Factsheet: Werkgeversaanpak

Mogelijke voordelen voor deelnemende werkgevers zijn: een beter bereikbare organisatie, minder ziekteverzuim, meer productiviteit, goed werkgeverschap en een kleinere CO₂-voetafdruk.

Maatregel en interventie

Bij het stimuleren van ander reisgedrag onder werknemers wordt een onderscheid gemaakt tussen een structurele werkgeversaanpak en een werkgeversbenadering in het kader van de Hinderaanpak.

• De structurele werkgeversaanpak richt zich op langdurige en duurzame maatregelen die werkgevers nemen om het reisgedrag van hun werknemers te veranderen, zoals het faciliteren van hybride- en thuiswerkmogelijkheden, mobiliteitsbeleid waarbij duurzaam vervoer aantrekkelijker is en het regelen van goede fietsvoorzieningen. Meer informatie over deze maatregelen zijn te vinden in de factsheets: fietsregelingen, parkeerbeleid en fietsvoorzieningen.
• De werkgeversbenadering bij de Hinderaanpak (ook wel bedrijvenbenadering) focust zich op communicatie via werkgevers en tijdelijke maatregelen die worden genomen tijdens wegwerkzaamheden om de verkeershinder te beperken, zoals fietsbeloningsprojecten, e-bike probeeraanbod en fietsstimuleringscampagnes.

De structurele werkgeversaanpak en de werkgeversbenadering van de Hinderaanpak versterken elkaar bij het veranderen van het reisgedrag van werknemers. Het netwerk van werkgevers helpt om over hinder te communiceren en maatregelen aan te bieden. De werkzaamheden en hinder verhogen tegelijkertijd de urgentie voor deelname en actie bij werkgevers en moedigen aan om nieuwe gewoonten te ontwikkeling tijdens de hinderperiode.  

De structurele werkgeversaanpak is geen op zichzelf staande ‘maatregel’ maar veeleer een programmatische aanpak die rust op 3 pijlers:

1. Werving van werkgevers: via onder meer netwerkbijeenkomsten, een eigen website/sociale media en de inzet van zogeheten mobiliteitsmakelaars worden werkgevers benaderd om zich aan te sluiten bij een (vaak regionaal georganiseerde) werkgeversaanpak. In sommige gevallen tekenen deelnemende bedrijven een intentieverklaring en in andere gevallen is het een vrijwillige samenwerking.
2. Ondersteunen bij het veranderen van het mobiliteitsbeleid en mobiliteitsgedrag. Als 2^e stap worden werkgevers door de werkgeversaanpak praktisch ondersteund in het (duurzaam) veranderen van hun mobiliteitsbeleid en geholpen om hun werknemers te verleiden tot duurzamer reisgedrag. De basis is doorgaans een zogeheten mobiliteitsscan die met postcodedata en enquêtes inzicht biedt in het huidige reisgedrag van werknemers en de potentie om te verduurzamen. Dit leidt tot een advies voor meer duurzame reisalternatieven.
3. Actief delen van (leer)ervaringen tussen de verschillende deelnemers. De werkgeversaanpak voorziet hiervoor onder meer in het organiseren van netwerkbijeenkomsten. Het platform ‘Zo Werkt Het’ levert een grote bijdrage aan de samenwerking tussen de regionale mobiliteits-netwerken in Nederland, door het faciliteren en delen van informatie en opzetten van landelijke campagnes (zoals de Award voor beste werkgever in mobiliteit).

Er wordt geadviseerd om zoveel mogelijk gebruik te maken van bestaande kanalen en aanpakken. In onderstaande tabel is een overzicht opgenomen van de huidige netwerken (2024). Kijk op de website Zowerkthet voor een volledig overzicht en contactgegevens van de verschillende netwerken.

Provincie	Netwerk (2024)
Zuid-Holland	Zuid-Holland Bereikbaar
Limburg	Trendsporthal
Limburg	Midden Limburg Bereikbaar
Limburg	Zuid-Limburg Bereikbaar
Noord-Brabant	Brabants mobiliteitsnetwerk
Noord-Brabant	Brainport Bereikbaar
Gelderland	Slim & Schoon Rivierenland
Gelderland	Slim & Schoon Onderweg Onderweg (Arnhem - Nijmegen)
Gelderland	Clean Tech regio (Stedendriehoek)
Gelderland	Noord-Veluwe Bereikbaar
Gelderland	Regio Foodvalley
Gelderland	GOAN (Achterhoek)
Overijssel	Overijssel Onderweg
Noord-Holland	Breikers
Noord-Holland	IJmond Bereikbaar
Utrecht	Goedopweg
Groningen	Groningen Bereikbaar
Drenthe	Drenthe Reist Duurzaam
Friesland	Werk Slim Reis Slim
	Landelijk werkgeversnetwerk: Anders Reizen

