Prinses Beatrixsluis

VOICE-OVER: De Prinses Beatrixsluis in het Lekkanaal in Nieuwegein is de belangrijkste rechtstreekse vaarwegverbinding tussen de havens van Rotterdam en Amsterdam. Steeds grotere schepen gebruiken het Lekkanaal en de hoeveelheid vracht die zij vervoeren, neemt al jaren toe. De Prinses Beatrixsluis is het enige sluiscomplex op de route. Ieder jaar gaan zo'n 50.000 schepen door de sluis. Wachttijden lopen op tot boven de dertig minuten en te diepe schepen moeten omvaren. Om te voorkomen dat de Beatrixsluis een knelpunt werd nam Rijkswaterstaat een aantal maatregelen. JOYCE DE WAARD: Een project van deze omvang en complexiteit doen we niet elke dag. We hebben gaandeweg continu de belangen van de scheepvaart, beheerder en de omgeving hoog in het vaandel gehad. Ook de samenwerking met Sas van Vreeswijk was erg belangrijk en we hebben echt continu goed naar elkaar geluisterd. Kortom, het resultaat is prachtig en daar ben ik echt heel trots op. LEO NIEUWENHUIZEN: Het DBFM-contract is een contract waar we als bouwer niet alleen verantwoordelijk zijn voor het bouwen en ontwerpen van de sluis maar dat we ook verantwoordelijk zijn voor 27 jaar onderhoud en de financiering, gedurende die 27 jaar, van deze sluis. We worden eigenlijk helemaal niet betaald voor het opleveren van de sluis we worden betaald door het gedurende 27 jaar lang beschikbaar hebben van een kolk waar geschut kan worden. VOICE-OVER: We legden een derde sluiskolk aan die langer, breder en dieper is dan de twee bestaande kolken. De nieuwe kolk heeft vier roldeuren, bij iedere ingang twee. De deuren worden in principe willekeurig gebruikt. Maar komen er twee schepen van ieder 135 meter lang de hier maximaal toegestane lengte voor schepen dan gebruiken we de twee buitenste roldeuren om de schepen tegelijkertijd te schutten. We noemen dit schutten XL. Is er een sluisdeur buiten gebruik, bijvoorbeeld door een aanvaring dan blijft de derde kolk dankzij de tweede deur toch werken. Onderhoud aan de deuren kan in de deurkassen gebeuren. Dat scheelt hinder door stremmingen. KOENRAAD VAN REGENMORTEL: De kolk is eigenlijk gebouwd op twee manieren. Enerzijds maken we een onderscheid tussen de hoofden en de kolk. Dus de hoofden zijn gemaakt binnen een damplankenput. Daar hebben we dan in eerste instantie nat ontgraven, onder water beton gestort en daarna de put drooggetrokken om eigenlijk het detailwerk zoveel mogelijk in het droge te kunnen uitvoeren. De kolk daarentegen is gemaakt met diepwanden. Diepwanden veroorzaken geen hinder naar de omgeving en bovendien hebben we ook daar zoveel mogelijk nat ontgraven om de invloed op de omgeving zoveel mogelijk te beperken. De deuren zijn na oplevering per boot naar hier gekomen. We hebben ze uiteindelijk in Rotterdam op de kaai gezet. Daar zijn ze verder afgewerkt en via de binnenwateren tot hier in Nieuwegein gevaren. Daar hebben we ze in feite met een drijvende kraan uit het ponton genomen en in de deurkamer geplaatst. De grootste volumes is de ontgraving. Zowel aan beide zijden van de sluis hebben we ongeveer een miljoen kuub grond ontgraven om het Lekkanaal te verbreden. De sluishoofden en de kolk zijn ongeveer een 130.000 kuub beton. Daarbovenop komen dan nog de volumes van de diepwand die ongeveer twee keer 270 meter lang is, ongeveer 12.000 kuub beton en nog eens 1.200 ton wapening in de diepwand. VOICE-OVER: Om schepen genoeg ruimte te bieden om de derde kolk in te varen, verbreedden we ook het Lekkanaal ten zuiden van de sluis met ongeveer 105 meter. CLAUDIA VAN ACKOOIJ: Wij zijn vooral aan de voorkant erg betrokken geweest, bij het ontwerpen van de dijk alle eisen daarvoor opstellen met elkaar. Eisen die