant op passeren, van IJsselmeer naar Waddenzee.
Veelbelovende resultaten
De vispassage is vooral aangelegd voor de kleine vis en die weet de passage goed te vinden. Camerabeelden lieten in 2018 zien dat hele scholen vissen in het voorjaar via de buis naar het IJsselmeer zwemmen. De camerabeelden leveren nuttige informatie op over het gedrag van vissen.
Zo gaan er bijvoorbeeld meer vissen door de passage als het donker is. Dat is veiliger omdat zij overdag makkelijker ten prooi vallen aan visetende vogels rond de Afsluitdijk. We gebruiken de informatie van de camerabeelden om de vispassage verder te verbeteren.
Zo’n 90% van de vissen die in het voorjaar door de vispassage gaan, zijn glasalen, zo maakte onderzoek in 2016 al duidelijk. Glasalen zijn jonge palingen. In het najaar gaan onder andere brasems, blankvoorns en alvers onder de Afsluitdijk door.
Aan de buitenkant van de vispassage is helaas niet te zien wat er diep onder water allemaal gebeurt, maar de filmbeelden geven een goede indruk.
Vissen maken in het donker meer gebruik van de vispassage om niet ten prooi te vallen aan visetende vogels
De Vismigratierivier
Bij het versterken van de Afsluitdijk vergeten we de vissen niet. Aan de Friese kant, bij Kornwerderzand, komt een heuse Vismigratierivier. Dit is een 4 km lange, slingerende rivier, die dwars door de Afsluitdijk loopt. Is het eb op de Waddenzee, dan stroomt zoet water uit het IJsselmeer via de Vismigratierivier de Waddenzee in.
Vissen in de Waddenzee ruiken dit zoete water en weten zo de rivier te vinden. Dan is het een koud kunstje om door te zwemmen naar het IJsselmeer. Sterke zwemmers als elft, zeeprik, bot, zeeforel en zalm doen dat helemaal zelf. Zwakkere zwemmers als glasaal, spiering, driedoornige stekelbaars en jonge vissen kunnen zich door de stroming laten meevoeren.
In de Vismigratierivier stroomt zowel zout als zoet water. Vissen kunnen daardoor tijdens hun tocht naar het IJsselmeer rustig wennen aan het zoete water. Gaat het stormen? Dan sluiten we de Vismigratierivier af met een stormvloedkering.
Feiten en cijfers vispassage
- geopend in 2015;
- 30.000 - 50.0000 glasaaltjes per nacht in het trekseizoen;
- ongeveer 350 miljoen vissen per jaar (vispassage en sluizen Afsluitdijk).
Feiten en cijfers Vismigratierivier
- klaar in 2023;
- lengte: 4 km;
- 250 miljoen vissen extra per jaar door Afsluitdijk;
- kosten: €55 miljoen;
- initiatief van: de Waddenvereniging, It Fryske Gea, Sportvisserij Nederland, NetVISwerk en het Blauwe Hart;
- ontwikkelaars en financiers staan op de website over de Afsluitdijk.