Het aantal aangesloten werkgevers bij werkgeversnetwerken groeit sterk:

• Ongeveer 14 op de 100 organisaties met meer dan 100 werknemers waren in 2023 aangesloten bij een regionaal werkgeversnetwerk. Dit is aanzienlijk meer dan in voorgaande jaren, resp. 10% en 11% in 2022 en 2021. (I&W, 2023)
• Vertalen we dit naar het bereik onder werknemers dan kan gesteld worden dat in 2023 bijna 1,4 miljoen werknemers onder het bereik vallen van de werkgeversnetwerken. In 2022 waren dit er nog 840.000. (I&W, 2023)

Bereikbaarheidseffecten

Effecten lange termijn

De effecten op lange termijn zijn afhankelijk van het type stimuleringsmaatregelen waarop wordt ingezet. Als wordt ingezet op structurele wijzigingen in het beleid van organisaties, is het effect duurzamer dan wanneer wordt ingezet op deelname aan tijdelijke campagnes en stimuleringsprojecten.

Met uitzondering van fietsstimuleringsprojecten, die vaak ook structureel effect bereiken, zie ook de Factsheet Fietsstimulering. Door de structurele uitvoering van een geclusterde effectmeting onder werknemers in Zuid-Limburg is het mogelijk om het verplaatsingsgedrag ook over een langere termijn te volgen.

Deze studie geeft een eerste inzicht in de structurele effecten van fietsstimulering bij forensen (zie figuur 1). De maatregelen zorgden op korte termijn voor een effect van 10 tot 20 procent minder autoritten onder de gebruikersgroep. Op de langere termijn zakt het gedragseffect iets in – er is altijd sprake van terugval - maar er blijft nog steeds een respectabel langetermijneffect over.

Duurzaamheidseffecten

Door werkgevers ondersteuning te bieden in duurzaamheidsmaatregelen door advisering over thuiswerk- en mobiliteitsbeleid, algemene communicatie en andere acties vinden gedragsveranderingen plaats. Het vermijden van de auto door werknemers geeft een positief duurzaamheidseffect.

In plaats van het reizen met de auto werken medewerkers thuis, reizen met het ov, de fiets of carpoolen. Voor een automijding wordt uitgegaan van de gemiddelde woon-werkafstand van 19 km (CBS, 2022) en de gemiddelde uitstoot op basis van het wagenpark 2023 (Dynamo versie 3.2.7).

Emissiereductie (besparing in kg/automijding)

C02	NOx	PM10
2,7	0,0035	0,00038

Kosten

De financiering van de werkgeversaanpak komt voort uit een cofinanciering van het rijk en regionale overheden. Een regionaal werkgeversnetwerk zorgt voor de inzet van mobiliteitsmakelaars. Maatregelen die de werkgever treft na advies van de mobiliteitsmakelaars, zoals het aanpassen van mobiliteitsbeleid, zal de werkgever zelf moeten bekostigen.

Daarnaast worden sommige projecten, acties en ontwikkeling van producten door het werkgeversnetwerk gefinancierd of in sommige gevallen door een marktpartij. Hieronder staan de verschillende kostenposten voor de werkgeversaanpak.

Kostenposten:

• Inzet mobiliteitsmakelaars (-coaches of -adviseurs):

Benaderen van werkgevers, communicatie, adviezen en/of plan van aanpak voor werkgevers.

• Tools zoals mobiliteitsscan
• Bijeenkomsten/webinars voor uitwisseling informatie
• Promotiematerialen, website
• Monitoring en evaluatie
• Projectleiding en -ondersteuning
• Maatregelen door de werkgever:

Deze kosten zijn voor de werkgever. In sommige gevallen zijn er specifieke subsidies beschikbaar waar de makelaar over kan adviseren. Er zijn ook voorbeelden waarbij (een deel van) de kosten worden gedekt door het budget van regionale samenwerking.

Zoals de kosten van de organisatorische kant van de businesslijn (collectief besloten vervoer) bij Brainport Bereikbaar en de kortingsregeling voor de aanschaf van een fiets bij Regio Rivierenland.