wij als toekomstig beheerder ook heel belangrijk vinden. Daarna is het ontwerp getoetst door ons ook. Er waren een aantal momenten tijdens de realisatie dat wij als toekomstig beheerder graag betrokken wilden zijn, als waterschap en dan zijn we ook hier ter plekke geweest. Er ligt gewoon echt een hele mooie dijk hier in het landschap. Een groene dijk, een mooie grasmat erop, steenbekleding aan de buitenkant. Hij sluit weer mooi aan op het sluiscomplex hier achter ons. Ja, nu is het volgens mij weer een heel mooi plaatje hier vlakbij Vreeswijk om straks overheen te rijden of overheen te fietsen. VOICE-OVER: De verbreding betekende dat we ook bijzondere objecten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie moesten verplaatsen. Drie kazematten, een sluisje en een duikerhoofd. Een niet alledaagse klus. Gelukkig liep alles op rolletjes. De kazematten zijn gekanteld en gedraaid waardoor het zichtbaar is dat dit niet hun oorspronkelijke positie was. Je beleeft ze nu anders. Als een gevonden voorwerp dat liefdevol terzijde is gelegd. Dit kunstconcept noemen we Objets Trouvés. Verder verbreedden we het Lekkanaal ten noorden van de sluis met tussen de veertig en negentig meter. Dit biedt ruimte voor extra ligplaatsen voor binnenvaartschepen. KOEN VERDONK: Alle belangenverenigingen, alle stakeholders hebben richting Rijkswaterstaat in een ver verleden hun eisen en wensen kenbaar kunnen maken. Die zijn terechtgekomen in onze specificaties waaraan we moeten voldoen. ANNÉ MIDDENDORP: Vanaf het eerste moment zijn wij betrokken bij het project derde kolk. Koen, dank je wel voor de samenwerking. Dank je wel. Nee, wederzijds. VERDONK: Tijdens de aanleg van de derde kolk hebben we gekeken naar zo min mogelijk hinder, minder hinder voor de scheepvaart. Uiteindelijk hebben we ervoor gekozen om eerst de nieuwe kolk aan te leggen volledig operationeel te maken alvorens we een van de twee andere kolken buiten bedrijf gaan nemen. MIDDENDORP: Als branche zijn we natuurlijk heel erg blij dat het een groot stuk verbreed is, maar we hebben daarnaast dat het verbreed is en dat is logisch omdat er een derde kolk bijkomt hebben we ook heel veel kadeplaatsen erbij gekregen. VOICE-OVER: Een belangrijke ambitie van het project is om alle betrokkenen zo tevreden mogelijk te maken. Er is dan ook veel gedaan om iedereen goed en tijdig te informeren over het werk. JACQUELINE TE LINDERT: Ja, bij zo'n projecten weet je van tevoren dat er heel veel hinder en overlast kan ontstaan. Dus vanaf het begin van het project in 2012 al hebben we informatieavonden gehouden en goed proberen te luisteren naar bewoners: Wat vinden jullie belangrijk? Bijvoorbeeld de doorgaande fietsroute die heel erg belangrijk is voor schoolkinderen tussen Tull en 't Waal en Nieuwegein. Maar ook de hinder voor de scheepvaart is enorm belangrijk. Bewoners die hier woonden en, ja, die hun huis moesten verkopen. Dat zijn verschillende aspecten waar we echt zorgvuldig mee om zijn gegaan. Ja, de Beatrixsluis is heel bekend in de omgeving. Eigenlijk is de sluis van iedereen. Veel Vreeswijkers zijn opgegroeid met de binnenvaart, die komen heel vaak kijken. We proberen bewoners ook goed te informeren. Bijvoorbeeld bouwbrieven bij werkzaamheden, maar ook op Facebook. En het is ook heel leuk dat heel veel mensen komen kijken bij de sluiskolk en een praatje willen maken. VOICE-OVER: Ook schakelen we onze kanaaljutters in. Kanaaljutters zijn fotografen die soms met een opdracht en soms op eigen gelegenheid de sluis en de werkzaamheden fotograferen en hun foto's plaatsen op de website. Fons van Leusden is zo'n enthousiaste volger van het project. FONS VAN LEUSDEN: Ik ben geboren Vreeswijker, ik heb