Strooizout van Rijkswaterstaat en Nootmuskaat van Verstegen
Wat heeft nootmuskaat van Verstegen te maken met het werk van Rijkswaterstaat? Niet veel. Maar de blockchaintechniek die Verstegen gebruikt om nootmuskaat transparant te kunnen volgen vanuit de boeren in Indonesië tot aan de supermarkt, kan ook van waarde zijn voor Rijkswaterstaat.
Zo kan Rijkswaterstaat de blockchaintechniek bijvoorbeeld gebruiken bij de aankoop van strooizout: van gunning in de zoutmijnen tot levering in de haven van Rotterdam. Tijdens het digitale eindcongres van de strategische verkenning blockchain op 22 november 2021 werden meer dan 100 collega’s en externen geïnspireerd met blockchainvoorbeelden uit de praktijk. ‘Blockchain is geen hype meer. Concrete toepassingen, zoals die van Verstegen, laten zien dat blockchain juist de realiteit wordt,’ aldus projectleiders Bijou van Haren en Sarah el Boujdaini.
Transparantie in de keten
Een blockchain is een digitaal gedeeld logboek dat gedeeld wordt door partijen in een netwerk. Hoe kan Rijkswaterstaat blockchain toepassen en wat zijn strategische consequenties? Hiertoe heeft Rijkswaterstaat, samen met externe ketenpartners, in een verkenning 6 use-cases uitgewerkt. Een voorbeeld van een kansrijke toepassing is een track-and-trace-systeem in de vorm van een materialenpaspoort. Informatie over de samenstelling van de assets en over gebruikte materialen in het beheer en onderhoud kan op de blockchain worden bijgehouden en worden gedeeld in de gehele keten. ‘Voor ketenprocessen met diverse schakels en verschillende partners biedt deze transparantie in de keten enorme kansen,’ concludeert Roeland Allewijn, Chief Data Officer van Rijkswaterstaat. ‘Rijkswaterstaat krijgt hierdoor namelijk beter inzicht in wat er in deze ketenprocessen plaatsvindt.’
Transparantie en accountability
Transparantie wordt steeds noodzakelijker voor overheidsorganisaties. Overheden zetten steeds meer technologieën in om efficiënter en effectiever te worden. ‘Over het algemeen zijn deze technologieën gesloten ingericht, waardoor dit als een black box ervaren wordt,’ beschrijft universitair hoofddocent staats- en bestuursrecht Jurgen Goossens. ‘Er is meer behoefte aan transparantie en accountability: een overheid die zijn technologieën en werkwijzen begrijpelijk kan uitleggen en hierover verantwoording kan afleggen.’ Op deze wijze kan het overheidshandelen goed gecontroleerd worden, bijvoorbeeld door de Tweede Kamer en de rechter.
Op het eindcongres was één van de onderwerpen: de wijze waarop de inzet van blockchain past binnen de huidige wet-, en regelgeving. Het feit dat informatie op de blockchain permanent en onveranderlijk wordt opgeslagen, blijkt hier en daar te schuren met het recht. Denk bijvoorbeeld aan de vernietigingsplicht uit de Archiefwet of het recht op vergetelheid uit de privacywetgeving. Goossens benadrukt dat hier technische oplossingen voorhanden zijn: ‘Verschillende technische ontwerpkeuzes zoals de toegang tot de blockchain, de rechten van de gebruikers en de plek waarop de gegevens worden opgeslagen, bieden voldoende mogelijkheden om blockchains goed binnen de juridische kaders te kunnen vatten.’
Vervolgstappen
In deelsessies deden de deelnemers inspiratie op aan de hand van blockchainvoorbeelden uit de energiesector (Dutch Blockchain Coalition), het mobiliteitsdomein (Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat), de voedselsector (Verstegen), het beheer en onderhoud van windparken (Hogeschool Utrecht) en het juridisch domein (Tilburg University).
Hoe krijgt de verkenning nu een vervolg? In het komende halfjaar worden 2 kansrijke use-cases: zoutlogistiek (herleidbaarheid strooizout) en bodempaspoort (herleidbaarheid grondstromen) doorontwikkeld tot een proof of concept. Zo kunnen de uitkomsten van de verkenning in de praktijk worden getoetst.
Meer weten?
Voor een samenvatting van de resultaten van de verkenning, kunt u terecht op de publicatiedatabank. Daarnaast is in het magazine ‘Zakelijk en Innovatie’ een samenvattend artikel verschenen, waar de use-cases zoutlogistiek en bodempaspoort besproken worden.