Type	Kosten	Voorbeelden
Groot werkgeversnetwerk (400-500 werkgevers)	€1,3 miljoen per jaar	Breikers en Goedopweg
Klein tot middelgroot werkgeversnetwerk (20-200 werkgevers)	€200.000 tot €800.000 per jaar	Regio Rivierenland, Rotterdam Bereikbaar, Groningen Bereikbaar en Zuid Limburg Bereikbaar
Werkgeversbenadering binnen een grootschalige Hinderaanpak	€500.000 - 900.000	A12 Galecopperbrug (2024), Van Brienenoordbrug (2024), Haringvlietbrug (2023)
Werkgeversbenadering binnen een kleinere Hinderaanpak	€50.000	A73 Roertunnel en tunnel Swalmen (2024) A79 Maastricht - Heerlen (2022)

De kosten zijn sterk afhankelijk van de grote van de regio waar de werkgeversaanpak zich inzet, welke maatregelen en of producten deze aanbied, en hoe het georganiseerd is en welke indirecte algemene kosten voor organisatie zijn meegenomen in deze budgetten.

De kosten van een werkgeversbenadering in het kader van de Hinderaanpak is naast de genoemde factoren ook afhankelijk van de hinderperiode, de ambitie voor verkeersreductie en of er gebruik wordt gemaakt van een bestaand netwerk. De kosten in de tabel blijken uit een ruim aantal uitgevoerde kosten effectiviteitsanalyses (KEA’s) van maatregelpakketten.

Aandachtspunten en variabelen die van invloed zijn

Context die van invloed is op de effecten

• Het gaat uiteindelijk om het totale maatregelpakket. De combinatie van verschillende maatregelen samen zorgen voor een impact: bij verbetering van een mobiliteitsbeleid of fietsvoorzieningen is de communicatie en stimulatie daarvan essentieel voor het gebruik en effect.
• Er is meer bereidheid tot deelname van werkgevers als er een hogere urgentie is, zoals:

1. Hinder door werkzaamheden is een grote aanleiding voor werkgevers, aangezien dit negatieve effecten heeft op de bereikbaarheid van de werklocatie.
2. In stedelijke regio’s is er meer urgentie (o.a. door ruimtegebruik) en zijn er meer alternatieve reismogelijkheden, dus meer bereidheid tot inzet voor duurzame mobiliteitsmaatregelen (dit verschil merken Groningen Bereikbaar en Brainport Bereikbaar).
3. Werkgevers zien meer urgentie als de focus van de werkgeversaanpak ligt op problemen oplossen voor de specifieke werkgever. Dus het is raadzaam om per werkgever de problemen of aanleiding te identificeren en vanuit daar oplossingen bedenken en aanbevelingen doen (zoals bij Brainport Bereikbaar en Breikers).
4. In Eindhoven is er een grote bouwopgave, door de ontwikkeling van arbeidsplaatsen en woningen zijn er goede verbindingen tussen die 2 nodig. Dit is een belangrijke aanleiding om deel te nemen voor werkgevers in de    Brainport regio.

• Onveiligheid: werkgevers willen niet collega’s het fietspad opsturen terwijl de wegen onveilig zijn bijv. bij een bedrijventerrein. Een probleem dat niet direct door de werkgever geregeld kan worden maar ook bij de gemeente ligt. In veel gevallen is bijdrage van overheid en bedrijfsleven samen nodig. Werkgeversaanpakken kunnen hierop inspelen door middel van lokale aanpakken voor een cluster van werkgevers.
• Houd er rekening mee dat er verschil zit tussen kleinere en grotere werkgevers. Bij kleinere werkgevers gaat het proces sneller, maar is de impact klein. Bij grotere werkgevers kan het proces lang duren, maar is de potentiële impact groter. Bovendien is voor kleinere bedrijven de manier waarop medewerkers reizen geen kernactiviteit, terwijl bij grotere bedrijven deze taak bij een medewerker of afdeling ligt.

Aandachtspunten kwaliteit

• Na een advies aan werkgevers ligt de verantwoordelijkheid bij de werkgever om actie te ondernemen. Om ervoor te zorgen dat deze acties ook echt worden ondernomen is er een aantal mogelijkheden die kunnen helpen met dit proces:

1. Focus daadwerkelijk op het oplossen van een probleem of de doelen van werkgevers, zoals Brainport Bereikbaar doet. Kom erachter waarom de werkgever in beweging wil komen. 
2. Het advies samen afstemmen met de werkgever leidt ook tot een realistische aanpak die breed wordt geaccepteerd, waardoor het advies wordt voortgezet. 
3. Vind een coalitie/werkgroep in de organisatie die dit verder kan dragen. 
4. Laat werkgevers een intentieverklaring of samenwerkingsovereenkomst ondertekenen zoals Zuid Holland Bereikbaar, Breikers en Zuid Limburg Bereikbaar. Op deze manier beloven ze een bepaalde inzet te leveren. 
5. Ontzie de werkgevers zoveel mogelijk. Lever bijvoorbeeld kant en klare teksten voor communicatie over hinder.

