Verdere planuitwerking voor getijdenatuur Merwedes

60 hectare

Het gaat om de Hel- en Zuilespolder, het Gors en aanwas ten zuiden van Gorinchem, gelegen langs de zuidoever van de Boven Merwede. Maar ook de Avelingen ten westen van Gorinchem en de oevers van het Wantij in Dordrecht.

Het gaat in totaal om ruim 60 hectare. Verschillende locaties zijn beoordeeld op tal van aspecten. Zoals effectiviteit, hoogwaterveiligheid, effecten op natuur, effecten op cultuurhistorie, haalbaarheid en kosten. De voorkeurslocaties zijn indicatief het meest haalbaar gebleken, én leveren een robuuste bijdrage aan de doelstelling om de ecologische waterkwaliteit te verbeteren.

In het Merwedegebied van Gorinchem tot Dordrecht, kunnen veel dier- en plantensoorten die er van nature voorkomen, moeilijk gedijen. Onder andere dijken, dammen, inpolderingen en scheepvaart hebben ervoor gezorgd dat de natuurlijke stroming van het water is veranderd.

Op veel plekken zijn geleidelijke overgangen van land naar water en van zoetwater naar zoutwater verdwenen. Planten en dieren missen hierdoor geschikt leefgebied.

De maatregelen die Rijkswaterstaat neemt om de ecologische waterkwaliteit te verbeteren, komen onder andere voort uit de Europese Kaderrichtlijn Water. De afspraak is dat wateren in 2027 een goed leefgebied moeten vormen voor de planten en dieren die er thuishoren.

Vervolg

Maatregelen voor de voorkeurslocaties worden nu onderzocht om de schetsontwerpen verder uit te kunnen werken. Denk aan een bodemonderzoek, onderzoek naar de gevolgen voor landschap en natuur en andere technische onderzoeken.

Op basis van de effect- en gevolgonderzoeken kan er een afweging plaatsvinden en zal het ontwerp waar nodig worden aangepast. We zullen ook bewoners en betrokken partijen verder informeren en betrekken bij de plannen. Besluiten op deze ontwerpen en plannen volgen in de loop van 2022.

Getijdenatuur

Om getijdennatuur te creëren, kan je allerlei ingrepen doen. Zoals het aanleggen of herstellen van kreken en geulen, ruimte maken voor overstromingsvlakten, of middelen om de effecten van golfslag van schepen te reduceren. Bijvoorbeeld door kribben te vervangen door langsdammen, zodat er meer luwe zones zijn voor de vissen.

En we kunnen de paai- en opgroeimogelijkheden voor vissen vergroten. Met bijvoorbeeld vispassages, zodat aangekoppelde polders voor de vissen als kraamkamer kunnen fungeren.

Mogelijke maatregelen per locatie

Hel en Zuilespolder

In de Hel- en Zuilespolder is een ontwerp bedacht om het getij weer in de polder toe te laten. In een 1e schets wordt op een aantal plaatsen de bestaande dijk onderbroken, en worden een historische kreek hersteld en geulen aangelegd waar het water in- en uitstroomt.

In een deel van de polder wordt het huidige grasland behouden, net zoals de wandelroute op de dijk, de ecolodge en het pad hierlangs. Buiten de polder, in het gebied langs de Beneden Merwede, wordt de dichtgeslibde geul open gegraven zodat deze mee kan stromen, en wordt ook een zijtak van deze geul weer open gegraven.

Wantij

Het Wantij kent stenige en steile oevers. Met dammen parallel aan de oever (bijvoorbeeld in de vorm van wilgentenen constructies) kunnen luwe geulen voor de oever worden gecreëerd. Hier wordt de golfslag van schepen gedempt en heeft vegetatie de kans zich te ontwikkelen.

De mogelijkheid van getijdenatuur aan de randen van het Wantijpark (aan het Vlij) is ook onderzocht. Rijkswaterstaat heeft de conclusie getrokken dat de voorgestelde maatregelen in het Wantijpark niet meer als wenselijke optie wordt gezien en zodoende wordt het Wantijpark niet verder onderzocht. Zowel op het gebied van inpassing en uitvoering, als draagvlak in de omgeving, en omdat deze locatie slechts een klein onderdeel uitmaakt van de totale opgave voor herstel van leefgebied, is hiertoe besloten.

Gors en aanwas

Het gebied het Gors en aanwas wordt nu gesplitst door een oude oeverwal die door het gebied ligt, en waar een wandelpad overheen loopt. Ten zuiden van deze oeverwal ligt een bestaande geul die eenzijdig is aangetakt aan de Boven Merwede.

Ten noorden van de oeverwal ligt een lagere zone, maar deze staat niet in verbinding met de Merwede. Het idee is de bestaande geul aan twee zijden aan te sluiten op de Boven Merwede zodat deze mee gaat stromen. Ook wordt gekeken naar het maken van een verbinding tussen de bestaande geul en de laaggelegen delen van het gebied ten noorden van de oeverwal. Daarvoor moet de oeverwal wel 1 keer doorkruist worden, zodat het water hier doorheen kan stromen. In de huidige situatie zijn wandelpaden aanwezig in het gebied. Deze paden blijven behouden of worden verlegd, zodat wandelroutes blijven bestaan.

Avelingen

Voor Avelingen geldt dat een verbinding kan worden gemaakt waar vissen doorheen kunnen zodat de polder weer bereikbaar wordt voor vis en als broedkamer kan gaan fungeren.

Deze vispassage komt waarschijnlijk bij een bestaande duiker aan de westkant van het gebied, die nu geen functie heeft. In principe zal het huidige waterpeil niet worden aangepast. Dit peil is van belang voor de verpachte percelen in de polder, waar landbouw plaatsvindt.