uit de kolk gedronken. M'n vader, die repareerde scheepsmotoren. Dus ja, opgegroeid in het water en sluizen enzovoort. En dan mee mogen maken, eens in je leven, zo'n groot project. En ja, ik heb het dagelijks, bijna dagelijks gevolgd. Ik heb er zo'n zevenduizend foto's ondertussen geschoten. Maar het wordt ingedikt straks tot een fotoalbum. VOICE-OVER: In het gebied leven ook bijzondere dieren. Om die zoveel mogelijk te ontzien, legden we met de gemeente Nieuwegein een natuurcompensatiegebied aan. Dat deden we voor de werkzaamheden begonnen. BENJAMIN BRANDT: Voor het project van start gegaan is stond hier een hele oude populierenrij, bomen en die waren belangrijk voor vleermuizen als foerageergebied. Wij hebben toen direct na de kap ervoor gezorgd dat de bomen er meteen terug kwamen te staan. Ja, wat is verder nog belangrijk? Eigenlijk dat het ook vrij blijft van natuur tijdens de bouwwerkzaamheden. Want ja, sommige soorten, die vinden zo'n bouwplaats juist weer heel fijn soorten als een rugstreeppad of een oeverzwaluw. Dan is het mijn taak om ervoor te zorgen dat we dat proberen te beheersen te voorkomen. Met de aannemer die hier met de kraan al stond hebben we een zandhoop aangelegd in de hoop dat de oeverzwaluwen daar dan gaan broeden en niet in ons projectgebied. Het was even spannend, maar op een gegeven moment zaten ze erin. (Aldus Benjamin Brandt.) VOICE-OVER: Met de opening van de derde kolk op 6 februari 2019 bereikte het project een nieuwe mijlpaal. Daarbij hoorde een feestelijke opening met de naamgever van de sluis, Prinses Beatrix. (Prinses Beatrix luidt een scheepsbel.) Hierbij verklaar ik de derde kolk voor geopend. VOICE-OVER: Maar, we waren er nog niet. Ook de bestaande sluiskolken waren toe aan een grootschalige renovatie. Al tijdens de bouw van de derde kolk zijn de voormalige dienstwoningen ook wel witte huisjes genoemd omgebouwd tot een nieuwe state-of-the-artbedienruimte. Daar bedienen we nu het volledige sluiscomplex. Het oude bediengebouw en de loopbrug zijn gesloopt. Dat waren elementen die er in de loop der jaren bij waren gekomen. Dankzij de karakteristieke witte heftorens is de Prinses Beatrixsluis een rijksmonument. Bij de renovatie zijn vele onderdelen vervangen door nieuwe. Daarbij is de werking van de aandrijving die ingenieur Josephus Jitta zo vernuftig ontwierp, in ere gehouden. Met de afronding van de renovatie zijn de heftorens en de witte huisjes opnieuw de blikvanger van het sluiscomplex net als bij de opening in 1938. YPE HEIJSMAN: De afgelopen drie jaar ben ik regelmatig op de sluis geweest en heb ik het sluiscomplex en haar omgeving zien veranderen. Ik ben er trots op dat we de Prinses Beatrixsluis een grote opknapbeurt hebben gegeven en konden uitbreiden met respect voor de omgeving en voor de belangen van iedereen die door het werk werd geraakt. (Aldus Ype Heijsman.) VOICE-OVER: We zijn trots op het resultaat nu de grote bouwwerkzaamheden klaar zijn. Hiermee komt een einde aan een periode van drie jaar lang hard werken aan de derde sluiskolk, het verbrede Lekkanaal en het gerenoveerde rijksmonument. Onderhoud blijft altijd nodig, maar de grote werkzaamheden zijn afgerond. Daarmee is de Prinses Beatrixsluis klaar voor de binnenvaart. Klaar voor de toekomst. (De sluis vanuit de lucht. Het Nederlandse wapenschild met daarnaast: Rijkswaterstaat. Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Het beeld wordt geel met wit. Beeldtekst: Meer informatie? Kijk op www.rijkswaterstaat.nl/lekkanaal en facebook.com/PrinsesBeatrixsluis. Een productie van Rijkswaterstaat in samenwerking met Sas van Vreeswijk. Het logo van Sas van Vreeswijk. Beeldtekst: Copyright 2019.) RUSTIGE MUZIEK DIE WEGEBT