• Verschillende strategieën: een werkgeversnetwerk kan inzetten op zoveel mogelijk werkgevers benaderen met een vrijblijvende relatie. Dit leidt tot veel connecties en opties tot deelname, maar ook onzekerheid van inzet en effecten. Richten op een aantal aangesloten bedrijven met afspraken over de inzet zal tot minder aangesloten werkgevers leiden maar meer zekerheid over de inzet en de impact. Er is niet 1 bewezen goede manier.
• Lengte van partnerschap speelt een rol. Sommige netwerken spreken al vanaf 2015 met werkgevers waardoor al veel vertrouwen is opgebouwd.
• Bind bedrijven door contact te houden, bijvoorbeeld door bijeenkomsten te organiseren. De 2 jaarlijkse bijeenkomsten van Groningen Bereikbaar zijn een succes voor het behouden van contact. 
• Clusteraanpakken, waarbij meerdere werkgevers op bijvoorbeeld hetzelfde bedrijventerrein worden benaderd, lijken uit ervaringen bij verschillende regio’s minder effectief dan 1 op 1 advies. De reden hiervoor is dat bij 1 op 1 advies rekening wordt gehouden met de kenmerken en motieven van de werkgevers zelf. Daarnaast komen bij clusteraanpakken op bedrijventerreinen ook infrastructurele maatregelen in beeld. Hoewel deze maatregelen belangrijk zijn als randvoorwaarde, zijn de effecten ervan moeilijker aan toe te kennen.
• Laagdrempelige maatregelen worden vaker geïmplementeerd, maar hebben een minder duidelijk effect (zoals fietsvergoedingen). Hardere maatregelen die lastiger te implementeren zijn hebben een duidelijker effect, maar worden minder vaak geïmplementeerd (afname parkeerplaatsen/parkeerabonnementen). 

Organisatorische leerpunten

• Er zit een barrière tussen het advies geven aan werkgevers en het daadwerkelijk uitvoeren van maatregelen door werkgevers zelf. De grootste belemmering bij werkgevers is dat de mogelijkheden beperkt zijn door o.a. de vestigingslocatie en type werkzaamheden (44% van de werkgevers), vervolgens spelen onvoldoende tijd en middelen bij ongeveer 20% van de werkgevers een rol (Werkgeversenquete 2024).
• Financiële belemmeringen: Bedrijven willen niet altijd dat de kosten oplopen door extra vergoeding van duurzamere woon-werk reizen. Een voorbeeld oplossing hiervoor is de autovergoeding verlagen en besparen op lease auto’s en met die besparingen een ov abonnement of hogere fietsvergoeding aanbieden. Andere werkgevers besparen op reiskostenvergoeding doordat veel werknemers thuis werken, hierdoor kunnen ook duurzamere alternatieven een hogere vergoeding krijgen.
• Het verlagen van vergoeding van de auto is voor veel werkgevers een dilemma, veel bedrijven durven de vergoeding niet te verlagen aangezien ze ook een aantrekkelijke werkgever willen blijven voor automobilisten.
• De samenwerking van Rijk en Regio blijkt ook succesvol: betrokkenheid van gemeente is bijvoorbeeld handig voor communicatiekanalen. Bij de Hinderaanpak zorgt deze samenwerking voor een efficiënte aanpak, hierbij is wel geleerd dat het belangrijk is dat er duidelijke afspraken worden gemaakt over de rollen en verantwoordelijkheden van beide partijen (evaluatie Heinenoordtunnel en Haringvlietbrug, 2024).
• Monitoring en evaluatie: Door de Rapportageverplichting werkgebonden personenmobiliteit is er in de toekomst potentie om de effecten beter in kaart te brengen, omdat er meer gegevens over woon-werk verkeer bekend zijn. Daarnaast is er ook meer animo om gebruik te maken van werkgeversaanpakken en hun tools om de ritten bij te houden, en tot slot daardoor meer bereidheid om hier ook adviezen uit te volgen en te verduurzamen.

Vuistregels

Bereikbaarheidseffecten	0,01 - 0,13 automijdingen per dag (dit zijn effecten van langdurige werkgeversbenaderingen met een bereik van meer dan 50.000 werknemers)
Duurzaamheidseffecten	Reductie van 2,7 kg CO2 per automijding
Kosten	Groot werkgeversnetwerk ongeveer €1,3 miljoen per jaar (netwerk van 400-500 werkgevers) Klein tot middelgroot werkgeversnetwerk €200.000 tot €800.000 per jaar (netwerk van 20-200 werkgevers)

Publicatiedatum: 24-12-2024

Vragen of opmerkingen over de Toolbox Slim Reizen?

Heeft u vragen of opmerkingen over de Toolbox Slim Reizen? Neem dan contact met ons op via het contactformulier.